odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

1. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 1.1

Učenik komunicira na materinskome jeziku o temama iz okružja u kojemu živi, uči i prema iskustvu koje ima.

– jednostavnim rečenicama razgovara o temama iz svakodnevnoga života sukladno svojim potrebama i interesima

– sluša s razumijevanjem

– postavlja pitanja

– usmeno opisuje na temelju promatranja

Učenik uz poticaj jednostavnim rečenicama u govorenoj formi komunicira na materinskome jeziku. Uz poticaj sluša i opisuje.

JKR OŠ A. 1.2.

Učenik nakon slušanja teksta izražava svoje misli i osjećaje te ih povezuje sa svojim osobnim iskustvom.

– iznosi svojim riječima osjećaje i zapažanja o tekstu koji mu je pročitan

– opisuje događaje i likove s obzirom na vlastito iskustvo

– crtežom ili usmeno izražava osobno mišljenje o tekstu

Učenik uz poticaj izražava svoje misli i osjećaje. Uz čestu pomoć opisuje događaje i likove. Uz poticaj razgovara o tekstu i izražava osobno mišljenje o istome.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: priče i pjesme poznate u zajednici, obitelj, razred, učenik, škola i učionica, zajednica, zavičaj, brojevi, boje, godišnja doba, domaće životinje, nazivi dana u tjednu.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Pretpostavlja se da će učenici biti različitoga predznanja u poznavanju materinskoga jezika. Učitelj treba prilagoditi i uskladiti dinamiku poučavanja s jezičnim razvojem pojedinoga učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na govornoj komunikaciji i na učenju iz situacije posredstvom mimike, gesta, pokreta, likovnoga izraza, igre, pjesme i dramatizacije s pomoću zornih sredstava. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika. Učitelj organizira aktivnosti govorenja i razgovaranja u kojima će učenik sudjelovati u govornome činu u osmišljenim komunikacijskim situacijama.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

---

---

---

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 1.1.

Učenik primjereno svojoj dobi upoznaje usmeno i glazbeno stvaralaštvo lokalne romske zajednice.

– upoznaje se s romskom tradicijom razgovorom i slušanjem lokalne autohtone romske glazbe i romskih priča koje su poznate u zajednici

Učenik uz poticaj prepoznaje usmeno i glazbeno stvaralaštvo lokalne romske zajednice.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: lokalna autohtona romska glazba i romske priče poznate u zajednici.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik na ovoj razini samo doživljava lokalno tradicijsko stvaralaštvo i prepoznaje ga drukčijim od tradicijskoga stvaralaštva većinskoga naroda i drugih naroda. Ujedno prepoznaje važnost očuvanja tradicije pretežno na razini opservacije, a manje na razini reprodukcije. Potiče se razvoj motivacije i privrženosti učenika za aktivnosti očuvanja tradicije koju prepoznaje bitnom i vrijednom poštovanja, a onda i čuvanja i održavanja u generacijama. Nije obuhvaćeno likovno stvaralaštvo u reprodukciji, jer ono zahtijeva usvojene grafomotoričke vještine koje se tek stječu.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su u ranoj dobi u kojoj djeca još nisu razvila pojam tradicije i zašto je njezino očuvanje bitno. Zato ih treba samo senzibilizirati što je ona i zašto je bitna kako bi razvili dublji interes za tu baštinu. Budući da se radi o razdoblju imprintinga temeljnih vrijednosti, rabe se najintenzivniji, a djeci razumljivi sadržaji usmenoga i glazbenoga stvaralaštva kao što su brojilice, jednostavne pjevne pjesme, jednostavne priče (legende, bajke) i poezija jednostavnih melodija i strukture teksta.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 1.1.

Učenik prepoznaje elemente raznolikosti obilježja osobnih identiteta.

– prepoznaje svoje sposobnosti, obilježja i uloge, opisuje u čemu se sastoje i potkrepljuje primjerima iz vlastitoga iskustva u školi, obitelji i društvenoj zajednici

– prepoznaje da na neka stajališta o svome identitetu može utjecati, a na neke ne može

– prepoznaje različitosti i razvija senzibilitet prema različitostima

Učenik svjesno i samostalno nabraja i opisuje nekoliko svojih obilježja i uloga u obitelji i razredu te uz pomoć razlikuje na koje može utjecati, a na koje ne može.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: prepoznavanje vlastitih sposobnosti, obilježja i uloga, prepoznavanje različitosti i razvijanje senzibiliteta prema različitostima.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik na ovoj razini samo zamjećuje različitosti u školi i okolini, primjećuje različitosti na koje može utjecati i na koje ne može utjecati.

Učenika se navodi da nabraja i opisuje obilježja svoje okoline te da imenuje one na koje može utjecati i one na koje ne može utjecati.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

2. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 2.1.

Učenik vođenim pisanjem piše riječi, rečenice i tekstove jednostavne strukture na zadanu temu i sukladno jezičnomu razvoju.

– uči abecedu materinskoga jezika

– prepisuje i piše tiskanim slovima riječi i jednostavne rečenice primjerene dobi, iskustvu, interesu i znanju materinskoga jezika

– piše da bi izrazio misli i osjećaje na materinskome jeziku

Učenik uz povremenu pomoć prepisuje i piše tiskanim slovima riječi i jednostavne rečenice na zadanu temu.

JKR OŠ A. 2.2.

Učenik komunicira na materinskome jeziku o temama iz okružja u kojemu živi, uči i iskustvu koje ima.

– jednostavnim rečenicama razgovara o temama iz svakodnevnoga života sukladno svojim potrebama i interesima

– usvaja nove riječi i širi vlastiti rječnik

– sluša i čita s razumijevanjem

– postavlja pitanja

– opisuje na temelju promatranja

– priča o vlastitim doživljajima

Učenik uz poticaj jednostavnim rečenicama u govorenoj formi komunicira na materinskome jeziku koristeći se novousvojenim rječnikom. Prema smjernicama sluša/čita, opisuje i postavlja pitanja.

JKR OŠ A. 2.3.

Učenik nakon rada na tekstu izražava svoje misli i osjećaje te ih povezuje sa svojim osobnim iskustvom.

– iznosi svojim riječima osjećaje i zapažanja o pročitanome

– opisuje događaje i likove s obzirom na vlastito iskustvo

– povezuje postupke likova sa svojim postupcima

– na osnovi predloška stvara svoju priču prema iskustvu iz svakodnevnoga života ili mašte

– riječima/crtežom izražava osobno mišljenje o tekstu

Učenik uz poticaj izražava svoje misli i osjećaje, opisuje događaje i likove. Prema smjernicama stvara priču prema predlošku. Uz poticaj razgovara i izražava mišljenje o tekstu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: priče i pjesme poznate u zajednici, obitelj, razred, učenik, škola, zajednica, zavičaj, brojevi, životinje, godišnja doba, igračke, doba dana, tijelo, odjeća i obuća, hrana i piće, posebni datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Pretpostavlja se da će učenici biti različitoga predznanja u poznavanju materinskoga jezika. Učitelj treba prilagoditi i uskladiti dinamiku poučavanja u govoru i pismu s jezičnim razvojem pojedinoga učenika. Također se pretpostavlja da će učenici na satu hrvatskoga jezika usvojiti postupke početnoga opismenjavanja u smislu izvođenja predvježbi, povezivanja glasa s odgovarajućim slovom/grafemom, povezivanje glasova i slova u cjelovitu riječ, a riječi u rečenice te osnovna pravopisna pravila.

Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na govornoj komunikaciji i učenju iz situacije posredstvom mimike, gesta, pokreta, likovnoga izraza, igre, pjesme i dramatizacije s pomoću zornih sredstava, a posebna pažnja pridaje se razvoju djelatnosti čitanja i pisanja. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika. Učitelj organizira aktivnosti govorenja i razgovaranja u kojima će učenik sudjelovati u govornome činu u osmišljenim komunikacijskim situacijama.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

---

---

---

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 2.1.

Učenik reproducira romsko usmeno i glazbeno stvaralaštvo te rabi likovne tehnike za prikazivanje doživljaja.

– recitira, pjeva

– prepričava sadržaj priča i pjesama

– likovno izražava svoj doživljaj pjesme i priče

Učenik uz poticaj prepričava i pjeva/recitira jednu pjesmu ili je likovno prikazuje.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: lokalna autohtona romska glazba i romske priče poznate u zajednici, likovno izražavanje doživljaja pjesme ili priče.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 2. razredu osnovne škole već je savladao osnove čitanja i pisanja, stoga može dublje procesuirati i romsko glazbeno i jezično stvaralaštvo općenito (ne samo svoje lokalne sredine), a uz razvijenu grafomotoriku konačno i likovno se izraziti na razini doživljaja pjesme ili priče. Usvajanjem jezičnih vještina izražavanja u stanju je dati jednostavne usmene ili pisane iskaze o tome kako doživljava jezično i glazbeno stvaralaštvo. Ne očekuje se da samostalno kreira potpuno nove jezične, glazbene ili likovne sadržaje, nego da samo prepričava svoj doživljaj, ali se u tome učenika ohrabruje. U 2. razredu vrednuje se izvedba reprodukcije: kvaliteta recitacije, prepričavanja, pjevanja. U likovnim radovima u kojima učenici izražavaju svoj doživljaj jezika i glazbe, vrednuje se i kvaliteta (kako prenosi svoje duboke osjećaje u likovno stvaralaštvo, koliko kreativno) i kvantiteta (koliko učenik ustrajava u tome). Upotrebljavaju se likovne tehnike na razini plošnoga prikazivanja (crtanje, bojenje), a samo iznimno složenije likovne tehnike (u tri dimenzije), kao što je izrada jednostavnih oblika plastelinom, instalacija, maski i sl.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi, prethodno stvorenomu interesu za ponuđene sadržaje i prethodnomu obrazovanju (1. razred). Sadržaji se povećavaju po broju i složenosti: učenicima se nudi veći broj recitacija, priča i pjesama različite složenosti, stoga svako dijete prepoznaje sebe u onome što može savladati. Učenici se koriste različitim sadržajima kako analognima, tako digitalnima, te razred počinje stvarati svoju kolekciju zadataka i izvedbi.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 2.1.

Učenik prepoznaje različitost potreba i osjećaja svih učenika u razredu i počinje razvijati osnovne elemente asertivne komunikacije.

– prepoznaje svoje potrebe i osjećaje

– prepoznaje potrebe i osjećaje drugih učenika u razredu

– prepoznaje različitosti i razvija senzibilitet prema različitostima

– prepoznaje primjere najčešćih ponašanja koje dovode do nesporazuma i sukoba u razrednome odjelu

– prepoznaje primjere uspješnoga i neuspješnoga rješavanja jednostavnih vršnjačkih sukoba

Učenik svjesno i samostalno verbalizira svoje potrebe i osjećaje, prepoznaje potrebe i osjećaje drugih učenika.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: prepoznavanje vlastitih potreba i osjećaja, prepoznavanje tuđih potreba i osjećaja, prepoznavanje različitosti i razvijanje senzibiliteta, prepoznavanje ponašanja koje dovodi do nesporazuma i sukoba, rješavanje jednostavnih vršnjačkih sukoba.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik prepoznaje različitosti te sukladno tomu prepoznaje i osjećaje i potrebe drugih. Razvija senzibilitet prema drugima s drukčijim potrebama i osjećajima te razvija vještine komunikacije kojima može riješiti sukobe, odnosno različite potrebe u danome trenutku.

Učenika se navodi da jasno iznosi svoje potrebe i osjećaje te da sluša i pokuša razumjeti osjećaje i potrebe drugih i drukčijih. Preporučene metode su igrokazi ili rješavanje stvarnih situacija među vršnjacima uz pomoć učitelja.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

3. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 3.1.

Učenik vođenim pisanjem piše rečenice i tekstove jednostavne strukture na zadanu temu i sukladno jezičnomu razvoju.

– piše rečenice i tekstove jednostavne strukture prema predlošku, primjerene dobi, iskustvu, interesu i znanju materinskoga jezika

– piše da bi izrazio misli i osjećaje na materinskome jeziku

Učenik prema smjernicama piše kratke tekstove jednostavnih struktura na zadanu temu.

JKR OŠ A. 3.2.

Učenik komunicira na materinskome jeziku o temama iz okružja u kojemu živi, uči i iskustvu koje ima.

– jednostavnim rečenicama razgovara o temama iz svakodnevnoga života sukladno svojim potrebama i interesima te izražava svoje misli u skladu s komunikacijskom situacijom

– usvaja nove riječi i širi vlastiti rječnik

– sluša s razumijevanjem tekstove jednostavnih struktura

– čita jednostavne riječi

– postavlja pitanja

– izdvaja glavnu ideju teksta

– usmeno opisuje i prepričava

– priča o vlastitim doživljajima

Učenik uz poticaj komunicira na materinskome jeziku izražavajući se jednostavnim rečenicama u pisanoj i govorenoj formi. Uz čestu pomoć upotrebljava nove riječi i širi vlastiti rječnik.

Uz vođenje sluša/čita s razumijevanjem.

JKR OŠ A. 3.3.

Učenik nakon rada na tekstu izražava svoje misli i osjećaje te ih povezuje sa svojim osobnim iskustvom.

– iznosi svojim riječima osjećaje i zapažanja o pročitanome

– opisuje događaje i likove s obzirom na vlastito iskustvo

– povezuje postupke likova sa svojima postupcima

– na osnovi predloška stvara svoju priču prema iskustvu iz svakodnevnoga života ili mašte

– riječima/crtežom izražava sviđa li mu se književni tekst ili ne sviđa

Učenik uz poticaj izražava svoje misli i osjećaje.

Uz povremenu pomoć opisuje događaje i likove.

Prema smjernicama stvara priču prema predlošku.

Uz povremenu pomoć razgovara i iskazuje vlastito mišljenje o tekstu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: romske narodne priče, tradicionalni zanati i zanimanja u zajednici, tradicijski običaji, prava učenika i učitelja, razredna zajednica, učenikov zavičaj, brojevi, godišnja doba, priroda, kalendar, nazivi mjeseci, strane svijeta, dom, kupovina, koliko je sati, sport, slobodno vrijeme, briga o zdravlju, promet, posebni datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na govornoj komunikaciji i učenju iz situacije posredstvom mimike, gesta, pokreta, likovnoga izraza, igre, pjesme i dramatizacije s pomoću zornih sredstava, a posebna pažnja pridaje se razvoju djelatnosti čitanja i pisanja. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika. Učitelj organizira aktivnosti govorenja i razgovaranja u kojima će učenik sudjelovati u govornome činu u osmišljenim komunikacijskim situacijama.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR OŠ B. 3.1.

Učenik prepričava događaje i opisuje osobe iz vlastite prošlosti, ali i tradicije (služeći se romskom narodnom pričom).

– uspoređuje iskustvo u prošlosti i sadašnjosti proučavajući osobnu povijest i povijest svoje uže lokalne zajednice, komentira sličnosti i razlike

– razvija svijest o protjecanju vremena i o promjenama

– učenik se upoznaje s romskim narodnim pričama

– razumije ideju narodne priče

– prepričava narodne priče

Učenik uz poticaj prepričava događaje i opisuje osobe iz vlastite prošlosti i tradicije.

Učenik uz poticaj prepričava narodnu priču.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: romske narodne priče, tradicijski zanati i zanimanja zajednice, tradicijski običaji.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika potičući ga da slobodno iznosi vlastito mišljenje i oblikuje pitanja, sam zapaža, prosuđuje i zaključuje. Preporučeni su oblici pričanje, prepričavanje i opisivanje.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 3.1.

Učenik upoznaje i razlikuje specifičnosti kulture i tradicijskih običaja Roma.

– učenik upoznaje, razlikuje i nabraja tradicijske i aktualne zanate i zanimanja lokalne i šire romske zajednice

– učenik upoznaje tradicijske običaje povezane s rođenjem

Učenik uz poticaj nabraja nekoliko tradicijskih i aktualnih zanata i zanimanja zajednice i neke običaje povezane s rođenjem.

JKR OŠ C. 3.2.

Učenik sluša i uči o romskoj glazbi, folkloru i širemu aspektu tradicijske romske glazbe i o folkloru na europskoj i svjetskoj razini.

– učenik upoznaje romsku glazbu i folklor u širemu aspektu

– upoznaje se s tradicijskom romskom glazbom i folklorom na europskoj i svjetskoj razini

Učenik samostalno prepoznaje glazbeno i folklorno stvaralaštvo.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: tradicijski i aktualni alati i zanimanja, tradicijski običaji povezani s rođenjem, romska glazba i folklor (prikupljanje sadržaja iz neposrednoga okružja).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 3. razredu osnovne škole iskazuje sve veću razinu samostalnosti (čitanje, pisanje, likovno izražavanje). Središnje su teme u 3. razredu tradicijski i aktualni alati i zanimanja, tradicijski običaji povezani s rođenjem, romska glazba i folklor, stoga su mogućnosti njihova ostvarivanja mnogobrojni, kako pojedinačno, tako i u korelaciji. Učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o svim trima temama, pri čemu je naglasak na prikupljanju sadržaja iz neposrednoga okružja, rasprava o njima i provođenje različitih tematskih zadataka u suradnji sa zajednicom (primjerice, razgovor s najstarijim članovima obitelji). U 3. razredu vrednuje se količina prikupljenih informacija o trima temama iz lokalne zajednice i njihovo predstavljanje razrednomu kolektivu. Pritom se koriste složenijim narativnim i književnim tehnikama (prepričavanjem, sastavcima, jednostavnim stihom na zadanu temu), složenijim likovnim tehnikama (u dvije i tri dimenzije), kao što je izrada kolaža, izrada plakata, izrada jednostavnih oblika plastelinom, instalacija, jednostavnih izložbi, maski, repliciranje odjevnih ili uporabnih predmeta i sl. Posebno se vrednuje prikupljanje građe iz zajednice o zanatima, zanimanjima, alatima, običajima uz rođenje, o folkloru (nošnje, pjesme, plesovi, običaji), materijalnoj baštini (odjeća, uporabni predmeti), ali i prikupljanje građe o nematerijalnoj baštini (izreke, poslovice, čak i vicevi) te o glazbi. Poseban je naglasak na poznavanju romskoga stvaralaštva iz susjednih zemalja i iz drugih europskih zemalja.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi, prethodno stvorenomu interesu za ponuđene sadržaje i prethodnomu obrazovanju (2. razred), a posebno su uvjetovani sposobnošću učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra. Sadržaji se višestruko povećavaju po broju i složenosti: osim reprodukcije učenicima se nudi još i samostalna produkcija novih jezičnih i likovnih sadržaja te istraživački rad na prepoznavanju i prikupljanju tradicijske obrtničke i folklorne baštine.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 3.1.

Učenik produbljuje znanja o dječjim pravima i pravima učenika, počinje graditi svoje stavove o pravima učenika i učitelja u razrednoj zajednici te promiče zaštitu svojih i tuđih prava u razrednome odjelu.

– razumije da u razrednoj zajednici svaki učenik ima svoje jedinstvene potrebe, mišljenja, stavove i osjećaje koji zaslužuju poštovanje

– razmatra svoja prava i prava drugih u razredu i školi

– prepoznaje situacije u kojima su njegova prava i prava drugih ugrožena u razredu

– sudjeluje u donošenju razrednih pravila koja definiraju i uzimaju u obzir prava svih učenika u razrednoj zajednici

– u situacijama kad se neka prava definirana razrednim pravilima ne poštuju, reagira i verbalizira koje je pravo iz razrednih pravila prekršeno

Učenik samostalno navodi neka temeljna prava učenika i učitelja koja je bitno poštivati u razrednoj zajednici.

JKR OŠ D. 3.2.

Učenik prepoznaje vlastite osjećaje i potrebe te različitost potreba i osjećaja svih učenika u razredu i počinje razvijati vještine asertivne komunikacije.

– počinje stjecati osnovne vještine timskoga rada

– analizira najčešće oblike nesporazuma ili sukoba u razredu i školi te predlaže načine njihova sprječavanja

– prepoznaje načine nenasilnoga rješavanja sukoba

– prepoznaje primarne emocije kod sebe i drugih (radost, žalost, strah, gađenje, srdžba, iznenađenje)

– sposoban je verbalizirati svoje potrebe u situacijama kad doživljava pojedine emocije

– pokazuje interes za potrebe drugih učenika u situacijama kad prepozna pojedine emocije kod drugih

– prepoznaje ponašanja zbog kojih smatra da su mu ugrožena prava ili da su prava ugrožena drugima

Učenik uz pomoć aktivno sudjeluje u timskome radu,

uz pomoć prepoznaje i navodi najčešće oblike nesporazuma ili sukoba u razredu te samostalno navodi ponašanja i postupke učitelja i drugih učenika koja čine da se on osjeća poštovanim, dobrodošlim i ravnopravnim članom razredne zajednice.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: dječja prava i prava učenika, razredna pravila, timski rad, nesporazumi i sukobi u razredu, nenasilno rješavanje sukoba, prepoznavanje primarnih emocija, verbaliziranje vlastitih potreba, asertivno komuniciranje.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razvija vještine timskoga rada. Razumije potrebe tima, odnosno zajednice i različitosti potreba svakoga člana zajednice. Sudjeluje u stvaranju pravila i u njihovu prihvaćanju i poštivanju, a ta su pravila namijenjena na korist zajednici, odnosno timu. Učenik prepoznaje svoja i tuđa prava, ali i primarne emocije kod sebe i drugih.

Učenika se potiče na timski rad i na aktivno sudjelovanje. Učenika se potiče na rad u manjim i većim skupinama u donošenju općih pravila skupine, ali i na iskazivanje svojih emocija i potreba tijekom rada te na uvažavanje emocija i potreba drugih.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

4. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 4.1.

Učenik vođenim pisanjem piše tekstove jednostavne strukture na slobodnu ili zadanu temu sukladno jezičnomu razvoju.

– oblikuje i piše sastavak prema predlošku, primjeren dobi, iskustvu, interesu i poznavanju materinskoga jezika

– piše prema predlošcima i kompozicijskome planu

– piše kratke tekstove o predmetima ili stvarnosti

– piše da bi izrazio misli i osjećaje na materinskome jeziku

Učenik prema modelu piše kratke tekstove jednostavnih struktura na zadanu temu.

JKR OŠ A. 4.2.

Učenik komunicira na materinskome jeziku o temama iz okružja u kojemu živi i uči te prema iskustvu koje ima.

– na materinskome jeziku razgovara o temama iz svakodnevnoga života sukladno svojim potrebama i interesima te izražava svoje misli u skladu s komunikacijskom situacijom

– usvaja nove riječi

– sluša i čita s razumijevanjem tekstove jednostavnih struktura

– postavlja pitanja

– izdvaja glavnu ideju teksta

– opisuje i prepričava

– priča o vlastitim doživljajima

– piše sastavak prema kompozicijskome planu

– prikladno se izražava pisano/usmeno u svakodnevnim komunikacijskim situacijama

– organizira razgovor prema jednostavnoj strukturi

Učenik uz poticaj na materinskome jeziku razgovara o temama iz svakodnevnoga života sukladno svojim potrebama i interesima te izražava svoje misli u skladu s komunikacijskom situacijom te širi svoj rječnik.

Uz poticaj sluša/čita, opisuje, postavlja pitanja i pronalazi glavnu ideju teksta te govori o vlastitim doživljajima teksta.

JKR OŠ A. 4.3.

Učenik nakon rada na tekstu izražava svoje misli i osjećaje te ih povezuje sa svojim osobnim iskustvom.

– razgovara o vlastitom doživljaju teksta izražavajući svoja zapažanja, misli i osjećaje

– iskazuje svoje mišljenje s obzirom na vrijednosti u tekstu

– razgovara o vrijednostima teksta i porukama te o postupcima likova s drugim učenicima

– opisuje događaje i likove s obzirom na vlastito iskustvo

– povezuje postupke likova sa svojim postupcima

– na osnovi teksta stvara svoju priču prema iskustvu iz svakodnevnoga života ili mašte razvijajući vlastiti potencijal

– izražajno čita na materinskome jeziku

Učenik uz poticaj razgovara o vlastitome doživljaju teksta izražavajući svoja zapažanja, misli i osjećaje.

Uz poticaj razgovara o porukama teksta i postupcima likova koje opisuje primjerom iz teksta.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: povijesne i suvremene ličnosti iz romske zajednice, tradicijski običaji i smjena godišnjih doba, dječja prava i Konvencija o pravima djeteta, učenikov zavičaj, priroda, vremenske prilike, zanimanja, slobodno vrijeme, glazba, sport, zdravlje, grad, drugi i drukčiji, posebni datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na govornoj komunikaciji i učenju iz situacije posredstvom mimike, gesta, pokreta, likovnoga izraza, igre, pjesme i dramatizacije s pomoću zornih sredstava, a posebna se pažnja pridaje razvoju djelatnosti čitanja i pisanja. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika. Učitelj organizira aktivnosti govorenja i razgovaranja u kojima će učenik sudjelovati u govornome činu u osmišljenim komunikacijskim situacijama.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR OŠ B. 4.1.

Učenik otkriva, opaža i opisuje bitne događaje, osobe i postignuća Roma u prostoru i vremenu u kojemu živi.

– prepoznaje značajne povijesne, ali i suvremene ličnosti iz romske zajednice (književnici, političari, aktivisti, istraživači i znanstvenici, umjetnici u filmskom, likovnom i glazbenom stvaralaštvu, sportaši) i dostignuća te ih stavlja u povijesni slijed

– samostalno izlaže i piše tekst na zadanu temu

Učenik uz poticaj otkriva, opaža i opisuje bitne događaje, osobe i dostignuća Roma.

Uz učiteljevu pomoć oblikuje kratki tekst o bitnome događaju ili osobi prema vlastitome izboru.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: povijesne i suvremene ličnosti iz romske zajednice: književnici, političari, aktivisti, istraživači i znanstvenici, umjetnici u filmskom, likovnom i glazbenom stvaralaštvu, sportaši.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika potičući ga da slobodno iznosi vlastito mišljenje i oblikuje pitanja, sam zapaža, prosuđuje i zaključuje. Osim izlaganja i pisanja teksta na zadanu temu, preporučeni su oblici pričanje, prepričavanje i opisivanje. Tekstovi trebaju biti zanimljivi i primjereni uzrastu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 4.1.

Učenik upoznaje i razlikuje specifičnosti romske kulture i tradicijskih običaja.

– učenik upoznaje tradicijske običaje povezane s proslavom smjene godišnjih doba

Učenik samostalno prepoznaje tradicijske običaje lokalne zajednice povezane sa smjenom godišnjih doba.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: tradicijski običaji povezani sa smjenom godišnjih doba.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 4. razredu osnovne škole iskazuje visoku razinu samostalnosti (čitanje, pisanje, likovno izražavanje) te je osposobljen (iz prethodnoga razreda) za suradnju sa zajednicom. Središnja tema u 4. razredu tijekom cijele godine jesu tradicijski običaji povezani sa smjenom godišnjih doba. Učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, a glavni je naglasak, kao i u prethodnome razredu, na prikupljanju sadržaja iz neposrednoga okružja, raspravi o njima i provođenju različitih tematskih zadataka u suradnji sa zajednicom (primjerice, razgovor s najstarijim članovima obitelji, obilježavanje različitih tradicijskih svetkovina u godini). I dalje se vrednuje količina prikupljenih informacija o zadanim temama iz lokalne zajednice i njihovo predstavljanje razrednomu kolektivu. Pritom se i dalje koriste složenijim književnim i likovnim tehnikama, s naglaskom na samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti, a i dalje se posebno vrednuje prikupljanje građe iz zajednice na temu jeseni, zime, proljeća i ljeta.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi, prethodno stvorenomu interesu za ponuđene sadržaje i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra. Sadržaji se iznova višestruko povećavaju po broju i složenosti: učenicima se osim reprodukcije nudi još i samostalna produkcija novih jezičnih i likovnih sadržaja te jednostavan istraživački rad na prepoznavanju i prikupljanju tradicijske baštine. Na kraju 4. razreda već je toliko prikupljenoga materijala da se može organizirati izložba ili čak smotra ili priredba koja slavi tradicijsku baštinu.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 4.1.

Učenik se upoznaje s pravima djeteta, pojmom društvene nejednakosti, razmatra pojam ljudskoga dostojanstva i upoznaje se s pojmom predrasuda.

– objašnjava osnovna dječja prava sukladno Konvenciji o pravima djeteta

– raspravlja o posljedicama ponašanja koje proistječe iz stereotipa i predrasuda

– prepoznaje i navodi ponašanja i postupke osoba iz šire zavičajne zajednice koje on poznaje, a koji čine da se on osjeća poštovanim, dobrodošlim i ravnopravnim

Učenik samostalno navodi i opisuje neka dječja prava sukladno Konvenciji o pravima djeteta i uz pomoć navodi neke primjere kad društvena nejednakost utječe na nastanak predrasuda odnosno

kako predrasude utječu na društvenu nejednakost.

JKR OŠ D. 4.2.

Učenik prepoznaje vrijednost različitosti potreba, osjećaja i mišljenja svih učenika u razredu i razvija vještine asertivne komunikacije.

– samostalno i otvoreno iznosi svoje ideje i stavove

– prepoznaje i opisuje svoje osjećaje i iskustva povezana s pripadnošću romskoj nacionalnoj manjini u zavičaju u kojemu živi

– izražava poštovanje prema iskustvima drugih učenika

– sudjeluje u raspravama poštujući pravo drugih učenika na različito mišljenje

Uz poticaj sudjeluje u raspravi o osjećajima i iskustvima povezanima s pripadnošću romskoj nacionalnoj manjini te samostalno iznosi svoje ideje i stavove u okružju s poznatim sugovornicima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: Konvencija o pravima djeteta (osnovna prava), društvena nejednakost, ljudsko dostojanstvo, stereotipi i predrasude, prepoznavanje različitosti potreba, osjećaja i mišljenja, asertivna komunikacija.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razvija znanje o temeljnim dokumentima koji govore o ljudskim pravima i pravima djeteta. Prepoznaje postupke i ponašanja uže i šire zajednice te opisuje kako oni utječu na njega i njegove osjećaje te to jasno iznosi. Vrednuje različitosti šire i uže zajednice, ali istovremeno govori o svojim vrijednostima i identitetima u »ja govoru«. Prepoznaje temelje stereotipa i predrasuda te o njihovim posljedicama jasno komunicira.

Učenike se navodi na »ja govor« da iskažu svoja obilježja u smislu roda, nacionalne pripadnosti, obitelji i slično. Prepoznaju sličnosti i različitosti s drugima s pomoću kojih definiraju svoje identitete. Učenike se navodi na oblikovanje stavova koji nisu obilježeni stereotipima te ih se diskusijom potiče na prihvaćanje različitosti i nediskriminaciju.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

5. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 5.1.

Učenik komunicira na materinskome jeziku o temama iz okružja u kojemu živi i uči.

– razgovara na materinskome jeziku o vrijednostima teksta i porukama te o postupcima likova

– opisuje događaje i likove s obzirom na okružje u kojemu živi

– povezuje postupke likova sa svojim postupcima i objašnjava ih

– poštuje pravila uljudnoga komuniciranja izbjegavajući nasilnost

– uočava jezičnu raznolikost u komunikacijskim situacijama

– primjenjuje odgovarajuću formu i vrednote materinskoga jezika

Učenik prema smjernicama razgovara na materinskome jeziku o temama iz svakodnevnoga života.

Prema smjernicama opisuje likove i njihove postupke u tekstovima jednostavnih pripovjednih i opisnih struktura.

JKR OŠ A. 5.2.

Učenik na temelju uočenih ideja teksta izražava svoje misli i osjećaje te ih povezuje sa svojim osobnim iskustvom.

– izdvaja ključne riječi i glavne ideje

– razgovara o uočenim idejama teksta

– razgovara radi podjele iskustva

– iznosi svoja zapažanja i misli o pročitanome

Učenik na poticaj izdvaja glavnu ideju teksta.

Na poticaj izražava svoja zapažanja i misli.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: posebni dani i datumi za romsku zajednicu, nacionalne manjine, identitet, zemlje i nacionalnosti, zavičaj i domovina, drugi i drukčiji, svijet oko mene, moja svakodnevica, život u školi, aktivnosti za slobodno vrijeme, moj dom, stanovanje.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

U 5. i 6. razredu nije posebnim ishodom istaknut proces opismenjavanja, već će se ostvarivati ukomponiran u ostale ishode.

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na govornoj i pisanoj komunikaciji te na učenju iz situacije igrom, pjesmom i dramatizacijom i s pomoću različitih zornih sredstava. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR OŠ B. 5.1.

Učenik uspoređuje ulogu i utjecaj pojedinca i zajednice na razvoj romskoga identiteta te promišlja o važnosti očuvanja baštine.

– opisuje značenje boja i simbola na romskoj zastavi

– objašnjava zašto se obilježava Svjetski dan Roma, pritom imenuje bitne odluke Prvoga kongresa Roma u Londonu 1971. godine

– postavlja pitanja povezana s povijesti vlastitoga naroda

– razgovara o načinima obilježavanja događaja i praznika

– uspoređuje obilježavanje Svjetskoga dana Roma u svojoj lokalnoj zajednici s obilježavanjem u drugim zajednicama, na nacionalnoj razini i u drugim državama

Učenik opisuje ulogu i utjecaj pojedinca i zajednice na razvoj romskoga identiteta te važnost očuvanje baštine.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: simboli na romskoj zastavi, Svjetski dan Roma, Prvi kongres Roma u Londonu, praznici u mojoj zajednici, posebni dani i datumi za romsku zajednicu, nacionalne manjine, identitet, zemlje i nacionalnosti, zavičaj i domovina.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaj učitelj prilagođava interesu učenika u kontekstu nastavnoga sadržaja stalno potičući učenika da slobodno iznosi vlastito mišljenje i oblikuje pitanja, sam zapaža, prosuđuje i zaključuje. Tekstovi trebaju biti zanimljivi i primjereni uzrastu učenika. Poučavanje nastavnih sadržaja proširuje se, nastavlja i oslanja na ostvarene ishode iz razredne nastave.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 5.1.

Učenik, koristeći se različitim umjetničkim tehnikama, na pozitivan način izražava relevantne nacionalne simbole.

– učenik razvija vještine u likovnim, glazbenim ili recitatorskim i stvaralačkim aktivnostima u kojima budi svoje osjećaje o nacionalnoj pripadnosti

Učenik samostalno reproducira (likovno, glazbeno ili recitatorski) jedan nacionalni simbol (romsku zastavu ili himnu).

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: lokalni, nacionalni i internacionalni simboli romske zajednice (zastava, himna itd.).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Nakon što je 1. – 4. razreda učenik stekao cjelovitu sliku što je tradicijsko stvaralaštvo i baština te kako je prikupljati i osnaživati, u 5. razredu učenik prelazi na predmetnu nastavu uz visoku razinu samostalnosti te shodno tomu razvija vještine u likovnim, glazbenim ili recitatorskim i stvaralačkim aktivnostima u kojima budi svoje osjećaje o nacionalnoj pripadnosti. Učenici prepoznaju nacionalne i internacionalne simbole romske zajednice te se počinju upoznavati s različitim ustanovama koje služe zaštiti tradicije i identiteta (udruge, županije, država). Budući da se radi o apstraktnoj temi, rabe se različite tehnike za pojednostavljivanje i približavanje teme identiteta učenicima, stoga oni, primjerice, sami mogu stvarati grb, zastavu ili slogan zajednice kojoj pripadaju. O institucijama koje služe zaštiti i promicanju tradicije te prava Roma počinje se govoriti već u ovoj dobi kako bi usvojili temeljne vještine očuvanja svoje baštine, ali i zagovaranja svojih prava i ako ne nastave školovanje nakon završetka osnovne škole.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi, prethodnom obrazovanju, usvojenim vještinama te očekivanjima da doznaju što više o sebi i svojoj povijesti, jeziku, kulturi, običajima, stvaralaštvu iz svakoga pojedinoga predmeta u predmetnoj nastavi. Tomu se prilagođava nastava nastavnih predmeta Povijesti, Geografije, jezika, ali i drugih predmeta kao što su Tehnička kultura i Likovna kultura (oblikovanje predmeta koji se odnose na identitet). Posebna pažnja se posvećuje upoznavanju učenika s njihovim pravima i obvezama ne samo u zaštiti tradicije i identiteta nego u zaštiti prava općenito, s naglaskom na suradnji s udrugama i korištenjem usluga u zajednici (zdravstvene, socijalne, obrazovne). Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro ovladali informatičkim i prezentacijskim vještinama.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 5.1.

Učenik razvija osobna mišljenja i stavove povezane s pripadnošću romskoj nacionalnoj manjini, razvija pozitivni kulturni identitet te promiče zaštitu svojih i tuđih prava u razrednome odjelu, školi i široj zajednici.

– navodi kulturna obilježja romske nacionalne manjine iz svoga zavičaja na koje je ponosan

– opisuje svoje osjećaje i iskustva povezane s pripadnošću zavičaju u kojemu živi

– navodi kulturne razlike koje postoje u razredu, školi, lokalnoj zajednici prema spolnoj, jezičnoj, religijskoj i nacionalnoj pripadnosti, povezuje te razlike s identitetom

– prepoznaje ponašanja koja su posljedica predrasuda većinske nacije prema nacionalnim manjinama i nacionalne manjine prema većinskoj naciji

Učenik uz poticaj istražuje i imenuje neke kulturne razlike koje postoje u lokalnoj zajednici, određuje svoj identitet i argumentirano raspravlja o njegovim obilježjima te zaključuje o važnosti poštivanja različitosti u zajednici.

JKR OŠ D. 5.2.

Učenik uvažava različitost mišljenja svih učenika u razredu i razvija vještine asertivne komunikacije.

– analizira i izvodi zaključke poštujući mišljenje drugih

– određuje koju ulogu imaju dijalog, pregovaranje i donošenje zajedničkih zaključaka u ostvarenju prava svih učenika u razrednome odjelu

– razvija vještine timskoga rada i sudjeluje u radu skupine u različitim ulogama

Učenik samostalno sudjeluje i doprinosi radu skupine, samostalno sudjeluje u većini razrednih rasprava, slobodno i argumentirano izražava svoje misli i zaključke poštujući prava drugih na drukčije mišljenje.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: kulturna obilježja romske nacionalne manjine iz zavičaja; opisivanje vlastitih osjećaja i iskustva povezanih s pripadnošću zavičaju; kulturne razlike u razredu, školi, lokalnoj zajednici prema spolnoj, jezičnoj, religijskoj i nacionalnoj pripadnosti; predrasude većine prema manjini i manjine prema većini; asertivna komunikacija.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razvija stavove i osobna mišljenja povezana sa svojim identitetima, ali s fokusom na svoj romski identitet. Prepoznaje različitosti i sličnosti s drugima i njih poštuje. Razumije manjinski identitet s fokusom na etnički, religijski i jezični identitet u odnosu na većinski identitet. Prepoznaje predrasude većinskih identiteta prema manjinskim, ali i manjinskih prema većinskim. Dodatno razvija sposobnost rada u timu i zajednici s pozicije većine i manjine u timu i zajednici.

Učenike se potiče na iskazivanje svojih kulturnih obilježja etniciteta s fokusom na lokalnu zajednicu. Rade zadatke timski te ih se dovodi u prilike da rade s pozicije većine i manjine. Definiraju obilježja većinskih identiteta, ali i manjinskih. Potiču se da iznose svoja mišljenja i stavove oko različitih obilježja te o njima raspravljaju u timu.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

6. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 6.1.

Učenik komunicira na materinskome jeziku o temama iz okružja u kojemu živi i uči.

– na materinskome jeziku razgovara o temama iz svakodnevnoga života

– raspravlja uspoređujući vlastito mišljenje s onim iz teksta ili mišljenjima drugih učenika

– prepoznaje i aktualizira glavne ideje književnoga teksta

– aktivno sluša i postavlja pitanja o onome što ne razumije

Učenik prema smjernicama aktivno sluša i razgovara o temama iz svakodnevnoga života uočavajući glavnu misao teksta i primjenjujući vještine uljudnoga komuniciranja.

JKR OŠ A. 6.2.

Učenik na temelju uočenih ideja u tekstu izražava svoje misli i osjećaje te ih povezuje s osobnim iskustvom.

– tematizira tekst s obzirom na uočenu problematiku

– oblikuje bilješke da bi razumio tekst i objasnio vlastiti literarni doživljaj

– objašnjava vlastita iskustva i stavove te ih uspoređuje s onima iz teksta

– pronalazi pozitivne ideje teksta i ponašanja likova te ih uspoređuje sa svojom okolinom

Učenik prema smjernicama izražava i objašnjava vlastito mišljenje o tekstu potvrđujući ga primjerima iz teksta.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: migracije Roma, romski običaji povezani sa životnim ciklusom, posebni dani i datumi, nacionalne manjine, lokalna zajednica, dječja prava, obitelj i zajednica, svijet oko mene, drugi i drukčiji, obrazovanje, zdravlje, okoliš, slobodno vrijeme, planiranje vremena.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

U 5. i 6. razredu nije posebnim ishodom istaknut proces opismenjavanja, već će se ostvarivati ukomponiran u ostale ishode.

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na govornoj i pisanoj komunikaciji i učenju igrom, pjesmom i dramatizacijom te s pomoću različitih zornih sredstava. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR OŠ B. 6.1.

Učenik objašnjava ključne povijesne događaje koji su utjecali na položaj Roma u Europi i svijetu.

– upoznaje se s uzrocima migracija Roma u prošlosti te određuje uzroke i posljedice migracija

– na geografskoj karti prepoznaje glavne smjerove migracije Roma iz Indije u Europu i na europskome prostoru

Učenik navodi i povezuje uzroke, posljedice i tijek ključnih povijesnih događaja koji su utjecali na položaj Roma u Europi i svijetu uzimajući u obzir prostorni kontekst.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: migracije Roma, uzroci i smjerovi migracija, migracije na geografskoj karti.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaj učitelj prilagođava interesu učenika u kontekstu nastavnoga sadržaja stalno potičući učenika da slobodno iznosi vlastito mišljenje i oblikuje pitanja, sam zapaža, prosuđuje i zaključuje. Tekstovi trebaju biti zanimljivi i primjereni uzrastu učenika. Poučavanje nastavnih sadržaja proširuje se, nastavlja i oslanja na ostvarene ishode iz razredne nastave.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 6.1.

Učenik istražuje raznolikost i bogatstvo romskih običaja i vjerovanja povezanih sa životnim ciklusom.

– učenik se upoznaje s raznolikošću i bogatstvom romskih običaja i vjerovanja povezanih sa životnim ciklusom

– opisuje, analizira, povezuje i kritički raspravlja o njima i propituje ih

– u svome istraživačkome radu koristi se različitim izvorima podataka, medijima, knjigama, časopisima, mrežnim stranicama i istraživanjima unutar romske zajednice

Učenik opisuje lokalne običaje povezane sa životnim ciklusom, a za koje je doznao iz različitih medija.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: tradicijski običaji povezani sa životnim ciklusom (rođenje, djetinjstvo, mladost, brak, zrelost, starost, smrt).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 6. razredu osnovne škole ima kao središnju temu tradicijske običaje povezane sa životnim ciklusom (rođenje, djetinjstvo, mladost, brak, zrelost, starost, smrt). Učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, a glavni je naglasak na prikupljanju sadržaja iz neposrednoga okružja (običaji, rituali, prakse…), na raspravi o njima i provođenju različitih tematskih zadataka u suradnji sa zajednicom. Zbog složenosti teme učenik je upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice, ali i na jednostavna istraživanja unutar romske zajednice. Vrednuje se količina prikupljenih informacija o zadanim temama te se koriste složenijim književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za školu ili lokalnu zajednicu o prikupljenim sadržajima. Nastavlja se s približavanjem institucijama koje služe zaštiti i promicanju tradicije, ali i prava Roma.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi, prethodnomu obrazovanju, usvojenim vještinama te očekivanjima da doznaju što više o sebi i o svojoj povijesti, jeziku, kulturi, običajima, stvaralaštvu iz svakoga pojedinoga predmeta u predmetnoj nastavi. Tomu se prilagođava nastava nastavnih predmeta Povijesti, Geografije, jezika, ali i drugih predmeta kao što su Tehnička kultura i Likovna kultura (oblikovanje predmeta koji se odnose na identitet). Posebna pažnja posvećuje se upoznavanju učenika s njihovim pravima i obvezama ne samo u zaštiti tradicije i identiteta nego i u zaštiti prava općenito, s naglaskom na suradnju s udrugama i korištenje usluga u zajednici (zdravstvene, socijalne, obrazovne). Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro ovladali informatičkim i prezentacijskim vještinama.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 6.1.

Učenik razvija pozitivni kulturni i nacionalni identitet.

– imenuje nacionalne manjine u svojoj sredini i opisuje njihove kulturne značajke

– zna da školu i lokalnu zajednicu čini više kultura koje se nalaze u stalnoj interakciji

– iskazuje privrženost očuvanju narodnih običaja i kulturnih znamenitosti romske nacionalne manjine na način koji uvažava prava i potrebe svakoga pojedinca i grupe

Učenik samostalno opisuje kulturna obilježja romske nacionalne manjine koja doprinose kulturnomu bogatstvu lokalne zajednice i uz poticaj raspravlja o uključenosti romske nacionalne manjine u život lokalne zajednice.

JKR OŠ D 6.2.

Učenik se upoznaje sa sustavom zaštite dječjih prava u Republici Hrvatskoj.

– opisuje i kritički promišlja o poveznici između dječjih prava i roditeljstva

– prepoznaje situacije i namjere koje dovode do ugrožavanja sigurnosti djeteta (trgovanje djecom, spolno iskorištavanje i zlostavljanje)

Učenik samostalno imenuje društvena i pravna pravila koja štite prava djece te uz poticaj raspravlja o društvenim i pravnim pravilima koja štite prava djece, dječjim pravima i sigurnosti djece u obitelji i zajednici.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: nacionalne manjine u lokalnoj sredini, narodni običaji i kulturna obilježja romske nacionalne manjine, prava i potrebe pojedinca i grupe, sustav zaštite dječjih prava u Republici Hrvatskoj (dječja prava i roditeljstvo, ugrožavanje sigurnosti djeteta).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razvija i povećava svoja znanja o pravima i obvezama društva u svome mikrookružju i zavičaju iz kojega dolazi. Razvija pozitivne stavove prema svome etnicitetu, ali i etnicitetu drugih. Učenik prepoznaje situacije koje dovode do ugroze drugih i nje/njega.

Učenike se potiče na istraživanje i prikazivanje običaja i kulture romske nacionalne manjine. Učenik s pomoću običaja i kulture objašnjava utjecaj većinske zajednice na romsku nacionalnu manjinu i manjinske zajednice na većinsku zajednicu. Učenik uspoređuje ljudska i dječja prava te prava nacionalnih manjina. U razgovoru identificira u kojim bi slučajevima ostvarenje nečijih prava ugrožavalo ostvarivanje prava druge osobe te kako možemo ostvariti prava ne ugrožavajući prava drugih.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

7. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 7.1.

Učenik stvara pozitivne prilike za komunikaciju i suradnju s osobama drukčijih kulturnih perspektiva, otvoreno i znatiželjno usvaja jezičnu različitost s voljom da nauči od drugih i o drugima.

– usvaja jezičnu različitost, razvija toleranciju i jezičnu komunikaciju

– razumije da se u komunikaciji ljudi služe različitim jezicima, objašnjava dvojezičnost i višejezičnost zauzimajući pozitivan stav prema različitosti

– komunicira otvoreno, poštujući uljudnost, dokazujući svoje ideje

– proširuje svoja znanja

– prepoznaje općeljudske vrijednosti i ideje koje donosi jezična različitost

– obrazlaže odnos jezika i nacionalnoga identiteta

Učenik uz poticaj usvaja jezičnu različitost te razvija otvorenu komunikaciju u različitim komunikacijskim situacijama.

JKR OŠ A. 7.2.

Učenik na materinskome jeziku piše tekstove složene strukture u skladu sa svojim interesom ističući vrijednosti svoga života.

– uz pomoć učitelja i samostalno stvara vlastite uratke na materinskome jeziku u kojima iskazuje svoje stvaralačko mišljenje te govori o svojoj nacionalnoj manjini

– povezuje jezičnu djelatnost, aktivnu uporabu materinskoga jezika i osnovna znanja u oblikovanju tekstova jednostavne strukture

– razvija vlastiti potencijal za stvaralaštvo

Učenik uz poticaj piše tekst složene strukture na zadanu temu i prema planu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: dvojezičnost i višejezičnost, jezik i nacionalni identitet, zavičajni, većinski i manjinski identitet, Romi u Hrvatskoj i u svijetu, ženska prava, stereotipi i predrasude, svijet oko mene, zbilja i mašta, kultura i zabava, interesi mladih, drugi i drukčiji, posebni dani i datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na uravnoteženome odnosu svih četiriju jezičnih vještina (čitanje, slušanje, govorenje, pisanje) u komunikacijskome kontekstu. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR OŠ B. 7.1.

Učenik objašnjava ključne povijesne događaje koji su utjecali na položaj Roma u Hrvatskoj.

– opisuje proces doseljavanja Roma na područje današnje Republike Hrvatske od početaka do danas i utjecaj toga procesa na današnji razmještaj Roma

– spoznaje složenost/raznolikost romske zajednice u Hrvatskoj i u svijetu te povezuje tu složenost s migracijama Roma u prošlosti

– uči o ropstvu u kontekstu povijesti Roma

– uspoređuje naseljenost, prostorni razmještaj i društveni položaj Roma u Hrvatskoj s položajem Roma u susjednim i drugim državama

Učenik navodi i povezuje uzroke, posljedice i tijek ključnih povijesnih događaja koji su utjecali na položaj Roma u Hrvatskoj uzimajući u obzir prostorni kontekst.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: proces doseljavanja Roma u Hrvatsku, Romi u Hrvatskoj i svijetu, migracije Roma, ropstvo i povijest Roma, naseljenost, prostorni i društveni razmještaj i položaj Roma.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaj učitelj prilagođava interesu učenika u kontekstu nastavnoga sadržaja stalno potičući učenika da slobodno iznosi vlastito mišljenje i oblikuje pitanja, sam zapaža, prosuđuje i zaključuje. Tekstovi trebaju biti zanimljivi i primjereni uzrastu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 7.1.

Učenik istražuje raznolikost i bogatstvo romskih običaja i vjerovanja povezanih s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima.

– učenik se upoznaje s raznolikošću i bogatstvom romskih običaja i vjerovanja povezanih s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima

– opisuje, analizira, povezuje, kritički raspravlja o njima i propituje ih

– u svome istraživačkom radu koristi se različitim izvorima podataka, medijima, knjigama, časopisima, mrežnim stranicama i istraživanjima unutar romske zajednice

Učenik opisuje romske običaje povezane s pravom i pravdom, moralom i s time povezanim vjerovanjima u lokalnoj zajednici.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: romski običaji i vjerovanja povezana s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 7. i 8. razredu u osnovnoj školi kao središnju temu obrađuje raznolikost i bogatstvo romskih običaja i vjerovanja povezanih s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima. Budući da se radi o apstraktnoj temi, učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, prikupljaju sadržaje iz neposrednoga okružja (običaji i vjerovanja, religioznost, moral…). Učenik je podjednako upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice i na istraživanja unutar romske zajednice. Vrednuje se količina prikupljenih informacija o zadanim temama te se koriste složenijim književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za školu ili lokalnu zajednicu o prikupljenim sadržajima. Budući da se radi o komparativnim analizama, nužna je suradnja i s većinskom zajednicom, primjerice, usporedbom tradicionalnoga romskog i konvencionalnog morala većinskoga naroda u pojedinim područjima (školovanje, zasnivanje braka, brojnost djece, uljuđena komunikacija, životni stilovi…).

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra te ih oblikuje i povratno komunicira. Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro vladanje informatičkim i prezentacijskim vještinama. Također je nužno razvijanje suradnje s pojedincima i organizacijama (udruge) romskoga i većinskoga naroda.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 7.1.

Učenik upoznaje višestrukost identiteta i razmatra osnovna načela / demokratske procese koji doprinose zaštiti ljudskih prava i prava manjina u društvu te razvija pozitivan kulturni i nacionalni identitet.

– razlikuje zavičajni, većinski i manjinski nacionalni identitet te hrvatski domovinski identitet

– opisuje što za njega/nju znači osobno dostojanstvo i objašnjava zašto pravo na osobno dostojanstvo jednako pripada svakomu čovjeku

– prepoznaje ponašanje koje je posljedica stereotipa i predrasuda

– kritički promišlja i verbalizira mogućnosti vlastitoga utjecaja na razvoj i obilježja svoga osobnog identiteta

– objašnjava značenje kulturnoga identiteta

– poznaje osnovna načela koja su temelj zaštite prava nacionalnih manjina u Europi i Hrvatskoj

– objašnjava značenje pojave društvene isključenosti, predrasuda, diskriminacije

– opisuje značenje pojma demokracije i razlikuje demokratski oblik upravljanja od nedemokratskoga te navodi neke primjere iz zajednice, škole, obitelji

– poznaje značenje slobode mišljenja i izražavanja te važnost prihvaćanja mišljenja sugovornika

Učenik samostalno razlikuje i povezuje obilježja zavičajnoga, domovinskoga, većinskoga i manjinskoga nacionalnog identiteta te samostalno raspravlja o razvoju osobnoga i kulturnoga identiteta služeći se predočenim informacijama o osnovnim načelima i demokratskim procesima koji doprinose zaštiti prava manjina u društvu.

JKR OŠ D. 7.2.

Učenik razmatra društvene procese i pravna pravila koja doprinose promicanju ravnopravnosti spolova u društvu te razmatra pozitivne i negativne implikacije ranoga zasnivanja braka i obitelji.

– učenik se upoznaje s načinom na koji se položaj žena mijenjao u povijesti

– iznosi svoja mišljenja i stavove o ravnopravnosti spolova

– opisuje i kritički promišlja način na koji poštivanje ženskih prava utječe na odnose u obitelji

– upoznaje se s institucijama i pravnim pravilima koja promiču ravnopravnost spolova u Republici Hrvatskoj

– navodi imena i zasluge Romkinja koje poznaje

– uspoređuje prednosti i nedostatke zasnivanja braka i obitelji u maloljetnoj dobi u usporedbi sa zasnivanjem braka i obitelj u punoljetnoj dobi nakon završetka školovanja

– kritički razmatra sve aspekte dogovorenih, odnosno prisilnih brakova

Učenik, rabeći predočene informacije, razmatra društvene procese i pravna pravila koja doprinose promicanju ravnopravnosti spolova u društvu. Učenik argumentira razloge zašto je bitno poštivanje prava učenica i učenika na samostalnu odluku o ulasku u brak, slobodan izbor (bračnoga) partnera, prava na neulazak u brak prije 18. godine starosti i slobodno odlučivanje o rađanju djece te kako ta problematika utječe na životne mogućnosti i integraciju.

– učenik razmatra uzročno-posljedičnu povezanost običaja ranoga zasnivanja braka i obitelji s mogućnostima za obrazovanje i zapošljavanje

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: zavičajni, većinski i manjinski identitet i hrvatski domovinski identitet, osobno dostojanstvo, stereotipi i predrasude, kulturni identitet, zaštita prava nacionalnih manjina u Europi i Hrvatskoj, društvena isključenost i diskriminacija, demokratski i nedemokratski oblici upravljanja, sloboda mišljenja i izražavanja, položaj žena u povijesti, ravnopravnost spolova, ženska prava, zasnivanje braka (dogovoreni i prisilni brakovi), maloljetnička trudnoća, zasnivanje braka i obitelji te mogućnosti obrazovanja i zapošljavanja.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razvija znanje o demokraciji i odnosu većine i manjine. Učenik promišlja o situacijama koje su uzrokovane predrasudama i stereotipima. Promišlja o odnosu većine prema manjini. Razvija znanja o drugim skupinama koje su bile ili jesu u nepovoljnome položaju. Promišlja o potrebi afirmativnih mjera uz opća pravila kako bi se postigla jednakost.

Učenik prepoznaje svoje nejednake mogućnosti u odnosu na druge po specifičnome obilježju, iznosi ih te preporučuje mjere i aktivnosti kako bi se situacija izjednačila. Uči o položaju žena u povijesti i položaju drugih manjinskih skupina u povijesti, zaključuje i daje preporuke u odnosu na trenutačnu situaciju i poboljšanje položaja. Uspoređuje sebe u odnosu na druge.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

8. razred OŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR OŠ A. 8.1.

Učenik stvara pozitivne prilike za komunikaciju i suradnju s osobama drukčijih kulturnih perspektiva, otvoreno i znatiželjno usvaja jezičnu različitost s voljom da nauči od drugih i o drugima.

– otvoreno, poštujući uljudnost, raspravlja u pripremljenoj raspravi dokazujući svoje ideje

– usvaja jezičnu različitost zauzimajući pozitivan stav

– proširuje svoja znanja

– prepoznaje općeljudske vrijednosti i ideje koje donosi jezična različitost

– obrazlaže odnos jezika i nacionalnoga identiteta

Učenik prema smjernicama sudjeluje u raspravi i raspravlja. Aktivno usvaja odnos jezika i nacionalnoga identiteta.

JKR OŠ A. 8.2.

Učenik na materinskome jeziku piše tekstove složene strukture u skladu sa svojim interesom, ističući vrijednosti svoga života.

– stvara vlastite uratke na materinskome jeziku u kojima iskazuje svoje mišljenje te govori o svojoj nacionalnoj manjini u odnosu na druge

– povezuje jezičnu djelatnost, aktivnu uporabu materinskoga jezika i osnovna znanja u oblikovanju tekstova složene strukture

– razvija vlastiti potencijal za stvaralaštvo

Učenik uz poticaj piše tekst složene strukture na zadanu temu i prema planu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: jezik i nacionalni identitet, Drugi svjetski rat i genocid nad Romima, običaji povezani s pravom, pravdom i moralom, predrasude i diskriminacija, svijet oko mene, drugi i drukčiji, zdrav život, planovi za budućnost, tradicionalno i moderno, posebni dani i datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na uravnoteženome odnosu svih četiriju jezičnih vještina (čitanje, slušanje, govorenje, pisanje) u komunikacijskome kontekstu. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR OŠ B. 8.1.

Učenik objašnjava ključne povijesne događaje i društvene procese koji su utjecali na položaj Roma u Hrvatskoj, Europi i svijetu.

– opisuje ključne događaje u modernoj i suvremenoj povijesti Roma

– opisuje povijesne događaje i procese koji se tiču međunarodnoga romskoga pokreta i genocida nad Romima u NDH i nacističkoj Njemačkoj

– procjenjuje utjecaj rasne netrpeljivosti, anticiganizma, ksenofobije i kritički promišlja o tim društvenim pojavama u kontekstu Drugoga svjetskog rata i u suvremenome kontekstu

– razvija analitičke vještine i vještine kritičkoga mišljenja radeći na slikovnim, pisanim i audiovizualnim materijalima, uključujući povijesne izvore

Učenik navodi i povezuje uzroke, posljedice i tijek ključnih povijesnih događaja i društvenih procesa koji su utjecali na položaj Roma u Hrvatskoj, Europi i svijetu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: moderna i suvremena povijest Roma, međunarodni romski pokret, genocid nad Romima u NDH i nacističkoj Njemačkoj, Romi u Drugome svjetskom ratu, rasna netrpeljivost i anticiganizam.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaj učitelj prilagođava interesu učenika u kontekstu nastavnoga sadržaja stalno potičući učenika da slobodno iznosi vlastito mišljenje i oblikuje pitanja, sam zapaža, prosuđuje i zaključuje. Tekstovi trebaju biti zanimljivi i primjereni uzrastu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR OŠ C. 8.1.

Učenik tumači različitost romskih tradicijskih običaja povezanih s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima.

– učenik razumije i razvija sposobnost uočavanja i tumačenja različitosti romskih tradicijskih običaja povezanih s pravom i pravdom, moralom, međuljudskim odnosima i vjerovanjima te kritički raspravlja o njima

Učenik opisuje romske običaje povezane s pravom i pravdom, moralom i s time povezana vjerovanja u lokalnoj i široj zajednici.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: romski tradicijski običaji povezani s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 7. i 8. razredu osnovne škole kao središnju temu obrađuje raznolikost i bogatstvo romskih običaja i vjerovanja povezanih s pravom i pravdom, moralom i vjerovanjima. Budući da se radi o apstraktnoj temi, učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi prikupljajući sadržaje iz neposrednoga okružja (običaji i vjerovanja, religioznost, moral…). Učenik je podjednako upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice, ali i na istraživanja unutar romske zajednice. Vrednuje se količina prikupljenih informacija o zadanim temama te se koriste složenijim književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za školu ili lokalnu zajednicu o prikupljenim sadržajima. Budući da se radi o komparativnim analizama, nužna je suradnja i s većinskom zajednicom, primjerice usporedbom tradicionalnoga romskog i konvencionalnoga morala većinskoga naroda u pojedinim područjima (školovanje, zasnivanje braka, brojnost djece, uljuđena komunikacija, životni stilovi…).

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra te ih oblikuje i povratno komunicira. Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro vladanje informatičkim i prezentacijskim vještinama. Također je nužno razvijanje suradnje s pojedincima i organizacijama (udruge) romskoga i većinskoga naroda.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR OŠ D. 8.1.

Učenik razvija pozitivni kulturni i nacionalni identitet, razmatra društvene procese i odnose koji doprinose potrebi za zaštitom prava nacionalnih manjina te navodi temeljne dokumente o zaštiti prava nacionalnih manjina te pronalazi i povezuje sadržaj dokumenata o zaštiti ljudskih prava s primjerima iz svakodnevnice.

– opisuje odnos između nejednakosti, isključenosti i nepravde

– raspravlja o tome kako nastaju predrasude većinske nacije prema nacionalnim manjinama i nacionalne manjine prema većinskoj naciji

– objašnjava značenje pojave društvene isključenosti, predrasuda, diskriminacije, predlaže i konstruktivno sudjeluje u aktivnostima kojima se doprinosi suzbijanju predrasuda i diskriminacije prema Romima u lokalnoj zajednici, Hrvatskoj i Europi

– prepoznaje i navodi koja se prava štite Ustavnim zakonom o pravima nacionalnih manjina i Zakonom o jeziku i pismu nacionalnih manjina, Zakonom o suzbijanju diskriminacije

Učenik, služeći se predočenim informacijama, navodi glavne institucije i strateške dokumente koji promiču zaštitu nacionalnih manjina u Republici Hrvatskoj, posebice romske nacionalne manjine, i raspravlja o tome kako se prava manjina promiču u svakodnevnome životu.

– navodi osnovna područja i ciljeve Nacionalne strategije za uključivanje Roma

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: nejednakost, isključenost i nepravda; predrasude većine prema manjini i manjine prema većini; društvena isključenost, diskriminacija, Ustavni zakon o pravima nacionalnih manjina, Zakon o jeziku i pismu nacionalnih manjina, Zakon o suzbijanju diskriminacije, Nacionalna strategija za uključivanje Roma.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razvija znanje o položaju romske nacionalne manjine u Hrvatskoj i Europi, navodi temeljna obilježja i podatke o Romima u Hrvatskoj i Europi. Imenuje dokumente koji štite prava Roma na razini Europe i na razini Hrvatske: opće konvencije, ustav, zakone i specifične dokumente koji se odnose na Rome, odnosno na romsku nacionalnu manjinu u Hrvatskoj.

Učenik uči o institucijama i glavnim dionicima na europskoj i nacionalnoj razini. Kritički se osvrće na zakone i mjere te definira njihov utjecaj na položaj Roma u Europi, odnosno na položaj romske nacionalne manjine u Hrvatskoj. Argumentirano zastupa svoje stavove, uviđa manjkavosti i predlaže mjere. Uzima u obzir stavove drugih i primjere iz svoje zajednice.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

1. razred SŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR SŠ A. 1.1.

Učenik istražuje rasprostranjenost materinskoga jezika i raspravlja o njemu kao o sastavnome dijelu svoga identiteta.

– svojim riječima obrazlaže i objašnjava jezik kao sredstvo za komunikaciju i spoznaju svijeta

– opisuje podrijetlo materinskoga jezika

– oblikuje vrijednosne tvrdnje, uspoređuje sličnosti i uvažava razlike između vlastite jezične kulture i drugih kultura

Učenik prema smjernicama obrazlaže i raspravlja o materinskome jeziku kao o sastavnome dijelu svoga identiteta.

JKR SŠ A. 1.2.

Učenik oblikuje svoje kulturne obrasce.

– posjet kazalištu, knjižnici, muzeju i drugim kulturnim ustanovama

– posjet kinu, festivalima, izložbama

– aktivno sudjeluje u radionicama i raznim projektima

– uočava emocionalni aspekt kulturnih događaja i čitanja različitih tipova teksta

Učenik uz poticaj izabire i posjećuje kulturne ustanove, događanja i čita različite vrste tekstova te obrazlaže uspoređujući ih s vlastitim stavovima i vrijednostima.

JKR SŠ A. 1.3.

Učenik na materinskome jeziku piše tekstove složene strukture u skladu sa svojim interesom ističući vrijednosti svoga života.

– samostalno stvara vlastite uratke na materinskome jeziku u kojima iskazuje svoje stavove i razvija vlastiti potencijal za stvaralaštvo

Učenik uz poticaj piše tekst složene strukture na zadanu temu i prema planu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: posjet kulturnim ustanovama i festivalima, međunarodni romski pokret, lokalno romsko stvaralaštvo i tradicija, zaštita ljudskih i manjinskih prava, integracija, ovo sam ja, moj svijet, moji školski dani, posebni dani i datumi, umjetnost, priroda i ekologija, sport, glazba, identitet, aktualne društvene teme.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na uravnoteženome odnosu svih četiriju jezičnih vještina (čitanje, slušanje, govorenje, pisanje) u komunikacijskome kontekstu. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR SŠ B. 1.1.

Učenik analizira postignuća međunarodnoga romskog pokreta od početaka do danas.

– analizira različite faze međunarodnoga romskoga pokreta

– uspoređuje uloge različitih romskih organizacija i pojedinaca unutar međunarodnoga romskog pokreta

– raspravlja o postignućima međunarodnoga romskog pokreta i kritički procjenjuje osobe i događaje unutar pokreta

– objašnjava stav Indije prema Romima u svijetu i odnos između Indije i međunarodnoga romskog pokreta

Učenik navodi faze međunarodnoga romskog pokreta, uspoređuje uloge različitih romskih organizacija i pojedinaca unutar pokreta te uz poticaj analizira postignuća pokreta od početaka do danas.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: međunarodni romski pokret, romske organizacije, odnos Indije prema Romima i odnosi Indije i međunarodnoga romskog pokreta.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Poučavanje nastavnih sadržaja proširuje se, nastavlja i oslanja na ostvarene ishode iz osnovne škole. Preporučuju se sadržaji, metode, oblici rada, aktivnosti i strategije učenja koje potiču i razvijaju učeničku samostalnost, komunikativnost, analitičke vještine i kritičko mišljenje.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR SŠ C. 1.1.

Učenik analizira i kritički promišlja o stvaralaštvu i o tradiciji Roma.

– učenik se upoznaje sa stvaralaštvom i tradicijom Roma u Hrvatskoj te analizira, povezuje, raspravlja i kritički razmišlja o tome

– u svome istraživačkom radu i analiziranju koristi se različitim izvorima podataka, medijima, knjigama, časopisima, mrežnim stranicama te istraživanjima unutar romske zajednice

Učenik navodi više elemenata lokalnoga romskog stvaralaštva i tradicije koristeći se različitim izvorima podataka.

JKR SŠ C. 1.2.

Učenik izražava svoje misli i osjećaje o svojoj kulturi te oblikuje svoje osobno iskustvo.

– učenik spontano iznosi vlastite stavove o svojoj kulturi i argumentira ih

– kritički pristupa različitim idejama, stavovima i vrijednostima

Učenik uz poticaj argumentirano iznosi vlastito mišljenje o svojoj kulturi te se uključuje i redovito sudjeluje u aktivnostima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: stvaralaštvo i tradicija Roma u Hrvatskoj (glazba, ples, književnost, drama, slikarstvo, kiparstvo, arhitektura, film, strip); istraživanje unutar romske zajednice (prikupljanje priča, mitova, legendi, rituala, rutina, običaja, umjetničkoga stvaralaštva).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik se u 1. i 2. razredu srednje škole upoznaje sa stvaralaštvom i tradicijom Roma u Hrvatskoj te ga vrednuje za sebe (analizira, povezuje, raspravlja i kritički razmišlja, iznosi vlastite stavove), uspoređuje sa stvaralaštvom drugih zajednica te sa životom vršnjaka u tim zajednicama. Budući da se radi o višoj razini procesuiranja koja uključuje kritičko promišljanje, učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, prikupljaju različite sadržaje o stvaralaštvu Roma (glazba, ples, književnost, drama, slikarstvo, kiparstvo, arhitektura, film, strip) i drugih zajednica za usporedbu. Učenik je podjednako upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice i na istraživanja unutar romske zajednice (prikupljanje priča, mitova, legendi, rituala, rutina, običaja, umjetničkoga stvaralaštva). Koriste se složenijim književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za lokalnu zajednicu ili školu o prikupljenim sadržajima. Vrednuje se količina prikupljenih informacija o zadanim temama, a posebno se vrednuje kritičko promišljanje o prikupljenim sadržajima. Budući da se radi o komparativnim analizama, nužna je suradnja i s većinskom zajednicom.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra te ih oblikuje i povratno komunicira. Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro vladanje informatičkim i prezentacijskim vještinama. Također je nužno razvijanje suradnje s pojedincima i organizacijama (udruge) romskoga i većinskoga naroda, ali i s institucijama koje mogu dati građu za istraživanje (knjižnice, muzeji, visoka učilišta…).

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR SŠ D. 1.1.

Učenik se upoznaje s osnovnim strateškim i institucionalnim i zakonskim okvirom koji promiče zaštitu manjinskih prava u Republici Hrvatskoj i integraciju Roma u društvo te izgradnju interkulturnoga dijaloga.

– navodi međunarodni i nacionalni strateški i institucijski okvir za zaštitu prava i poticanje integracije Roma u društvo

– opisuje sustav zaštite ljudskih i manjinskih prava u Republici Hrvatskoj

– opisuje što čini interkulturni dijalog i zašto je bitan za izgradnju demokratske zajednice

– istražuje, opisuje i dokumentira primjere uspješne suradnje u izgradnji interkulturnoga dijaloga

Učenik, rabeći predočene informacije, navodi glavne institucije i opisuje međunarodni i nacionalni sustav zaštite ljudskih i manjinskih prava u Republici Hrvatskoj s posebnim naglaskom na prava romske nacionalne manjine. Uz poticaj sudjeluje u raspravi o interkulturnome dijalogu.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: međunarodni i nacionalni strateški i institucijski okvir za zaštitu prava i poticanje integracije Roma u društvo, sustav zaštite ljudskih i manjinskih prava u Republici Hrvatskoj, interkulturni dijalog.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik produbljuje znanje o međunarodnome i nacionalnome strateškom i institucionalnom okviru za zaštitu prava i o uključivanju Roma u društvo. Razumije interkulturni dijalog i dokumentira primjere uspješne prakse izgradnje interkulturnoga dijaloga.

Učenik navodi glavne institucije za zaštitu ljudskih i manjinskih prava, navodi uspješne primjere interkulturnoga dijaloga i omogućuje mu se primjena pozitivne prakse. Učenik se potiče na razvoj metoda i prakse kojima je cilj interkulturni dijalog.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

2. razred SŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR SŠ A. 2.1.

Učenik istražuje rasprostranjenost materinskoga jezika i raspravlja o njemu kao o sastavnome dijelu svoga identiteta.

– upotrebljava riječi materinskoga jezika prikladne temi, željenomu učinku razgovora i komunikacijskoj situaciji

– prepoznaje i razlikuje leksičke slojeve materinskoga i hrvatskoga jezika, standarda i narječja

– pretražuje, prikuplja i analizira podatke o materinskome jeziku

Učenik prema smjernicama pretražuje, prikuplja i analizira podatke o materinskome jeziku.

JKR SŠ A. 2.2.

Učenik oblikuje svoje kulturne obrasce.

– posjet kazalištu, knjižnici, muzeju i drugim kulturnim ustanovama

– posjet kinu, festivalima, izložbama

– aktivno sudjeluje u radionicama i raznim projektima

– uočava emocionalni aspekt kulturnih događaja i čitanja različitih tipova teksta

Učenik uz poticaj izabire i posjećuje kulturne ustanove, događanja i čita različite vrste tekstova te obrazlaže uspoređujući ih s vlastitim stavovima i vrijednostima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: posjet kulturnim ustanovama i festivalima, moj materinski jezik, standard i narječja, migracije Roma, stereotipi i predrasude, kultura, film, mediji, slobodno vrijeme, mladi, obrazovanje, planovi za budućnost, interesi, aktualne društvene teme, posebni dani i datumi

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na uravnoteženome odnosu svih četiriju jezičnih vještina (čitanje, slušanje, govorenje, pisanje) u komunikacijskome kontekstu. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR SŠ B. 2.1.

Učenik argumentirano objašnjava značaj putovanja u povijesti i tradiciji Roma te migracije Roma.

– navodi glavne valove migracija Roma u prošlosti

– analizira uzroke i posljedice migracija Roma u prošlosti

– analizira suvremene migracije Roma i stavlja ih u kontekst

– prepoznaje značaj putovanja u povijesti i tradiciji Roma

– navodi funkcije putovanja

– istražuje motiv putovanja u filmskome i likovnome portretiranju Roma

Učenik uz poticaj argumentirano objašnjava značaj putovanja u povijesti i tradiciji Roma te migracije Roma.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: valovi migracija Roma u prošlosti, suvremene migracije Roma, značaj putovanja u povijesti i tradiciji Roma, putovanje u filmskome i likovnome portretiranju Roma.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučuju se sadržaji, metode, oblici rada, aktivnosti i strategije učenja koje potiču i razvijaju učeničku samostalnost, komunikativnost, analitičke vještine i kritičko mišljenje.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR SŠ C. 2.1.

Učenik analizira i kritički promišlja o stvaralaštvu i tradiciji Roma.

– učenik prepoznaje sličnosti i razlike u običajima i tradiciji te u svojoj svakodnevici i svakodnevici vršnjaka u drugim kulturama

– opisuje neke aktivnosti iz svakodnevnoga života djece i mladih u drugim kulturama i uspoređuje ih s onima u vlastitoj zajednici

Učenik uz čestu pomoć imenuje i nabraja osnovne kulturno specifične elemente i najpoznatija obilježja svoje zajednice i drugih kultura te uz čestu pomoć ponavlja prigodne sadržaje i aktivnosti prema predlošku.

JKR SŠ C. 2.2.

Učenik izražava svoje misli i osjećaje o svojoj kulturi te oblikuje svoje osobno iskustvo.

– učenik iznosi i argumentira vlastite stavove o svojoj kulturi u izlaganjima, istraživačkim projektima i sl.

– nastavlja razvijati kritičko mišljenje te otvorenost prema različitim idejama, stavovima i vrijednostima

Učenik uz povremenu pomoć argumentira vlastite stavove povezane sa svojom kulturom i redovito sudjeluje u aktivnostima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: stvaralaštvo i tradicija Roma u Hrvatskoj (glazba, ples, književnost, drama, slikarstvo, kiparstvo, arhitektura, film, strip), svakodnevica i život mladih u vlastitoj kulturi i drugim kulturama, istraživanje unutar romske zajednice (prikupljanje priča, mitova, legendi, rituala, rutina, običaja, umjetničkoga stvaralaštva).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik se u 1. i 2. razredu srednje škole upoznaje sa stvaralaštvom i tradicijom Roma u Hrvatskoj te ga vrednuje za sebe (analizira, povezuje, raspravlja i kritički razmišlja, iznosi vlastite stavove), ali i uspoređuje sa stvaralaštvom drugih zajednica te sa životom vršnjaka u tim zajednicama. Budući da se radi o višoj razini procesuiranja koja uključuje kritičko promišljanje, učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, prikupljaju različite sadržaje o stvaralaštvu Roma (glazba, ples, književnost, drama, slikarstvo, kiparstvo, arhitektura, film, strip) i drugih zajednica za usporedbu. Učenik je podjednako upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice i na istraživanja unutar romske zajednice (prikupljanje priča, mitova, legendi, rituala, rutina, običaja, umjetničkoga stvaralaštva). Koriste se složenijim književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za lokalnu zajednicu ili školu o prikupljenim sadržajima. Vrednuje se količina prikupljenih informacija o zadanim temama, a posebno se vrednuje kritičko promišljanje o prikupljenim sadržajima. Budući da se radi o komparativnim analizama, nužna je suradnja i s većinskom zajednicom.

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra te ih oblikuje i povratno komunicira. Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro vladanje informatičkim i prezentacijskim vještinama. Također je nužno razvijanje suradnje s pojedincima i organizacijama (udruge) romskoga i većinskoga naroda, ali i s institucijama koje mogu dati građu za istraživanje (knjižnice, muzeji, visoka učilišta…).

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR SŠ D. 2.1.

Učenik upoznaje i u raspravama rabi osnovne pojmove povezane s uključivanjem etničkih manjina u društvo te razmatra pravni okvir koji omogućuje aktivnu ulogu građana Republike Hrvatske u promicanju ljudskih prava i suzbijanju diskriminacije.

– objašnjava i primjerima potkrepljuje što su stereotipi, predrasude i diskriminacija

– razumije i opisuje pojam integracija

– razumije i opisuje pojam inkluzija

– razumije i opisuje pojam asimilacija

– razumije i opisuje pojam akulturacija

– razumije i opisuje pojam segregacija

– opisuje ustavna prava i odgovornosti građana

– opisuje kako Zakon o suzbijanju diskriminacije štiti prava pripadnika nacionalnih manjina

– objašnjava razliku između govora mržnje i zločina iz mržnje

– istražuje i primjerima potkrepljuje primjere borbe za zaštitu prava Roma u Republici Hrvatskoj (presude ESLJP-a i domaćih sudova, kampanje, projekti udruga, obrazovnih institucija, lokalnih samouprava, itd.)

Učenik, rabeći predočene informacije, opisuje osnovne pojmove povezane s uključivanjem etničkih manjina u društvo. Uz pomoć navodi najznačajnija obilježja zakonskoga okvira koji omogućuje aktivnu ulogu građana u Republici Hrvatskoj u promicanju ljudskih prava i suzbijanju diskriminacije te samostalno navodi neke primjere uspješnih građanskih inicijativa u borbi za zaštitu manjinskih prava Roma i sudjeluje u razrednim raspravama o načinima suzbijanja diskriminacije.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik razumije osnovne pojmove korištene u zaštiti i ostvarivanju manjinskih prava i u zaštiti njihova nasljeđa i kulture. Učenik proučava pravni okvir Republike Hrvatske o uključivanju manjina u hrvatsko društvo.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik s pomoću primjera iz prošlosti i trenutačne situacije objašnjava pojmove i zakonski okvir povezane s kršenjem manjinskih, odnosno ljudskih prava kao i za njihovo ostvarivanje.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

3. razred SŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR SŠ A. 3.1.

Učenik raspravlja o zadanoj ili slobodnoj temi na temelju konteksta i stečenoga znanja.

– raspravlja u skladu sa slobodno odabranom ili zadanom temom i obrazlaže svoje mišljenje

– primjenjuje tehnike aktivnoga slušanja podržavajućim komentarima, upućivanjem sugovornika i pregovaranjem radi problematiziranja teme i zajedničkoga rješavanja problemske situacije ili donošenja odluke

– kritički se osvrće na temu na temelju čitalačkoga iskustva i znanja o svijetu

Učenik uz smjernice sudjeluje u raspravi i obrazlaže svoje mišljenje.

JKR SŠ A. 3.2.

Učenik oblikuje svoje kulturne obrasce.

– posjet kazalištu, knjižnici, muzeju i drugim kulturnim ustanovama

– posjet kinu, festivalima, izložbama

– aktivno sudjeluje u radionicama i raznim projektima

– uočava emocionalni aspekt kulturnih događaja i čitanja različitih tipova teksta

Učenik samostalno izabire i posjećuje kulturne ustanove, događanja i čita različite vrste tekstova te obrazlaže uspoređujući ih s vlastitim stavovima i vrijednostima.

JKR SŠ A. 3.3.

Učenik samostalno odabire tekst za čitanje i komentira svoje stavove te se stvaralački izražava potaknut različitim iskustvima.

– obrazlaže svoj odabir teksta

– promišlja o svojim mislima, doživljajima i stavovima

– oblikuje svoje misli, usmeno ili pisano, o temeljnim društvenim vrijednosti koje je uočio u odabranome tekstu (npr. demokracija, ravnopravnost, tolerancija, osobne slobode, solidarnost, društvena pravednost)

Učenik samostalno izabire tekst za čitanje, kritički ga vrednuje i objašnjava vlastite stavove, misli i doživljaje.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: posjet kulturnim ustanovama i festivalima, demokracija, ravnopravnost, tolerancija, osobne slobode, solidarnost, društvena pravednost, politike usmjerene prema Romima u prošlosti, tradiciji i stvaralaštvu Roma, Europska unija, Vijeće Europe i ljudska prava, različiti životni stilovi, volontiranje, aktivizam, aktualne društvene teme, posebni dani i datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na uravnoteženome odnosu svih četiriju jezičnih vještina (čitanje, slušanje, govorenje, pisanje) u komunikacijskome kontekstu. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR SŠ B. 3.1.

Učenik argumentirano objašnjava politike usmjerene prema Romima u prošlosti.

– uspoređuje različite politike usmjerene prema Romima u prošlosti

– objašnjava diskriminaciju, socijalnu isključenost, progone, ropstvo, asimilaciju i integraciju na povijesnim primjerima

Učenik uz poticaj argumentirano objašnjava politike usmjerene prema Romima u prošlosti.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: politike prema Romima u Hrvatskoj i u svijetu, diskriminacija, socijalna isključenost, progoni, ropstvo, asimilacija i integracija Roma.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskoga područja Identiteti i ljudska prava. Preporučuju se sadržaji, metode, oblici rada, aktivnosti i strategije učenja koje potiču i razvijaju učeničku samostalnost, komunikativnost, analitičke vještine i kritičko mišljenje.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR SŠ C. 3.1.

Učenik izražava svoje misli i osjećaje o svojoj kulturi te oblikuje svoje osobno iskustvo.

– učenik se upoznaje sa stvaralaštvom i tradicijom Roma u Hrvatskoj i svijetu, analizira ih, povezuje i kritički raspravlja o njima

– u svome istraživačkom radu i analiziranju koristi se različitim izvorima podataka, medijima, knjigama, časopisima, mrežnim stranicama i istraživanjima unutar romske zajednice

Učenik navodi neke elemente vlastite kulture i smješta ih u kontekst drugih kultura za koje je doznao služeći se različitim izvorima.

JKR SŠ C. 3.2.

Učenik analizira i kritički promišlja o stvaralaštvu i tradiciji Roma.

– učenik sudjeluje u nizu aktivnosti smještenih u kontekstu tradicije i stvaralaštva Roma te pritom izražava svoja iskustva, osjećaje i vlastito mišljenje

Učenik uz poticaj argumentirano raspravlja o stvaralaštvu i tradiciji Roma i samostalno se uključuje i redovito sudjeluje u aktivnostima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: stvaralaštvo i tradicija Roma u Hrvatskoj, zaštita i promoviranje romske tradicije i stvaralaštva (udruge, izložbe, promocije) te prikupljanje sadržaja iz neposrednoga okružja, put prema zrelosti (tradicionalan i nov način), financijska pismenost (tradicionalan i nov način), građanska pismenost (tradicionalan i nov način).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 3. i 4. razredu srednje škole kao središnju temu obrađuje stvaralaštvo i tradiciju Roma u Hrvatskoj te treba pratiti ili uključiti se u aktivnosti zaštite i promoviranja romske tradicije i stvaralaštva (udruge, izložbe, promocije). Učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, prikupljaju sadržaje iz neposrednoga okružja, a naglasak je upravo na istraživanju i kritičkome promišljanju. Učenik je manje upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice, a više na istraživanja unutar romske zajednice. Vrednuje se količina informacija prikupljenih takvim istraživanjima (terensko opažanje, prikupljanje, sistematizacija…). Složenijim književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti učenik se koristi za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za lokalnu zajednicu o prikupljenim sadržajima. Poseban je naglasak na temama koje obilježavaju put prema zrelosti kao što su roditeljstvo (sličnosti i razlike u odnosu na druge zajednice i vršnjake), financijska pismenost (kako upravljati svojim financijama na tradicionalan i na nov način) i građanska pismenost (kako se zalagati za svoja prava na tradicionalan i na nov način).

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra te ih oblikuje i povratno komunicira. Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro vladanje informatičkim i prezentacijskim vještinama. Također je nužno razvijanje suradnje s pojedincima i organizacijama (udruge) romskoga i većinskoga naroda, ali i s institucijama koje mogu dati građu za istraživanje (knjižnice, muzeji, visoka učilišta…).

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR SŠ D. 3.1.

Učenik se upoznaje sa sustavom zaštite ljudskih prava u okviru Vijeća Europe i Europske unije te razmatra mogućnost utjecaja građana na kreiranje i provedbu politika namijenjenih zaštiti ljudskih prava i uključivanju Roma u društvo.

– opisuje sustav zaštite ljudskih prava u okviru Vijeća Europe i Europske unije

– objašnjava i dokumentira položaj Republike Hrvatske i hrvatskih građana u Europskoj uniji te kako se to odnosi na zastupanje položaja Roma u Europi

– opisuje mogućnosti utjecanja građana Republike Hrvatske na oblikovanje europskih javnih politika

– opisuje i dokumentira primjere uspješne suradnje u izgradnji zajedničke hrvatske kulture i dobrih odnosa između većinskoga naroda i pripadnika nacionalnih manjina

– objašnjava i primjerima potkrepljuje neke pozitivne i negativne utjecaje medija (tiskani i elektronički, internet), na položaj Roma u zavičaju i Hrvatskoj

– objašnjava ulogu međunarodnih i hrvatskih nevladinih organizacija u zaštiti prava Roma i rješavanju globalnih i europskih problema

– navodi neke najvažnije međunarodne i europske civilne organizacije te opisuje područja njihova djelovanja

Učenik, rabeći predočene informacije, opisuje sustav zaštite ljudskih prava u okviru Vijeća Europe i Europske unije te navodi najznačajnija obilježja zakonskoga okvira koji omogućuje aktivnu ulogu građana Republike Hrvatske u kreiranju i utjecanju na oblikovanje europskih politika namijenjenih zaštiti prava Roma te samostalno navodi neke primjere uspješnih međunarodnih inicijativa i aktivnosti nevladinih organizacija u borbi za zaštitu prava Roma i uz poticaj sudjeluje u razrednim raspravama o utjecaju medija na položaj Roma u zavičaju, Hrvatskoj i Europi.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: sustav zaštite ljudskih prava u okviru Vijeća Europe i Europske unije, Europska unija i zastupanje položaja Roma u Europi, utjecaj građana Republike Hrvatske na europske javne politike, primjeri uspješne suradnje i dobrih odnosa većinskoga naroda i nacionalnih manjina, pozitivni i negativni utjecaj medija na položaj Roma u zavičaju i u Hrvatskoj, međunarodne i hrvatske nevladine organizacije i zaštita prava Roma te globalni i europski problemi, međunarodne i europske civilne organizacije.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik stječe znanje o europskim institucijama i o njihovoj ulozi, o korelaciji europskih institucija i hrvatskih institucija, procesima donošenja odluka, o aktivnim ulogama hrvatskoga društva na europsko društvo i europskoga društva na hrvatsko društvo. Učenik razumije položaj manjine i mogućnost aktivnoga sudjelovanja u kreiranju politika na nacionalnoj i europskoj razini.

Učenik opisuje ulogu europskih institucija u europskome i hrvatskome društvu te njihov utjecaj na položaj manjina. Raspravlja o medijskome utjecaju na manjinski položaj, argumentirano zastupa svoje stavove, navodi prakse i primjere te uvažava mišljenja drugih.

odgojno-obrazovni ishodi

razrada ishoda

odgojno-obrazovni ishodi na razini usvojenosti »dobar« na kraju razreda

4. razred SŠ 105 sati

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: JEZIK I KOMUNIKACIJA (A)

JKR SŠ A. 4.1.

Učenik raspravlja o zadanoj ili slobodnoj temi na temelju konteksta i stečenoga znanja.

– oblikuje vrijednosne tvrdnje, obrazlaže ih i potkrepljuje citatima

– procjenjuje tuđa mišljenja i spreman je na kompromise

radi zajedničkoga rješavanja problemske situacije

– proširuje temu razgovora koristeći se postojećim znanjem

– prilagođava vlastite stavove na temelju novih spoznaja

Učenik prema smjernicama uvjerava sugovornika u svoje stavove i ideje te ih potkrjepljuje primjerima.

JKR SŠ A. 4.2.

Učenik samostalno odabire tekst za čitanje i komentira svoje stavove te se stvaralački izražava potaknut različitim iskustvima.

– obrazlaže svoj odabir teksta

– promišlja o svojim mislima, doživljajima i stavovima

– oblikuje usmeno ili pisano svoje misli o temeljnim društvenim vrijednosti koje je uočio u odabranome tekstu (npr. demokracija, ravnopravnost, tolerancija, osobne slobode, solidarnost, društvena pravednost)

Učenik samostalno izabire tekst za čitanje, kritički ga vrednuje i objašnjava vlastite stavove, misli i doživljaje.

JKR SŠ A. 4.3.

Učenik oblikuje svoje kulturne obrasce.

– posjet kazalištu, knjižnici, muzeju i drugim kulturnim ustanovama

– posjet kinu, festivalima, izložbama

– aktivno sudjeluje u radionicama i raznim projektima

– uočava emocionalni aspekt kulturnih događaja i čitanja različitih tipova teksta

Učenik samostalno izabire i posjećuje kulturne ustanove, događanja i čita različite vrste tekstova te obrazlaže uspoređujući ih s vlastitim stavovima i vrijednostima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Ishodi se ostvaruju usporedno s ostvarivanjem ishoda organizacijskih područja Stvaralaštvo i tradicija, Vrijeme i prostor te Identiteti i ljudska prava.

Preporučene teme: posjet kulturnim ustanovama i festivalima, demokracija, ravnopravnost, tolerancija, osobne slobode, solidarnost, društvena pravednost, Romi za vrijeme Drugoga svjetskog rata, izvorni materijali usmenoga stvaralaštva, lokalna zajednica i uključivanje romske zajednice, zdrav život, različiti životni stilovi, svijet rada, aktualne društvene teme, održivi razvoj, posebni dani i datumi.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Sadržaje, metode i oblike rada treba prilagoditi mogućnostima i potrebama učenika. Poučavanje jezičnih sadržaja temelji se na uravnoteženome odnosu svih četiriju jezičnih vještina (čitanje, slušanje, govorenje, pisanje) u komunikacijskome kontekstu. Novi se sadržaji uvode na temelju poznatih jezičnih sadržaja koji su prilagođeni razini jezičnoga razvoja i iskustvu učenika.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: VRIJEME I PROSTOR (B)

JKR SŠ B. 4.1.

Učenik argumentirano objašnjava položaj Roma na području Hrvatske i Europe za vrijeme Drugoga svjetskog rata.

– analizira položaj Roma uoči Drugoga svjetskog rata, za vrijeme njegova trajanja i nakon njegova završetka na području Hrvatske i Europe

– prepoznaje temeljna obilježja politike prema Romima koja se provodila u NDH, nacističkoj Njemačkoj i drugim zemljama saveznicama te razumije političke i društvene okolnosti u kojima je nastala

– analizira izvore uključujući svjedočanstva preživjelih osoba

– razumije posljedice stradanja Roma za vrijeme Drugoga svjetskog rata na današnji položaj Roma u Hrvatskoj

– uspoređuje proces priznanja genocida nad Romima u Hrvatskoj i na razini europskih i međunarodnih institucija

Učenik uz poticaj argumentirano objašnjava položaj Roma na području Hrvatske i Europe za vrijeme Drugoga svjetskog rata.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: genocid nad Romima u NDH i nacističkoj Njemačkoj, rasna netrpeljivost i anticiganizam, Romi u Drugome svjetskom ratu i nakon rata na području Republike Hrvatske i Europe, današnji položaj Roma, proces priznanja genocida nad Romima.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučuju se sadržaji, metode, oblici rada, aktivnosti i strategije učenja koje potiču i razvijaju učeničku samostalnost, komunikativnost, analitičke vještine i kritičko mišljenje.

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: STVARALAŠTVO I TRADICIJA (C)

JKR SŠ C. 4.1.

Učenik analizira i kritički promišlja o stvaralaštvu i tradiciji Roma.

– učenik se upoznaje sa stvaralaštvom i tradicijom Roma u Hrvatskoj i svijetu, analizira ih, povezuje, raspravlja o njima i kritizira ih

– u svome istraživačkom radu i analiziranju koristi se različitim izvorima podataka, medijima, knjigama, časopisima, mrežnim stranicama i načinima istraživanja unutar romske zajednice

Učenik navodi neke elemente vlastite kulture i smješta ih u kontekst drugih kultura za koje je doznao služeći se različitim izvorima.

JKR SŠ C. 4.2.

Učenik izražava svoje misli i osjećaje o svojoj kulturi i oblikuje svoje osobno iskustvo.

– učenik pokazuje i razvija interes i radoznalost za vlastitu kulturu prikupljajući i radeći na izvornim materijalima usmenoga stvaralaštva vlastite zajednice (pjesme, brojilice, priče, legende, bajke)

Učenik se samostalno uključuje i redovito sudjeluje u aktivnostima.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: stvaralaštvo i tradicija Roma u Hrvatskoj, zaštita i promoviranje romske tradicije i stvaralaštva (udruge, izložbe, promocije) te prikupljanje sadržaja iz neposrednoga okružja, put prema zrelosti (tradicionalan i nov način), financijska pismenost (tradicionalan i nov način), građanska pismenost (tradicionalan i nov način).

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik u 3. i 4. razredu srednje škole kao središnju temu obrađuje upoznavanje sa stvaralaštvom i tradicijom Roma u Hrvatskoj te treba pratiti ili uključiti se u aktivnosti zaštite i promoviranja tradicije i stvaralaštva Roma (udruge, izložbe, promocije). Učenici dobivaju zadatke za usmeno, pisano i likovno izražavanje o toj temi, prikupljaju sadržaje iz neposrednoga okružja, a naglasak je upravo na istraživanju i kritičkome promišljanju. Učenik je manje upućen na različite izvore podataka, medije, knjige, časopise, mrežne stranice, a više na istraživanja unutar romske zajednice. Vrednuje se količina spoznaja prikupljenih takvim istraživanjima (terensko opažanje, prikupljanje, sistematizacija…). Složenijim se književnim i likovnim tehnikama uz visoku razinu samostalnosti, kreativnosti i inovativnosti učenik koristi za izradu plakata, prezentacija, izložbi, multimedije (kratkih filmova), predavanja za lokalnu zajednicu o prikupljenim sadržajima. Poseban je naglasak na temama koje obilježavaju put prema zrelosti kao što su roditeljstvo (sličnosti i razlike u odnosu na druge zajednice i vršnjake), financijska pismenost (kako upravljati svojim financijama na tradicionalan i na nov način) i građanska pismenost (kako se zalagati za svoja prava na tradicionalan i na nov način).

Aktivnosti i sadržaji iskazani u ovome ishodu uvjetovani su dobi i prethodnom obrazovanju, a posebno su uvjetovani usvojenim vještinama učenika da komunicira s lokalnom zajednicom i prikuplja njezina materijalna i nematerijalna dobra te ih oblikuje i povratno komunicira. Učenicima je nužan timski rad kako bi samostalno integrirali i producirali brojne sadržaje te dobro vladanje informatičkim i prezentacijskim vještinama. Također je nužno razvijanje suradnje s pojedincima i organizacijama (udruge) romskoga i većinskoga naroda, ali i s institucijama koje mogu dati građu za istraživanje (knjižnice, muzeji, visoka učilišta…).

ORGANIZACIJSKO PODRUČJE: IDENTITETI I LJUDSKA PRAVA (D)

JKR SŠ D. 4.1.

Učenik se upoznaje sa svim ciljevima i Akcijskim planom za provedbu Nacionalne strategije za uključivanje Roma i mogućnostima sudjelovanja Roma u praćenju njene provedbe.

– navodi osnovni sadržaj Nacionalne strategije za uključivanje Roma i Akcijskoga plana za provedbu te strategije

– objašnjava i primjerima potkrepljuje mogućnost uključivanja Roma u kreiranje i praćenje provedbe strategije

– analizira uspješnost provedbe strategije u svojoj lokalnoj zajednici

– stječe iskustvo u komunikaciji s lokalnim vlastima i predstavnicima VRNM-a, nevladinoga sektora, i medijima

Učenik, rabeći predočene informacije, opisuje ciljeve i mjere Nacionalne strategije za uključivanje Roma i Akcijskoga plana za provedbu strategije. Uz pomoć analizira provedbu strategije u lokanoj zajednici i mogućnost uključivanja romske zajednice u kreiranje mjera lokalnih akcijskih planova.

Sadržaji za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Preporučene teme: Nacionalna strategija za uključivanje Roma i Akcijski plan za provedbu te strategije, mogućnosti uključivanja Roma u kreiranje i praćenje provedbe strategije, provedba strategije u lokalnoj zajednici, komunikacija s lokalnim vlastima i predstavnicima VRNM-a, nevladina sektora i medijima.

Preporuke za ostvarivanje odgojno-obrazovnih ishoda:

Učenik upoznaje sve specifične dokumente koji se odnose na prava romske nacionalne manjine u Hrvatskoj i na njezino uključivanje u hrvatsko društvo. Navodi pozitivne, odnosno afirmativne mjere za uključivanje romske nacionalne manjine i drugih nacionalnih manjina u Hrvatskoj. Razvija kompetencije za praćenje provedbe mjera iz strateških dokumenta i stječe praksu u komunikaciji s glavnim dionicima koji utječu na položaj romske nacionalne manjine u Hrvatskoj.

Učenici samostalno definiraju mjere koje bi pozitivno utjecale na položaj romske nacionalne manjine sukladno njihovu iskustvu. Uspoređuju mjere s aktualnim mjerama te donose zaključke i preporuke. Učenici obavljaju praktični rad komunicirajući s glavnim dionicima za provedbu nacionalnih mjera, sposobni su argumentirano dati preporuke za poboljšanje provedbe strateških ciljeva na razini Hrvatske.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

1. klaso ki FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 1.1 O siklo komunicirinel ki dajakiri čhib vaše teme katar o trujalipe saveste dživdinel, sikljovel thaj o persipe so isi les.

– sadane lavjorenca vakerel vaše teme katar o sakodivutno dživdipe jekhajekh e peskere trubutnipanca thaj interesonca

– šunel xaljovipasa

– pučel pučipa

– mujesa xramonel ko temelo e deletipaskoro

O siklo dende arkasa sadane lavjorenca ano mujeskiri forma komunicirinel ki dajakiri čhib. Arkasa šunel thaj xramonel.

ČKR FŠ A. 1.2 O siklo palo šunipe e tekstoskoro, vakerel peskere ginde thaj xošia thaj phandel len peskere plesutne persipasa.

– vakerel peskere lavenca e xošia thaj e dikhipa vašo teksto savo si drabardo leske

– xramonel e čipote thaj e sime leskere persipaskere plesutne pozatar dikhle vašo teksto

– čitripasa vaj mujesa vakerel peskiri poza vašo teksto

O siklo dende arkasa vakerel peskere gindipa thaj xošia. Butvarikane arkasa xramonel e čipote thaj e sime. Dende arkasa vakerel vašo teksto thaj vakerel peskoro dikhipe vašo kodova.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe e realizaciasa e resarinengoro katar organizaciakere thanipa Kreativnipe thaj tradicia vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: paramisa thaj gilja pendžarde ani khedin, familia, klaso, siklo thaj siklanakoro than, khedin, bešipaskoroagor, genja, beršeskoro vaxt, kherikane dživutre, anava e divengere ano kurko.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Gindisarel pe kaj e sikle šaj te oven ververikane anglodžanipanca ano pendžaripe e dajakere čhibakoro. O sikavno trubul te kerjarel thaj harmonizirinel i dinamika e siklikeripaskiri e čhibakere barjovipasa sakone sikleske. O sikljovkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ki vakeripaskiri komunikacia thaj sikljovipe katar e situacie saveste maškaripe si i mimika, o gesto, miškipe, artikano sikavipe, khelina, gilja thaj dramatizacie saven isi dikhutne vastušeja. Neve si e saikerina save so xulen ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si kerde kod igro e čhibakere barjovipaskoro thaj persipe e sikleskere. O sikavno organizirinel aktivipa e vakeripaskere thaj vakerkeripaskere ane save o siklo lel than ano vakeripaskoro akto ane gindime komunikaciakere situacie.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

---

---

---

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 1.1 O siklo misalnikane peskere beršipaske pendžarkerel pe e mujikane thaj muzikane kreativnipasa e lokalnikane romane khedinasa.

– pendžarel pe e romane tradiciasa, prekal o lafikeripe thaj šunipe e lokalnikane autohtonikane romane muzikasa thaj romane paramisenca save so si pendžarde ani khedin

O siklo dende arkasa pendžarel o mujikano thaj muzikano kretivnipe e lokalnikane romane khedinakoro.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: lokalnikani autohtonikani romani muzika thaj romane paramisja save so si pendžarde e khedinake

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ko akava nivelo sade dživdinel o lokalnikano tradiciakoro kerdinipe thaj pendžarel pe e averesa katar o tradiciakoro kerdinipe e butipaskere selengoro thaj aver selengoro. Ko jekh pendžarel thaj o vastnipe e arakhipaskoro e tradiciakoro ko nivelo e opservaciakoro, a poxari ko nivelo e reprodukciakoro. Kerel barjovipe e motivaciakoro e sikleskiri vaše aktivipa save so arakhen i tradicia thaj pendžarel o vastnipe thaj o patjivipe, a palo adava thaj e ikerdiapskoro ane generacie. Nane leljardo thaj o artikano kreativnipe ani reprodukcia, kodoleske so rodel grafomotorikane phirnipa save so aven pao kodova.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 1.1 O siklo pendžarel e elementia e ververipaskere thaj e specifike e plesutne identitetongoro.

– pendžarel peskere kabilipa, nišanipa thaj e role save so xramonen sostar si kerde thaj dajaninel len e misalenca katar peskoro persipe ani škola, familia thaj amalnikani khedin

– pendžarel kaj ke varesave aspektia peskere identitetoskoro šaj te kerel asari, a ke disave na

– pendžarel e ververipa thaj barjarel o senzibiliteto premal e ververipa

O siklo minsale thaj korkorikane genjarel thaj xramonel nekobor peskere specifike thaj i rola ani familia thaj ano klaso thaj dende dumesa kerel ververipe ke save šaj te kerel asari, a ke save našti.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: pendžarkeripe e plesutne kabilipaskoro, terminiripe thaj rola, pemdžaripe e ververipangoro thaj vazdipe e senzibilitetoskoro premal e ververipa.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ko akava nivelo dikhel sade e ververipa ani škola thaj o trujalipe save so šaj te keren asari thaj savende našti te ekrel pe asari.

E sikleske vakerel pe o ginatipe thaj xramovipe e karakteristikengoro peskere trujalipaskoro thaj del anava adalenge savende šaj te ekrel asari vaj pali našti.

E Aktivipa thaj e saikerina sikavde ane resarina si šartime ano tikneder vaxtipe, ane save e čhave katar ČKR na vazdinde o termino »tradicia« thaj kodoleske so lakoro arakhipe si bare džanlipastar. Kodoleske trubul sade te oven senzibilizirime so si voj thaj soske si bare džanlipastar, te šaj te ovel vazdime xoreder intereso vašo kodova kustikipe. Sar ovel kerdi buti vašo periodo e »imprintongoskoro« e temelikane baripenengoro, labaren pe majintenzivnikane, a e čhavenge xaljovde saikerina ko mujikano thaj muzikano kreativnipe, sar so si genjalipa, sadane gilavne gilja, sadane paramisa (legende, bajke) thaj poezia, sadane melodie thaj strukture e tekstoskere.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

2. klaso ki FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 2.1 O siklo cxidime e xramovipasa xramonel lava, lavjora thaj tekstia e jekhutne strukturasa ki dendi tema thaj jekhajekh e čhibakere barjvipasa.

– sikljovel i abeceda e dajakere čhibakiri

– xramonkerel thaj xramonel štampime šabdenca sadane lavjora katar leskoro beršipe, persipe, intereso thaj džanipe e dajakere čhibakoro

– xramonel te šaj te sikavel peskere gindipa thaj xošia ki dajakiri čhib

O siklo katar vaxt ko vaxt dende arkasa xramonkerel thaj xramonel štampime šabdenca lava thaj jekhutne lavjora ki dendi tema.

ČKR FŠ A. 2.2 O siklo kerel komunikacia ki dajakiri čhib vaše teme katar o trujalipe saveste dživdinel, sikljovel thaj vašo persipe savo isi les.

– sadane lavjorenca vakerel vaše teme katar o sakodivesutno dživdipe jekhajekh peskere trubutnipanca thaj interesonca

– ljeljarel neve lava thaj buvljarel peskoro vokabularo

– šunel thaj drabarel xaljovipasa

– del pučipa

– xramonel ko temelo e deletipaskoro

– mothovel vašo peskere dživdipaskere čipote

O siklo dende arkasa sadane lavjorenca ani vakeripaskiri forma komunicirinel ki dajakiri čhib labarindoj o nevo vokabularo. Premal e dromorina šunel/drabarel, xramonkerel thaj pučel pučipa.

ČKR FŠ A. 2.3 o siklo, pali buti ko teksto, vakerel peskere ginde thaj xošia thaj phandljarel le peskere persipasa.

– vakerel peskere lavenca e xošia thaj dikhina vašo drabardo

– mothovel e čipote thaj e sime katar leskoro dikhipe thaj persipe

– phandljarel e keripa buti e simengoro peskere butjasa

– ki funda e fabulakoro kerel peskiri paramisi premal o sakodivutno dživdipe vaj fantazia

– lavenca/čitripasa sikavel i plesutni poza vašo teksto

O siklo prekal dendi arka vakerel peskere ginde thaj xošia, xramonel e čipote thaj e sime. Premal e dromore kerel paramisi premal i fabula. Dende arkasa vakerel thaj sikavel peskiri poza vašo teksto.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe komparativnikane e realiziripasa ke resarina e organizaciakere thanipasa ko than Kreativnipe thaj tradicia vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: paramisa thaj gilja pendžarde ani khedin, familia, klaso, siklo, škola, khedin, biando agor, genja, dživutre, beršeskoro vaxt, khelinore, diveskoro vaxt, badani, šeja thaj menie/tiraxa, xape thaj pibe, specifikane date.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Gindljarel pe kaj e sikle ka oven katar ververikano anglodžanipe ano pendžaripe e dajakere čhibakoro. O sikavno trubul te kerjarel thaj harmonizirinel i dinamika e sikljovkeripaskoro ano vakeripe thaj lil e čhibakere barjovipasa varesave sikleskoro. Thaj adžukhar gindljarel pe kaj e sikle ko ari e hrvatikane čhibakoro ka leljaren e procedure ano širdikano lilvarnipe ano dikhipe e keripaskoro e anglopraktikengoro, phandipe e fonemengoro e džovapiale šabdesa/grafemasa, phandipe e sesengoro thaj e šabdeskoro ano jekh sahno lav, a o lav ani lavjori thaj fundavne ortografikane norme.

O sikljarkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ki vakeripaskiri komunikacia thaj sikljovipe katar e situacie dende maškaripasa katar mimila, gesto, miškipe, artikano sikavdipe, khelina, gilja thaj dramatizacia e dikhle vastušejenca, a ulavdi sama del pe ano barjovipe e drabaripaskoro thaj xramovipaskoro. E neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinenca save so si adaptirime kod igro e čhibakere barjovipasa thaj persipasa e sikleskoro. O sikavno organizirinel aktivipa e vakeripaskere thaj lavkeripaskoro ane save o siklo lel than ano vakeripaskoro proceso ano realiziripe e komunikaciakere situaciende.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

---

---

---

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 2.1 O siklo reproducirinel o mujikano thaj o muzikano kretaivnipe e Romengoro thaj labarel artikane tehnike vašo sikavipe e čipotengoro.

– recitirinel, gilavel

– mothovel o saikeripe e paramisengoro thaj e giljengoro

– artikane sikavel peskoro čipotipe e giljengoro thaj e giljengoro vi paramisengoro

O siklo dende arkasa mothovel thaj giljavel/recitirinel jekh gili vaj sikavel la čitripasa

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: lokalnikani autohtonikani romani muzika thaj romane paramisja save so si pendžarde e khedinake, artikano sikavekripe e dživdipaskoro e gilengoro vaj paramisjengoro.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 2-to klaso ki FŠ džanel e fundavne džanipa katar drabaripe thaj xramovipe, thaj šaj xoreder te kerel procesiripe thaj muzikane thaj čhibjane kreativnipa e romengoro generalnikane (na sade katar peskoro lokalnikano maškaripe), a prekal barjarkerdi grafomotorika ko agor thaj artikane te sikavel kodova, ko digor e džidživdipaskoro e giljengoro thaj e paramisengoro. Prekal o leljardipe e čhibjakere phirnipangoro ko sikavipe e xaleskoro si dende sadane mujikane vaj xramonikane vakeripa vašo kodova sar dživdinel pe o čhibakoro thaj muzikakoro kreativnipe. Na adžikerel pe te kerel korkoro kreiripe neve čhibakoro, muzikakoro vaj artikano saikeripe, numaj sade te mothovel peskoro čipotipe, ama thaj ano kodova te ovel ilvadžipe e sikleske. Ano 2-to klaso moljarel pe thaj o keripe e reprodukciakoro: kvaliteto e recitaciakoro, mothovkeripe, giljavipe. Kori e artikane butja savenca e sikle sikaven peskoro džidživdipe e čhibakoro thaj e muzikakoro, kori e sikle moljarel pe thaj i kvaliteta (sar legarkerel peskere xor xošipa ano artikano kreativnipe, kobor kreativnikane) thaj i kvantiteta (kobor o siklo ačhovel kodoleste). Labaren pe e artikane tehnike so si ki digra e sikavipaskere (čitrope, rangipe), a sade raritetnikane keren pe thaj artikane tehnike (ani 3 dimenzia), sar so si keripe e jekhutne formengoro plastelinosa, instalacie, maske thaj av.

E aktivipa thaj e saikerina si sikavde ani kodoja resarin savate si šartime e berša, anglederutno intereso vaše dende saikerina thaj ano anglederutno sikljovipe (1 klaso). E saikerina oven barjarde premal o genj thaj kompleksnipe: e siklenge ovel dendo bareder genj e recitacienge, paramisa thaj gilja katar e ververikane komplesnipa, thaj sakova čhavo pendžarel pes ano kodova so šaj te peljarel. Labaren pe e ververikane saikerina sar analognikane, thaj digitalnikane, thaj klaso so lel te kerel peskiri kolekcia e dende butjengiri thaj e keripangiri.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 2.1 o siklo pendžarel e ververipa e trubutnipangoro thaj e xošengoro sa e siklengoro ano klaso thaj lel te barjarel fundavne elemente katar asertivnikani komunikacia.

– pendžarkerel sa peskere trubutnipa thaj xošia

– pendžarkerel e trubutnipa thaj xošia e aver siklengere ano klaso

– pendžarkerel e ververipa thaj barjarel senzibiliteto premal e ververipa

– pedžarkerel misala katar majbut kerde čipotipa save so anen dži bixaljovipe thaj konflikto ano klasoskoro ulavdipe

– pendžarkerel e misala katar o baxtagoralo thaj bibaxtagoralo čhinavdipe e sadane somberšikane konfliktia

O siklo minsale thaj korkori pestar vakerel vaše leskere trubutnipa thaj xošia, pendžarel e trubutnipa thaj e xošia e aver siklengere.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: pendžaripe e plesutne trubutnipangoro thaj xošipangoro, pendžaripe e averengere trubutnipangoro thaj xošipangoro, pendžaripe thaj avzdipe e senzibilitetoskoro, pendžaripe e kerdipaskoro savo so anel bixaćaripe thaj konflikte, čhinavdipe e jekhutne beršipaskree konfliktongoro.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo pendžarkerel pe e varveripanca thaj jekhajekh kodolesa thaj e xošipasa thaj e trubutnipasa e averengerenca. Vazdel senzibiliteto premal e avera saven isi aver trubutnipa thaj avzdel komunikaciakere phirnipa savenca oven čhinavde e konflikte, vaj pale evrverikane trubutnipa ane dende momentia.

O siklo dromarel pe sajijale te vakerel peskere trubutnipa thaj xošia, te šunel thaj te zumavel pe te xaljovel xošia thaj e trubutnipa e averengere thaj averikanengere. Varesave metode si skečia vaj čhinavdipe e čačutne situaciengoro maškar e somberšutne uzal i facilitacia e sikavnengoro.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

3. klaso FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 3.1 O siklo cxidindo e xramovipasa xramonel lavjora thaj tekstia sadane saikeripasa ki dendi tema thaj jekhajekh e čhibakere barjovipasa.

– xramonel lavjra thaj tekstia sadane strukturasa premal o dendipe, misalnikano beršipe, persipe, intereso thaj džanipe e dajakere čhibjatar – xramonel te šaj te sikavel peskere ginde thaj xošia ki dajakiri čhib

O siklo premal e dromorina xramonel xarne tekstia sadane strukturasa ki dendi tema.

ČKR FŠ A. 3.2 O siklo kerel komunikacia ki dajakiri čhib vaše teme katar trujalipe saveste dživdinel, sikljovel thaj persipe sav oso isi les.

– sadane lavjorenca kerel lav vaše teme katar o sakodivutno dživdipe jekhajekh e trubutnipanca thaj e interesonca thaj sikavel peskere ginde ano harmonipe e komunikaciakere situaciasa

Leljarel neve lava thaj buvljarel peskoro vokabularo

– leljarel neve lava thaj buvljarel peskoro vokabularo

– šunel xaljovipasa e tekstia sadane strukturasa

– drabarel sadane lava

– pučel pučipa

– ulavel i šerutni idea e tekstoskiri

– mujesa xramonel thaj mothovkerel

– mothovel vaše plesutne čipote

O siklo dende arkasa komunicirinel ki dajakiri čhib sikavindo pe sadane lavjorenca ani xramomi thaj mujikani forma. But var dende arkasa labarel neve lava thaj buvljarel peskoro vokabularo.

Uzal o legardipe šunel/drabarel xaljovipasa.

ČKR FŠ A. 3.3 O siklo, pali buti ko teksto, sikavel peskere ginde thaj xošia thaj phandel len peskere persipasa.

– vakerel peskere lavenca e xošipa thaj e samipa vašo drabardo

– xramonel e čipote thaj e sime katar dikhipe e plesutne persipaskoro

– phandel e kerdipa e simengoro peskerenca

– ki funda e dendipaskoro kerel peskiri paramisi premal e persipa katar o sakodivutno dživdipe vaj fantazia

– lavenca/čitripasa sikavel mangel vaj na o literaturnikano teksto

O siklo dende arkasa sikavel peskere ginde thaj xošipa.

Katar vaxt ko vaxt dende arkasa xramonel e čipote thaj e sime.

Premal e dromorina kerel paramisi premal o fabula.

Katar vaxt ko vaxt dende arkasa vakerel thaj sikavel peskiri poza vašo teksto.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe komparativnikane e realiziripasa e resarinenca katar organizaciakoro thanipe Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: romane selikane parimska, tradicionalnikane phirnipa thaj phirnipa e khedinakere, tradiciakere adetia, čačipena e siklengere thaj sikavnengere, klasoskiri khedin, e sikleskoro biando agor, genja, beršeskere vaxta, prakrita, kalendaro – anava e masekongere, riga e sundaleskere, kher, kinipe, kobor si o ari, sporto, tromalo vaxt, galjipe e sastipaske, trafiko, ulavde date.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O sikavkeripe e čhibakere saikeripaskoro temelinel pe ki vakeripaskiri komunikacia thaj sikljovipe katar e situacie maškaripasa e mimikakoro, gestoskoro, miškipaskoro, čitrikane sikavdipaskoro, khelipaskoro, giljakoro thaj dramatizacia e dikhutne vastušejengoro, a ulavdi sama del pe ko aktivipa e drabaripaskoro thaj e xramovipaskoro. E neve saikerina den pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko čhibakoro barjovipe thaj persipe e sikleskere. O sikavno organizirinel aktivipa e vakeripaskere thaj vakeren ane save o siklo ka len than ano vakeripaskoro akto ane gidnime komunikaciakere situacie.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR FŠ B. 3.1 o siklo mothovkerel e čipote thaj xramonkerel e simen katar o plesutno persipe numaj thaj katar tradicia (prekal i romani selikani paramis).

– komparirinel e persipa ano nakhlipe thaj akanutnipe sikljovkerindoj o plesutno persipe thaj historia prekal peskiri paše lokalnikani khedin, komentirinel e pašipa thaj e ververipa.

– barjarkerel o minisipe vašo thavdipe e vaxteskoro thaj averdipa so oven

– o siklo pendžarkerel pe e romane selikane paramisenca

– xaljovel i idea e selikane paramisengiri

– mothovkerel selikane paramisja

O siklo dende arkasa mothovkerel e čipote thaj xramonkerel e manušen katar peskoro persipe thaj tradicia.

O siklo dende arkasa mothovkerel selikane paramisja.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: romane selikane paramisa, tradicionalnikane phirnipa thaj phirnipa e khedinakere.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj forme e butjakere trubul te adaptirinen pe ke šajdipa thaj e trubutnipa e siklengere tromale te vakeren peskoro gindipe thaj te formirinen pučipa, korkori del sama, tasdivkerel thaj anel čhinavdipe. Rekomendirime si e forme mothovipaskere, mothovkeripaskere thaj xramonkeripaskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 3.1 O siklo pendžarel thaj ververinel e specifike e kulturakere thaj e tradiciakere adetia ko Roma

– o siklo pendžarel, ververinkerel thaj genjarkerel e tradicionalnikane thaj aktuelnikane phirnipa e lokalnikane thaj buvle romane khedipaskere

– o siklo pendžarkerel e tradiciakere adetia phandle uzal o biandipe

O siklo uzal i dendi arka genjarel nekobor tradicionalnikane thaj aktuelnikane phirnipa e khedinake thaj varesave phandle uzal o biandipe

ČKR FŠ C. 3.2 O siklo šunel thaj sikljovel vaši romani muzika, folkloro thaj buvleder aspekto e tradiocionalnikane muzikake thaj folkloreske ko europakoro thaj sundalikano nivelo.

– O siklo pendžarel i romani muzika thaj o folkloro ano buvleder aspekto

– pendžarel pe e tradicionalnikane romane muzikasa ko europakoro thaj sundalikano nivelo

O siklo korkoro pendžarkerel o muzikakoro thaj folklornikano kreativnipe.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: tradiciakere thaj aktualnikane xaletia thaj phirnipa, tradiciakere adetia phandle e bianipasa, romani muzika thaj folkloro (khedipe e saikerinengoro katar o dorektikano trujalipe)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 3-to klaso ki FŠ sikavel o korkoripe ki buti (drabaripe, xramovipe, artikano sikavnipe). E maškarutne teme ko 3 klaso si tradiciakere thaj aktuelnikane xaletia thaj phirnipa, tradiciakere adetia phandle vašo biandipe thaj romani muzika thaj folkloro, thaj si e šajdipa lengere realizaciakere butikane, sar thaj individualnikane, thaj adžukhar ani korelacia. E siklenge del pe dendi buti vašo mujikano, xramome thaj artikano sikavnipe vaše sa e trin teme, ko so o akcento si dendo ko khedipe e saikerinengoro katar o direktikano trujalipe, debata lenge thaj realizacia e ververikane tematikane dende butjengoro ani kolaboracia e khedinasa (misaleske, lavkeripe e majpurane dženenca ki familia). Ano 3-to klaso moljarel pe o koboripe e khedime džanipangoro vaše 3 teme katar I lokalnikani khedin thaj lengoro sikavdipe ko klasoskoro kolektivo. Kodoleste labarel pe o kompleksnikane e narativnikane thaj e literaturnikane tehnike (mothovkeripe, saikerina, sadano stiho ki dendi tema), kompleksnikane artikane tehnike (ane duj thaj trin dimenzie), sar so si keripe kolažia, keripe placate, keripe sadane forme e plastelinesa, instalacia, sadane egzibicie, maske, repliciripe e šejengoro vaj labarutne vastušejengoro thaj av. Ulavde moljarel pe o khedipe e materialoskoro katar I khedin vaše phirnipa, xaletia, adetia vašo bianipe, vašo folkloro (uravipa, gilja, khelipa, adetia), materialnikano kustikipe (šeja, labaripaskere vastušeja), numaj thaj bimaterialnikano kustikipe (purane lava thaj pjerjasa) thaj muzika. Ulavdo akcento si ko pendžaripe e romane kreativnipaskoro katar e pašutne phuvja thaj aver thema katar i Europa.

E aktivipa thaj e saikerina sikavde ano akava resarinipe si šartime premal e berša, angleder sa ko kerdo intereso vaše dende saikerina thaj ano anglederutno sikljovipe (2-to klaso), a ulavde si šartime e kabilipasa e sikleskoro te kerel komunikacia e lokalnikane khedinasa thaj te khedel e materialnikane thaj bimaterialnikane šukaripa. E saikerina si butvar barjarde palo genj thaj kompleksnipe: e siklenge del pe numaj i reprodukcia, panda thaj korkorutni produkcia e neve čhibakere thaj artikane saikerinengoro vi rodljaripaskiri butik o pendžaripe thaj khedipe e tradiciakoro kerdutno thaj folklorikano kustikipe.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 3.1 O siklo xorjarel o džanipe vaše manušikane thaj sikleskere čačipena, pendžarkerel pe e terminosa čačipen e sikleskoro, lel te tamirinel peskere poze vaše čačipena e siklengere thaj sikavnengere ani klasoskiri khedin, thaj barjarel o arakhipe peskere thaj e averengere čačipenengoro ano klaso.

– xaljovel kaj ani klasoskiri khedin sakova siklo isi les peskere jekhutne trubutnipa, gindipa, poze thaj xošia savenge trunul te ovel kerdo patjivkeripe

– dikhljarel peskere čačipena thaj e čačipena e averengere ano klaso thaj škola

– pendžarel e situacie kana si lengere čačipena thaj e averengere čačipena phagljarde ano klaso

– lel than ano anipe e klasoskere normative save so definirinen thaj len ko dikhipe e čačipena sa e siklengere ani klasoskiri khedin

– ane situacie kana varesave katar e čačipena definirime e klasoskere normativonca na patjivkeren pe kerel reakcia thaj verbalizirinel savo čačipen katar e klasoskere normative si phagljardo.

O siklo korkori pestar vakerel varesave katar e temelnikane čačipena e sikleskere thaj e sikavneskere save so trubul te oven patjivkerde ani klasoskiri khedin.

ČKR FŠ D. 3.2 O siklo pendžarkerel peskere xošipa thaj trubutnipa, o ververipe e trubutnipaskere thaj o xošipa sa e siklengere ano klaso thaj lel te barjarkeren pe e phirnipa katar asertivnikani komunikacia.

– širdel te ovel les fundavne phirnipa katar i timeskiri buti

– analizirinel majbut e forme katar o bixaljovipe vaj konflikto ano klaso thaj del bahaninel čhanda vašo lengoro čhinavkeripe

– pendžarel sa e čhanda katar ahimsikano čhinavdipe e konfliktengoro

– pendžarel e primarnikane emocie peste thaj averende (loš, bezeh, dar, čhadlipe, xoli, biadžikeripe)

– kabilime si te verbalizirinel peskere trubutnipa ane situacie kana džidživdinel varesave emocie

– sikavel intereso vaše trubutnipa e avere siklengere ane situacie kana pendžarel e varesave emocie kori avera

Pendžarel o vjavaharipe savestar xošinel pe kaj si leske phage e čačipena vaj pale e averengere čačipena

O siklo dende dumesa aktivnikane lel than ani timeskiri buti, dende dumesa pendžarel thaj vakerel e majbutvar forme katar bixaljovipa vaj konfliktia ano klaso thaj korkorikane vakerel o čipotipe thaj o kerdipa e sikavnengere thaj e aver siklengere save so keren vov te xošinel pe patjivkerdo, šukar avilo thaj jekhajekhutno dženo ki klasoskiri khedin.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: čhavorikane thaj siklikane čačipena, klasoskere normativia, timeskiri buti, bixaljovipa thaj konflikte ano klaso, ahimsikano čhinavdipe e konfliktengoro, pendžaripe e primarnikane emociengoro, verbaliziripe e plesutne trubutnipangoro, asertivnikano komuniciripe

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo barjarel e phirnipa e timeskere butjakere. Xaljovel e trubutnipa e timoskere, vaj pale e khedinakere thaj e ververipa trubutne sakone dženeske ani khedin. Lel than ano keripe e normativengoro thaj leljardipe thaj patjivkeripe lengoro, a si kerde ko labaripe e khedinake vaj pale e timoske. O siklo pendžarel peskere thaj jabanikane xakoja sar thaj e primarnikane emocie peske thaj averenge.

E sikle sikavdjoven ko timoskiri buti thaj ko aktivnikano keripe buti thaj leipe than. E siklenge del pe arka vaši butik e tikneder thaj bareder grupe ano anipe e generalnikane normativengoro sar thaj ko sikavdipe lengere emociengoro thaj trubutnipa save so si kana isi buti thaj ko baro džanlipe e emociengoro thaj trubutnipangoro e averengoro.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

4. klaso FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 4.1 O siklo dende arkasa xramonel tekstoja sadane strukturasa ki tromali vaj dendi tema jekhajekh e čhibakere barjovipasa.

– formirinel thaj xramonel xramovin premal i fabula vašo beršipe, persipe, intereso thaj pendžaripe e dajakere čhibakoro

– xramonel premal e dendina thaj kompoziciakoro plano

– xramonel xarne tekstia vaše subjekti avaj čačipaskoro vaxt

– xramonel te šaj te sikavel peskere ginde ki dajakiri čhib

O siklo premal o modelo xramonel xarne tekstia sadane strukturasa ki dendi tema.

ČKR FŠ A. 4.2 O siklo komunicirinel ki dajakiri čhib vaše teme katar trujalipe ano sav oso dživdinel, sikljovel thaj vašo persipe so si les.

– ki dajakiri čhib vakerel vaše teme katar o sakodivutno dživdipe jekhajekh peskere trubutnipanca thaj interesonca thaj vakerel peskere ginde ano jekhipe e komunikaciakere situaciasa

– leljarel neve lava

– šunel thaj drabarel xaljovipasa tekstia sadane strukturasa

– pučel pučipa

– ulavel I šerutni idea e tekstoskiri

– xramonel thaj mothovel

– vakerel vaše peskere džidživdipa

– xramonel saikeripa premal o kompoziciakoro plano

– šukar vakerel thaj xramonel premal o xramomo/mujano ano sakodiveskere komunikaciakere situacie

– organizirinel lavkeripe premal e jekhutne structure

O siklo dende arkasa ki dajakiri čhib lavkerel vaše teme katar o sakodivutno dživdipe jekhajekh peskere trubutnipanca thaj interesonca thaj vakerel peskere ginde ano harmonipe e komunikaciakere situaciasa thaj buvljarel peskoro vokabularo.

Dende arkasa šunel/drabarel, xramonkerel, pučel pučipa thaj arakhel i šerutni idea katar teksto thaj vakerel vaše peskere džidživdipa e tekstoskoro.

ČKR FŠ A. 4.3 O siklo, pali butik o teksto, vakerel peskere ginde thaj phandel len peskere persipasa.

-vakerel vaše peskere džidživdipa e tekstoskere, vakerindoj peskere dikhina, ginde thaj xošia

– sikavkerel peskere ginde dikhindoj o baripen e tekstoskoro

– vakerel vaše baripena e tekstoskere thaj vakerel vaše vakeripa thaj butikeripa e simengoro e avere siklenca

– xramonel čipote thaj sime dikhipasa ko peskoro persipe

– phandel e keripa buti e simengoro peskerenca

– ki funda e tekstoskiri kerel peskiri paramisi premal e persipa katar o sakodivutno dživdipe vaj fantazia vazdindoj peskoro potencialo

– drabarel dikciasa ki dajakiri čhib

O siklo dende arkasa vakerel vašo peskoro džidživdipe e tekstoskoro, vakerindoj peskere dikhina, ginde thaj xošipa.

Prekal o lavkeripe vaše varipa katar teksto thaj so keren e sime saven so xramonel ano teksto.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinel komparativnikane e resarinenca ko organizaciakoro thanipe Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: historikane thaj nevevaxtune sime katar i romani khedin, tradiciakere adetia thaj averdipe e beršeskere vaxtengoro, čhavorikane čačipena thaj Konvencia e čhavengere čačipenengoro, e sikleskoro biando agor, vaxtikane šajdipa, profesie, tromalo vaxt, muzika, sporto, diz, aver thaj averikano, ulavde date.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ki vakeripaskiri komunikacia thaj sikljovipe katar i situacia maškaripasa katar mimika, miškipe, gesto, artikano sikavdipe, khelina, gilja thaj dramatizacia dende arkasa katar e vastušeja dikhipske, a ulavdi sama del pe ko barjovipe e drabaripaskere thaj xramovipaskere. E neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime kod igro e čhibakere barjovipaskoro thaj persipe e sikleskoro. O sikavno organizirinel aktivipa e vakeripaskere thaj lavkeripaskoro ane save o siklo lel than ano vakeripaskoro akto ane gindljarde komunikaciakere situacie.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR FŠ B. 4.1 O siklo rodljarel, dikhel thaj xramonkerel e baredžanlipaskere čipote, simen thaj e resipa e Romengere ano than thaj vaxt saveste dživdinen.

– pendžarel e baredžanlipaskere historikane numaj thaj nevevaxtune personen katar romani khedin (xramutnen, politikon, aktiviston, rodljarutnen thaj džantren, artutnen ano filmeskoro, artikano thaj muzikano kreativnipen, sportisten thaj resljaripa thaj ničonel len premal o historikano nič

– korkori pestar vakerel thaj xramonel teksto ki dendi tema

O siklo dende arkasa rodljarel, dikhel thaj xramonkerel e baredžanlipaskere čipote, simen thaj e resipa e Romengere.

Dende arkasa katar o sikavno kerjakerel o xarno teksto vašo barodžanlipaskoro čipotipe vaj persona premal o peskoro alusaripe.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: historikane thaj nevevaxtune persone katar romani khedin: xramutnen, politikon, aktiviston, rodljarutnen thaj džantren, artutnen ano filmeskoro, artikano thaj muzikano kreativnipen, sportisten.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj forme e butjakere trubul te oven adaptirime premal e šajdipena thaj trubutnipa e siklengere deindoj arka e sikleske tromale te vakerel peskoro gindipe thaj te kerel pučipa, dikhipa, krisisarel thaj anel čhinavdipa. Numaj o vakeripe thaj xramovipe e tekstoskoro ki dendi tema, rekomendirime si forme e mothovipaskere, mothovkeripaskere thaj xramonkeripaskere. E tekstoja trubul te oven interesnikane thaj misalenca vašo beršipe e siklengere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 4.1 O siklo pendžarel thaj ververinel e specifike e kulturakere thaj e tradiciakere adetengoro e Romengoro

– o siklo pendžarel e tradiciakere adetia phandle vašo festipe e beršeskere vaxteskere

O siklo korkori pestar pendžarkerel e tradicionalnikane adetia katar lokalnikani khedin phandle e beršikane vaxtesa

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: tradiciakere adetia phandle e averdipasa e beršeskere periodonca

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 4-to klaso ki FŠ sikavel baro digro e korkoripaskoro (drabaripe, xramovipe, artikano sikavdipe) thaj si kabilime (katar anglederutno klaso) vašo keripe buti e khedinasa. I maškarutni tema ko 4-to klaso si e tradiciakere adetia phandle vašo beršeskere vaxtia prekal o sahno berš thaj lengoro averdipe. E sikle len dende butja vašo mujikano, xramomo thaj artikano sikavkeripe vaši tema, a šerutno akcento si, sar ano anglederutno klaso, te kheden e saikerina katar o direktikano trujalipe, te vakeren kodoleske thaj te keren ververikane tematikane dende butja ano jekhipe e khedinasa (misaleske, lavkeripe e phureder dženenca ki familia, festuipe e ververikane tradiciakere baredivipaskoro ko berš). Thaj dureder barinkerel pe o khedipe e džanipangoro vaše dende teme katar i lokalnikani khedin thaj lengoro prezentiripe ko klasoskoro kolektivo. Kodoleste thaj dureder labaren pe e kompleksnikaneder literaturnikane thaj artikane tehnike, akcentosa ko korkorutnipe, kreativnipe thaj inovativnipe, a thaj dureder ulavde moljaren pe o khedipe e materialoskoro katar i khedin ki tema palonilaj, ivend, anglonilaj thaj nilaj.

E aktivipa thaj e saikerina vakerde ano akava resaripe šartime si ano beršipe, anglederutno kerdo intereso vašo dende saikerina thaj anglederutno sikljovipe, a ulavde si šartime e leljarde phirnipanca e siklengere te keren komunikacie e lokalnikane khedinasa thaj te khedel leskere materialnikane thaj bimaterialnikane šukaripa. E saikerina pale butervar barjaren pe ko genj thaj kompleksnipe: e siklenge del pe reprodukcia, korkorutni produkcia e neve čhibakere thaj artikane saikerinengoro thaj sadano rodljaripaskoro butikeripe ko pendžaripe thaj khedipe e tradiciakere kustikipaskoro. Ko agor katar štarto klaso isi khedime materialo so šaj te organizirinel pe egzibicia vaaj festipe sav oso barokerel o tradiciakoro kustikipe.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 4.1 O siklo pendžarel pe e čačipenenca e čhaveskere, e terminosa amalnikano bijekhipe, dikhel o termino manušikano digniteto thaj pendžarel pe e terminosa prejudicia.

– mothovel e fundavne čhavorikane čačipena jekhajekh e Konvenciasa vaše čhavorikane čačipena

– debatirinel vaše palpalunipa e čipotengoro savendar ikljoven e stereotipia thaj e prejudicie

– pendžarel thaj vakerel o čipotipe thaj e keripa buti e manušengere katar buvleder themakere khedina saven so vov pendžarel, a save so keren vov te xošinel pe patjivkerdo, šukaravilo thaj jekhajekh

O siklo korkori pestar vakerel thaj xramonkerel varesave čhavorikane čačipena jekhajekh e Konvenciasa vaše čhavorikane čačipena thaj dende dumesa vakerel varesave misala kana o amalnikano bijekhipe asarinel ko ovipe e prejudiciengoro, vaj pale sar e prejudicie keren asari ano amalnipaskoro bijekhipe.

ČKR FŠ D. 4.2 O siklo pendžarkerel e baripena e ververipaskere rubutnipangoro, e xošipa thaj e gindipa sa e siklengere ano klaso thaj vazdel phirnipa e asertivnikane komunikaciakere.

– korkorutne thaj putarde vakerel peskere idee thaj poze

– pendžarkerel thaj xramonkerel peskere xošia thaj persipa phandle vašo preperipe e romane nacionalnikane khedinake ano biando than kote so dživdinel

– vakerel patjivkeripe premal e persipa premal aver sikle

– lel than ane debate patjivkerindoj o čačipen e sikleskoro ko aver gindipe

Dende arkasa lel than ani debata vaše xošia thaj e persipa so si phandle e preperipasa ki romani nacionalnikani khedin thaj korkrutne vakerel peskere idee thaj poze ano trujalipe e pendžarde lavkerutnenca.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: Konvencia vaše čačipena e čhaveskere (fundavne čačipena), amalnipaskoro bijekhipe, manušikano digniteto, stereotipia thaj prejudicie, pendžaripe e ververipanegere trubutnipangoro, xošipa thaj gindipa, asertivnikani komunikacia.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo barjarel džanipe vaše temelnikane dokumentia save so vakeren vaše manušikane čačipena thaj čačipena e čhavengere. Pendžarel e procedure thaj e čipotipe katar pašutni thaj buvleder khedin thaj xramonel sar von asarinen leste thaj leskere xošipande thaj kodova putarde vakeren. Moljarel e ververipa ki buvli thaj tang khedin, numaj thaj ano jekh vaxt vakerel vaše peskere baripena thaj identitete ano »me vakeripe«. Pendžarel e temelia e stereotipongoro thaj e prejudiciengoro thaj lengere palpalunipange putarde komunicirinel.

E siklen del pe drom ko »me vakeripe« te šaj te sikaven peskere nišanipa vašo ling, nacionalnikano preperipe, familia thaj aver. Pendžaren pe e jekhipa thaj e ververipa e averencaprekal save definirine pe e identitete. E siklenge vakerel pe ko formiripe e pozengoro save so nanaj dikhle e stereotiponca thaj prekal e diskusie formirinen pe e ververipa thaj i bidiskriminacia.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

5. klaso FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 5.1 O siklo komunicirinel ki dajakiri čhib vaše teme katar o trujalipe ane save dživdinel thaj sikljovel.

– kerel lav ki dajakiri čhib vaše baripena e tekstoskere thaj e vaeripa thaj keripa buti e simengere

– xramonkerel e čipote thaj simen katar o trujalipe saveste dživdinel

– phandel e keripa buti e simengoro peskerenca thaj vakerel lenge

– patjivkerel e normative katar o manušikano komuniciripe našindoj katar nasulipe

– dikhel o čhibakoro ververipe ane komunikaciakere situacie

– labarel i džovapiali forma thaj e baripena katar i dajakiri čhib

O siklo premal e dromorina vakerel ki dajakiri čhib vaše teme katar o sakodivipaskoro dživdipe.

Premal e dromorina xramonel vaše sime thaj lengere keripa buti ane tekstoja saven isi jekhutne mothovipaskere thaj xramonkeripaskere strukture.

ČKR FŠ A. 5.2 O siklo ko temelo e dikhle ideengoro katar o teksto vakerel peskere ginde thaj e xošia thaj phandel len peskere personalnikane persipasa.

– ulavel e klidarde lava thaj e šerutne idee

– vakerel vaše dikhle idee ano teksto

– vakerel resarinasa vašo ulavdipe e persipaskoro

– vakerel peskere dikhina thaj ginde vašo drabardo

O siklo dende arkasa ulavel i šerutni idea e tekstoskere.

Ki dendi arka sikavel peskoro dikhipe thaj e ginde.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinel komparativnikane e resarinenca ko organizaciakoro thanipe Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: ulavde dive thaj date vaši romani khedin, nacionalnikane minoritete, identiteto, phuv thaj nacionalnipe, biando agor thaj them, aver thaj averne, sundal trujal mande, miro sakodivipe, dživdipe ani škola, aktivipe vašo tromalo vaxt, miro kher, kheripe.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Ano 5-to thaj 6-to klaso nanaj e ulavde resarinenca dendo o proceso e lilvarnipaskoro, numaj ka ovel realizirime ano aver resarina.

E saikerina, metode thaj e forme e butjakere trubul te oven adaptirime premal e šajdipa thaj trubutnipa e siklengere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ki vakeripaskiri thaj xramomi komunikacia thaj sikljovkeripe katar i situacia e khelipasa, giljasa thaj e dramatizaciasa thaj dende arkasa katar e dikhipaskere vastušeja. E neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ki digra e čhibakere barjovipaskere thaj e persipaskoro e siklengoro.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR FŠ B. 5.1 O siklo komparirinel i rola thaj o asaripe e individualcoskoro thaj e khedinakoro ko barjovipe e romane identitetoskoro thaj gidninel vašo baro džanlipe ko arakhipe e kustikipaskoro.

– xramonel o džanljaripe e rangengoro thaj simbolongoro ki romani flaga

– vakerel soske festinel pe o Sundalutno dive e Romengoro thaj anavkeren pe e majbare decizie katar Jekhto kongreso e Romengoro ano Londono 1971 berš

– del pučipa phandle e historiasa e plesutne seleskoro

– vakerel vaše čhanda e festipaskoro e čipotengoro thaj e baredivesengoro

– komparirinel o festipe e Sundaleskere diveskoro e Romengoro ani lokalnikani khedin e festipasa ane aver khedina, ki nacionalnikani nivela thaj ane aver thema

O siklo xramonkerel i rola thaj dendo asaripe e individualcoskoro thaj e khedinakoro ko barjovipe e romane identitetoskoro thaj o baro džanlipe ko arakhipe e kustikipaskoro.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: simboloja ki romani flaga, Sundaleskoro dive e Romengoro, Jekhto kongreso ano Londono, bare divesa ani miri khedin, ulavde dive thaj date ki romani khedin, nacionalnikane minoritete, identiteto, thema thaj nacionalnipe, biando agor thaj dadesthan.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E saikerina o sikavno adaptirinel premal o intereso e sikleskoro ano konteksto e siklanakere saikerinakoro savaxt deindoj asari e sikleske tromale te vakerel peskoro gindipe thaj te formirinel pučipe. Korkori te dikhel, anel krisope thaj te anel čhinavdipe. E tekstoja trubul te oven interesnikane thaj misalenca sar so si e berša e sikleskere. O sikavkeripe e siklanakere saikerinengoro buvljarel pe, džal dureder thaj dajandinel pe ke realizirime resarina katar i klasoskiri siklana.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 5.1. O siklo labarindoj e ververikane artikane tehnike ko pozitivnikano čhand sikavkerel e relevantnikane nacionalnikane simboloja.

– O siklo barjarkerel e phirnipa ano artikano, muzikano vaj recitotirikano thaj kreativnikane aktivipa ane save džangavel peskere xošia vašo nacionalnikano preperipe.

O siklo korkori pestar reproducirinel (artikane, muzikane vaj recitorikane) jekh katar e nacionalnikane simboloja (romani flaga vaj himna).

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: lokalnikane, nacionalnikane thaj internacionalnikane simbolia e romane khedinakere (bajrako/flaga, himna thaj av.)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Palo so katar o 1 – 4-to klaso e sikles isi sahno tasviro vašo kodova so si tradiciakoro kreativnipe thaj kustikipe thaj sar kodova khedel pe thaj zuralkerel pe, ano 5-to klaso o siklo nakhel ki subjektikani siklana bare nivelosa e korkoripaskoro thaj kodoleske barjakerel e phirnipa anoa rtikano, muzikano vaj recitatorikano thaj kreativnikane aktivipa ane save džangavel peskere xošipa vašo nacionalnikano preperipe. E sikle pendžarkeren e nacionalnikane thaj e internacionalnikane simboloja e romane nacionalnikane khedinakoro thaj len te pendžarkeren pe e ververikane institucienca save so si vašo arakhipe e tradiciakoro thaj e identitetoskoro (khedina, županie, them). Kodoleske so vakerel pe vaše apstraktikane teme, labaren pe ververikane tehnike vašo sadankeripe thaj pašakeripe e temengoro ko identiteto e siklengoro, thaj von, misaleske, korkori šaj te keren dumo, flaga vaj šabdipe e khedinakoro savatar aven. Vaše institucie save so arakhen thaj promovirinen i tradicia, sar thaj e čačipena e Romengere lel te vakerel pe ano akava beršipe, te šaj te oven leljarde temelikane phirnipa ko arakhipe peskere kustikipaskoro, numaj thaj vakerdipe vaše lengere čačipenengoro thaj te na gele dureder peskere sikljovipasa palo agordipe e fundavne školakoro.

E aktivipa thaj o saikeripe vakerde ano akava resaripe šartime si ano beršipe, anglederutno sikljovipe, leljarde phirnipa thaj e adžikeripa te oven džanle so pobuter peske thaj peskere historiake, čhibake, kulturake, adetenge, kreativnipaske, katar sakova individualnikano subjekto ani subjektikani siklana. Kodoleske adaptirinel pe i siklana katar historia, geografia, čhib, numaj thaj aver subjektia sar so si tehnikani kultura thaj artikani kultura (formiripe e subjektongoro save so si phandle e identitetosa). Ulavdi sama del pe ko pendžaripe e sikleske leskere čačipenenca thaj e dajatvenca na sade ano arakhipe e tradiciengoro thaj identitetoskoro, numaj thaj ano arakhipe e čačipenengoro generalnikane, akcentosa ko jekhethano butikeripe ane khedina thaj labaripe e servisongoro ani khedin (sastipaskere, socialnikane thaj edukaciakere). E siklenge si trubutni timeskiri buti te šaj korkorutne te integririnen pe thaj te producirinen but saikerina thaj šukar radžarkeripe e informatikane thaj prezentiripaskere phirnipanca.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 5.1 O siklo barjarel o plesutno gidnipe thaj e poze phandle e preperipasa ani romani nacionalnikani minoriteta, barjarel pozitivnikani kulturnikano identiteto thaj vazdel o arakhipe peskere thaj averengere čačipenengoro ano klasoskoro ulavdipe, škola thaj buvleder khedin.

– vakerel e kulturnikane specifike e romane nacionalnikane minoritetakere katar peskoro biando agor saveste si barikano

Xramonkerel peskere xošia thaj persipa phandle uzal o preperipe ko biando agor saveste dživdinel

– vakerel e kulturnikane ververipa save so si ano klaso, škola, lokalnikani khedin premal o poloskoro, čhibakoro, religiakoro thaj nacionalnikano preperipe, phandel e ververipa e identitetosa

– pendžarel o vjavaharipe save so si palpalunipe e buterikane naciengoro premal i minoriteta thaj e nacionalnikane minoritetskoro premal i buteripaskiri nacia

O siklo dende arkasa rodljarel thaj anavkerel disave kulturnikane averdipa save so si ani lokalnikani khedin, terminirinel peskoro identiteto thaj argumentonca debatirinel vaše lengere specifike thaj anel čhinavdipe vašo baro džanlipe ko patjivkeripe e ververipangoro ani khedin.

ČKR FŠ D. 5.2 O siklo patjivkerel o ververipe sa e siklengoro ano klaso thaj si les kapaciteto vaši asertivnikani komunikacia.

– analizirinel thaj ikale phandle lava patjivkerindoj o gindipe e averengoro

– terminirinel savi rola isi e dialogo, lavkeripa thaj anipe e barabarikane phandle laven ano realiziripe e čačipenengoro sa e siklengoro ano klaso

– vazdel peskere phirnipa vaši timeskiri buti thaj lel than ani buti e timeskiri ane ververikane role

O siklo korkori pestar lel than thaj te kerel buti ko timo, korkorutne lel than ane pobuter klasoskere debatiripa, tromale thaj argumentirime vakerel peskere gindipa thaj phandle lava patjivkerindoj thaj e aver gindipa.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: kulturnikane karakteristike e romane nacionalnikane minoriteteskoro katar o agor; xamovipe e xošipangoro thaj e persiapskoro phandle e agoresa; kulturnikane ververipa ano klaso, škola, lokalnikani khedin premal o polikano, čhibakoro, religiakoro thaj nacionalnikano preperipe; prejudicie e butipaskere premal i minoriteta thaj minoritetakoro premal o butipe; asertivnikani komunikacia.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo barjarel e poze thaj e plesutne gindipa phandle leskere identitetosa, numaj thaj e fokusosa ko peskoro romano identiteto. Pendžarkerel e ververipa thaj e pašipa e averenca thaj len patjivkerel. Xaljovel o minoritetnikano identiteto fokusosa ko etnikano, religiakoro thaj čhibjakoro identiteto ani relacia e buterikane identitetoskoro. Pendžarkerel e prejudicie, sar thaj o buteripaskoro identiteto premal i minoriteta, sar thaj e minoritetnikane premal o buterikano. Džipherde barjarel o kabilipe e butjakoro ko timo thaj ani khedin katar i pozicia e buteripaskiri thaj minoriteteskiri ano timo thaj khedin.

E siklen del arka ko sikavkeripe peskere kulturnikane specifikengoro fokusosa ki lokalnikani khedin. Keren buti ke dende butja sar timo thaj kodova anel len ko šajdipe te keren buti e butipasa thaj minoritetesa. Definirinen peskere specifike sar thaj o butipaskoro identiteto thaj o minoritetnikano. Asarinen te sikaven peskere gindipa thaj e poze trujal e verver specifike thaj keren diskusia kodoleske ano timo.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

6. klaso FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 6.1 O siklo kerel komunikacia ki dajakiri čhib vaše teme katar o trujalipe saveste so dživdinel thaj sikljovel.

– ki dajakiri čhib kerel lafi vaše teme katar o sakodivutno dživdipe

– diskutirinel o komparativnikano plesutno gindipe kodolenca so si katar o teksto vaj gindipe e aver siklengoro

– pendžarel thaj aktuelizirinel e šerutne idee katar o literaturnikano teksto

– aktivnikane šunel thaj pučel pučipa vašo kodova so na xaljovel

O siklo premal e dromorina aktivnikane šunel thaj kerel lafi vaše teme katar o sakodivutno dživdipe, sikavindoj i šerutni ginda e tekstoskiri, a kerindoj e phirnipa ko manušikano komuniciripe.

ČKR FŠ A. 6.2 O siklo ko temelo e dikhle ideenca ko teksto sikavel peskere gindipa thaj xošipa thaj phandel len e plesutne persipasa.

– tematizirinel e tekstia ki dikhli problematika

– formirinel e notiripa te šaj xaljovel o teksto thaj te vakerel o plesutno literarnikano džidživdipe

– vakerel e plesutne persipa thaj e poze thaj komparirinel len kodolenca katar o teksto

Arakhel pozitivnikane idee ko teksto thaj o vjavaharipe e simengoro, thaj komparirinel len peskere trujalipasa

O siklo premal e dromorina sikavel peskoro gindipe vašo teksto zurarkerindoj les e misalenca katar o teksto

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinel komparativnikane e resarinenca ko organizaciakoro thanipe Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: migracia e Romengiri, romane adetia phandle uzal o dživdipaskoro cikluso, ulavde divesa thaj date, nacionalnikane minoritete, lokalnikani khedin, čhavorikane hakoja, familia thaj khedin, sundal trujal mande, aver thaj averne, sikljovipe, trujalipe, tromalo vaxt, planiripe e vaxteskoro.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Ano 5-to thaj 6 klaso nanaj ulavde resarina kerde e procesosa vašo lilvarnipe numaj ka ovel realizirime e komponiripasa e aver resarinenca.

E saikerina, metode thaj forme e butjakere trubul te oven kerde premal e šajdipa thaj e trubutnipa e siklengere. O sikavkeripe e čhibengere saikerinengoro temelinel pe ki vakeripaskiri thaj xramomi komunikacia thaj sikljovipe katar i situacia e khelipasa, giljasa thaj dramatizaciasa dende arkasa e ververikane dikhutne vastušejenca. E neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinenca save so si adaptirime premal o nivelo e čhibakere barjovipasa thaj persipe e sikleskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR FŠ B. 6.1. O siklo vakerel klidarde historikane čipotipa save so keren asari ki situacia e romengiri ani Europa thaj sundal.

– pendžarel pe e sebeponca vaši migracia e Romengiri ko čirlipe thaj sikavel e sepeura thaj e palpalunipa e migraciengere.

– ki geografikani karta pendžarel e šerutne dromore e migraciakere e Romengiri katar India ani Europa thaj ko europakoro thanipe.

O siklo vakerel thaj phandel e sebepura, palpalunipa thaj o thavdipe e klidarde geografikane čipotengoro save so kerde asari ki situacia e Romengiri ani Europa thaj sundal, leindoj ko dikhipe o thanikano konteksto.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: migracie e Romengere, sebepura thaj dromorina e migraciengere, migracie ki geografikani karta.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

I saikerin o sikavno adaptirinel premal o intereso e sikleskoro ano konteksto e siklanakere saikeripaske savaxt deindoj arka e sikleske tromale te sikavel peskoro gindipe thaj formirinel pučipa, korkori dikhel, del krisope thaj phandlo lav. E tekstia trubul te oven interesnikane thaj misalenca ko beršipe e sikleskoro. O sikavkeripe e siklanakere saikerinengoro buvljarel pe, džal dureder thaj dajandinel pe ke realizirime resaripa katar klasoskiri siklana.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 6.1 O siklo rodljarel o ververipe thaj o barvalipe e romane adetengoro thaj o patjavipe so si phandlo e dživdipaskere ciklusosa.

O siklo pendžarkerel pe e ververipanca thaj e barvalipanca e romane adetongoro thaj e patjavipangoro phandle uzal o dživdipaskoro cikluso thaj xramonkerel, analizirinel, relacirinel thaj kritikane diskutirinel vašo lende thaj pučel pe lenge

– ani peskiri rodljaripaskiri buti labarel ververikane xangoja e evidente, medie, lila, magazinoja, interneto thaj rodljaripa andre ani romani khedin.

O siklo xramonkerel e lokalnikane adetia so si phandle e dživdipaskere ciklusosa, a savenge džanel prekal e verver medie.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: tradiciakere adetia phandle e dživdipaskere ciklusesa (biandipe, čhavoripe, ternipe, prandin, reslinipe, phuripe, meripe)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 6-to klaso ki FŠ isi les sar maškarutni tema e tradiciakere adetia save so si phandle e dživdipaskere ciklusosa (bianipe, čhavoripe, ternipe, prandin, reslipe, phuripe, meripe). E sikle isi len dendi buti vašo mujikano, xramomo thaj artikano sikavkeripe vaši kodoja tema, a šerutno akcento si ko khedipe e saikeripaskoro katar o direktikano trujalipe (adetia, ritualia, praktike...), diskusia vaš lenge thaj realizacia e ververikane tematikane dende butjenge ani jekhethani buti e khedinasa. Vašo kompleksnipe e temengoro o siklo si dromardo ke but xainga e evidentongoro, mediengoro, lilengoro, magazinengoro, interneto sar thaj ko sadane rodljaripa andre ani romani khedin. Moljaren pe e koboripa e khedime džanipangoro vaše dende teme thaj labaren pe e kompleksnikane literaturnikane thaj artikane tehnike uzal i uči nivela e korkoripaskoro, kreativnipaskoro thaj inovativnipaskoro vašo keripe plakate, prezentacie, egzibicie, multimedie (xarne filmia), dersipa vaši škola vaj lokalnikani khedin vašo khedipe e saikerinengoro. Džal pe dureder e pašaripasa e instituciengoro save so arakhen thaj promovirinen i tradicia, sar thaj e čačipena e Romengere.

E aktivipa thaj e saikerina vakerde ano akava resipe si šartime e beršenca, anglederutne sikljovipasa, leljarde phirnipanca thaj e adžikeripanca te džanen pobuter peske thaj peskere historiake, čhibake, kulturake, adetenge, kreativnipaske, katar o sakova subjekto ani subjektikani siklana. Kodoleske adaptirinel pe i siklana katar i historia, geografia, čhib, numaj thaj aver subjektia sar so si tehnikani kultura thaj artikani kultura (formiripe e subjektongoro save so si ki relacia e identitetoskoro). Ulavdi sama del pe o pendžaripe e sikleskoro leskere čačipanca thaj dajatvenca na sade ko arakhipe e tradiciakoro thaj identitetoskoro, numaj thaj ano arakhipe e čačipangoro generalnikane, akcentosa ko jekhethano butikeripe e khedinenca thaj labaripe e servisongoro ani khedin (sastipaskere, socialnikane, sikljovipaskere). E siklenge si trubutni timeskiri buti sar te šaj korkorutne te integririnel pe thaj te producirinen genjale saikerina thaj šukar radžinkeripe e informativnikane thaj prezentaciakere phirnipanca.

ČKR FŠ D. 6.1 O siklo barjarel pozitivnikano kulturnikano thaj nacionalnikano identiteto.

– anavkerel i nacionalnikani minoriteta ano peskoro maškaripe thaj xramonkerel lengere kulturnikane specifike

– džanel kaj i škola thaj i lokalnikani khedin keren pobuter kulture save so arakhen pe ani savaxtuni interakcia

– sikavel mangipe te arakhel e selikane adetia thaj e kulturnikane specifike e romane nacionalnikane minoritetakere ko čhand savo so patjivkerel e čačipena thaj e trubutnipa sakone individuakoro thaj e grupakoro

O siklo korkori xramonkerel e kulturnikane specifike e romane nacionalnikane minoritetakere save so den kulturnikano barvalipe e lokalnikane khedinake thaj uzal o dendo arkipe diskutirinel vašo inkluzipe e romane nacionalnikane minoritetakoro ano dživdipe e lokalnikane khedinakoro.

ČKR FŠ D 6.2 O siklo pendžarel pe e saikeripasa e arkhipaskoro e čhavorikane čačipangoro ani RH.

– xramonkerel thaj kritikane dikhljarel e phandlina maškar e čhavorikane čačipena thaj o dajipe/dadipe

Pendžarkerel i situacia thaj i irada save so anen dži o phagipe e sigurnipaskoro e čhaveskoro (kinobikinipe e čhavengoro, polikano labaripe thaj nasulnipe)

O siklo korkori pestar anavkerel e amalnikane thaj e juristikane normative save so arakhen e čačipena e čhavengere thaj dende arkasa diskutirinel vašo amalnikano thaj juristikane normative save so arakhen e čhavengere čačipena thaj o sigurnipe e čhaveorengoro ani familia thaj khedin.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: nacionalnikane minoritete ani lokalnikani khedin; čačipena thaj trubutnipa e individuakere thaj e grupakere; saikerin e arakhipaskiri e čhavorikane čačipangere ani Republika Hrvatska (čhavorikane čačipena thaj dajipe thaj dadipe; phagipe e sigurnipaskoro e čhaveskoro)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo barjarel peskere džanipa vaše čačipena thaj e dajatve e amalnipaskere ano peskoro mikro trujalipe thaj biando agor savestar avel. Barjarel pozitivnikane poze, sar thaj premal peskoro etniciteto, thaja džukhar premal etniciteto e averengoro. O siklo pendžarkerel i situacia savi so anel dži phagipe e averengoro lestar/latar.

E siklen del pe asari ko rodljaripe thaj sikavkeripe e adetengoro thaj e kulturakoro e romane nacionalnikane minoriteteskoro. O siklo prekal e adetia thaj i kultura sikavkerel o asaripe e buteripaskere khedinakoro ki romani nacionalnikani minoriteta thaj e minoritetnikane khedina ki buterikani khedin. O siklo komparirinel e čačipena manušengere, čhavorikane thaj e čačipena e nacionalnikane minoritetengere rthaj prekal o lafikeripe krel identifikacia e čipotenca vašo kerdipe disave čačipangoro ko realiziripe e avere personakere čačipena, thaj ko savo čhand šaj te realizirinen pe e čačipena a ma te phagen pe e averengere.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

7. klaso FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 7.1 O siklo kerel pozitivnikane šajdipa vaši komunikacia thaj jekhethano butikeripe e manušenca saven isi aver kulturnikane perspektive, putarde thaj manglutne leljarel e čhibakere ververipa thaj mangel te sikljovel katar aver thaj vašo aver.

– leljarel čhibakoro ververipe, barjarel tolerancia thaj čhibakiri komunikacia

– xaljovel kaj ani komunikacia e manuša keren verver čhiba, džanel vašo dujčhibipe thaj butčhibipe leindoj pozitivnikani poza premal e ververipa

– komunicirinel putarde, patjivkerindoj o manušipe, sikavindoj peskere idee

– buvljarel peskere džanipa

– pendžarel o manušikano baripen thaj idee save anen čhibakoro ververipe

– džanel te vakerel vaši relacia čhib thaj nacionalnikano identiteto

O siklo dende arkasa leljarel o čhibakoro ververipe thaj barjarel putardi komunikacia ane ververikane situacie.

ČKR FŠ A. 7.2 O siklo ki dajakiri čhib xramonel tekstia kompleksnikane strukturatar ano harmonipe peskere interesosa vakerindoj e baripena peskere dživdipaskere.

– dende dumesa katar o sikavno korkori pestar kerel plesutne kerde xramovina ki dajakiri čhib ane save sikavel peskoro kreativnikano gindipe thaj vakerel vašo nacionalnikano minoriteto

– phandel o čhibakoro aktivipe, o aktivnikano labardipe e dajakere čhibakoro thaj e fundavne džanipa ano formiripe e tekstongoro sadane strukturasa

– barjarel plesutno potencialo vašo kreativnipe

O siklo dende arkasa xramonel teksto kompleksnikane strukturasa ki dendi tema thaj premal o plano.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinel komparativnikane e resarinenca ko organizaciakoro thanipe Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: dujčhibjalipe thaj butčhibjalipe, čhib thaj nacionalnikano identiteto, dadesthanipe, butivarikano thaj minoritetnikano identiteto, Roma ani Hrvatska thaj ano sundal, džuvljane čačipena, stereotipia thaj prejudicie, sundal trujal mande, čačipe thaj fantazia, kultura thaj khelinipe, interesia e ternengere, aver thaj averne, ulavde dive thaj date

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E saikerina, metode thaj e forme e butjakere trubul te oven adaptirime premal e šajdipa thaj e trubutnipa e siklengere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ko jekhajekh relaciripe ke sa e štar čhibakere phirnipa (drabaripe, šunipe, vakeripe thaj xramovipe) ano komunikaciakoro konteksto, E neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko nivelo e čhibakere barjovipaskoro thaj persipaskoro e sikleskoro.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR FŠ B. 7.1 O siklo del vakeripe vaše klidarde historikane čipote save so keren asari e xaleske e Romengoro ani Hrvatska.

– xramonel o proceso e avipaskoro e Romengoro ki phuv e avdivesutne Republika Hrvatskakiri katar o šird dži avdive thaj asari kodole procesoskoro ko avdivesutno isthanaripe e Romengoro

– džanipe vašo kompleksnipe/ververipe e romane khedinakoro ani Hrvatska thaj ano sundal thaj o phandipe kodole kompleksnipaskoro e migracienca e Romengiri prekal o nakhlipe

– sikljovel vašo robipe ano konteksto e romengere historiakoro

– komparirinel o thanardipe, thaneskoro isthanardipe thaj o amalnikano xali e Romengoro ani Hrvatska e situaciasa e Romengiri ane pašutne thaj aver thema

O siklo pakerel thaj phandel e sebepura, palpalunipa thaj o thavdipe e klidarde čipotengoro save so kerde asari ko xali e romengoro ani Hrvatska, leindoj ko dikhipe o thanaripaskoro konteksto.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: proceso e avipaskoro e Romengoro ani Hrvatska thaj sundal, migracia e Romengiri, robipe thaj historia e Romengiri, thanardipe, thaneskoro thaj amalnikano isthanardipe thaj xali e Romengoro.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

I saikerin o sikavno adaptirinel premal o intereso e sikleskoro ano konteksto e siklanakere saikerinakoro deindo asari e sikle tromale te vakerel peskoro gidnipe thaj formirinel pučipa, del krisope thaj del čhinavdipe. E tekstoja trubul te oven interesnikane thaj misalnikane premal o beršipe e sikleskoro.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 7.1 O siklo rodljarel o ververipe thaj o barvalipe e romane adetengoro thaj e patjavipa phandle uzal o čačipen thaj thamipe, moralo thaj patjavipa.

– o siklo pendžakerel pe e ververipasa thaj e barvalipasa e romane adetengoro thaj e patjavipasa phandle uzal o čačipen thaj thamipe, moralo thaj patjavipe;

– xramonkerel, analizirinel, phandel, kritikane diskutirinel lenge thaj pučlarel pes lenge;

– ano peskiri rodljaripaskiri buti labarel ververikane xainga e evidentongere, medie, lila, magazinia, interneto thaj rodljarel andre ani romani khedin.

O siklo xramonkerel e romane adetia phandle uzal o čačipen thaj thamipe, moralo thaj kodolesa e phandle patjavipa ani lokalnikani khedin.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: romane adetia thaj patjavipa phandle e čačipesa thaj e thamipasa, moralosa thaj pakjavipasa

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 7-to thaj 8-to klaso ki FŠ sar maškarutni tema isi les o ververipen thaj o barvalipe e romane adetengoro thaj patjavipangoro phandle uzal o čačipen thaj thamipe, moralo thaj patjavipe. Kodoleske so kerel pe buti vaši apstraktikani tema, e siklen isi dendi buti vašo mujano, xramome thaj artikano vakeripe vaši kodoja tema, khedipasa e saikerina katar o pašutno trujalipe (adetia thaj patjavipe, religioznipe, moralo…). O siklo si sajekh dromardo ke ververikane xainga e evidentongere, medie, lila, magazinia, interneto thaj ko rodljaripe ani romani khedin. Moljarel pe o kvantiteto e khedime džanipangoro vaše dende teme thaj labarel pe kompleksnikani literaturnikani thaj artikani tehnika uzal e uče nivele katar o korkoripe, kreativnipe thaj inovativnipe vašo keripe butik ke plakate, prezentacie, egzebicie, multumedie (xarne filmia), dersipe vašo škola vaj lokalnikani khedin vaše khedime saikerina. Sar kerel pe buti vaše komparativnikane analize, trubul te ovel kerdi jekhethani buti thaj e buterikane khedinasa, misaleske e komparaciasa katar o tradicionalnikano romano thaj konvencionalnikano moralo e buterikane seleskoro ane varesave regie (školipe, prandipe, genjipe e čhavengoro, manušikani komunikacia, dživdipaskere stiloja…).

E aktivipa thaj e saikerina sikavde ano akava resipe šartime si e beršipasa thaj ano anglederutno sikljovipe, a ulavde ke leljarde phirnipa e sikleskere te kerel komunikacia e lokalnikane khedinasa thaj arakhel leskere materialnikane thaj bimaterialnikane šukaripa thaj formirinel len thaj irame komunicirinel. E siklenge si trubutni timeskiri buti te šaj korkori pes te inegririnen thaj te producirinen e genjale saikerina thaj šukar te radžinen e informativnikane thaj e prezentaciakere phirnipanca.

Thaj adžukhar trubul te ovel barjarkerdo keripe buti e individualconca thaj e organizacienca (khedinenca) katar romano thaj buterikano sel.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 7.1 O siklo pendžarkerel o buterfaripa e identitetoskoro thaj dikhljarel e fundavne čekatipa/demokratikane procese save so anen arakhipe e manušikane čačipangoro thaj čačipangoro e minoritetengoro ano amalnipe thaj vazdel pozitivnikano kulturnikano thaj nacionalnikano identiteto.

– ververinel e dadesthaneskere, buteripaskere thaj minoriteteskere nacionalnikane identitete thaj o hrvatikano kherikano identiteto

– xramonkerel so si leske/lake o plesutno digniteto thaj vakerel soske o čačipen si bare džanlipastar vašo digniteto thaj jekh preperel sakone manušeske

– pendžarkerel e vjavaharipa save so si palpalunipe e stereotipongoro thaj e prejudiciengoro

– kritikane gindinel thaj verbalizirinel e šajdipa katar peskoro asaripe ko barjovipe thaj nišankeripe peskere plesutne identitetoskoro

– vakerel o baro džanlipe e kulturnikane identitetoskoro

– pendžarel e fundavne čekatnipa save so si temelo e arakhipaskere e čačipenengoro katar e nacionalnikane minoritete ani Europa thaj Hrvatska

– vakerel o baro džanlipe e čipotengoro ki amalnikano ikaldipe, prejudicie thaj diskriminacia

– xramonkerel o džanlipe e terminoskoro demokratia thaj ververinel i demokratikani katar bidemokratikani forma e vastaripaskiri thaj vakerel disave misala katar i khedin, škole, familia

– pendžarel e bare džanlipa e tromalipaskere gindipaskoro thaj o vakeripe kodole baripaskoro ko leljardipe e gindipaskoro katar o vakerutno

O siklo korkori pestar ververinel thaj phandel e specifike e dadesthaneskere, themakere, buterikane thaj minoritetnikane nacionalnikane identitetoskoro thaj korkori pestar vakerel vašo barjovipe e plesutne thaj e kulturnikane identitetoskoro labarindoj pe e dende informacienca vaše fundavne čekatipa thaj e demokratikane procese save so anen arakhipe e čačipangoro e minoriteteskere ano amalnipe.

ČKR FŠ D. 7.2 O siklo dikhel e amalnikane procese thaj e thamikane normative save so anen anglipe e jekhajekhipaske e polongoro ano amalnipe thaj dikhljarel e pozitivnikane thaj negativnikane implikacie e nibadesne phandipaskoro e prandinakoro thaj e familiakoro.

– o siklo pendžarkerel pe e čhandesa sar o xali e džuvljengoro ovelas averkerdo ki historia

– vakerel peskoro gindipe thaj poze vašo jekhajekhipe e polongoro

– xramonkerel thaj kritikane gindljarel o čhand savo si o patjivkeripe e džuvljane čačipangoro premal e relacie ani familia

– pendžarkerel pe e institucienca thaj e thamikane normativonca save so anglikeren o jekhajekhipe e polongoro ani RH

– vakerel e anava thaj e baro džanlipe e Romnjengoro saven so pendžarel

– komparirinel e šukaripa thaj e nanipa e prandipaskere ane tikneberšengere beršende ani komparacia e fundiripasa e prandinakoro ano beršalipaskoro thaj palo agordipe e školakoro

– kritikane dikhljarel sa e aspektia e phandlelaveskere, vaj pale zorasa prandipangoro

– o siklo dikhel e sebepikane-palpalutnipaskoro phandlipe e adetonca katar nibadesno phandipe e prandinakoro thaj e familiakoro e šajdipanca vašo sikljovipe thaj butikeripe

O siklo labarindoj e dende informacie, dikhljarel e amalnikane procese thaj e thamikane normative save so anen anglipe e jekhajekhipaskoro e polongoro ano amalnipe. O siklo argumentirinel e sebepia vašo so si vastno te patjivkerel e čačipena e siklengoro ki korkorikani decizia vašo xulipe ano prandipe, tromalo alusaripe (prandinakere_ partneroskoro. Čačipe ko tromalo decizipe vašo bianipe e čhavengoro thaj i problematika savi so kerela sari ke dživdipaskere šajdipa thaj integracia.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: agordipaskere, butipaskere thaj minoritetnikane identitetia thaj e hrvatskakoro dadesthaneskoro identiteto; stereotipia thaj prejudicie; kulturnikano identiteto; arakhipe e čačipangoro e nacionalnikane minoritetengoro ani Europa thaj Hrvatska; amalnipaskoro ikaldipe, diskriminacia; demokratikane thaj nademokratikane forme e avstaripaskere; tromale gindipa thaj sikavdipa; xali e džuvljengoro ki historia; jekhajekhipe e polongoro; džuvljane čačipena; phandipe e prandinakoro, phandleveskere thaj nasulnikane prandina; tikneberšeskoro khamnipe; prandin thaj i familia thaj šajdipe e sikljovipaskere thaj butikeripaskere.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo barjarel peskoro džanipe vaši demokratia thaj vaši relacia buteripe thaj minoriteto. O siklo gindinel vaši situacia save so keren te oven prejudicie thaj stereotipia. Gindinel vaši relacia e buteripaskiri mamuj i minoriteta. Barjarel o džanipe e avere grupengoro save sos as vaj si ano bilačho xali. Gindinel e trubutnipa e afirmativnikane napiengoro uzal e generalnikane norme te šaj te ovel kerdo jekhipe.

O siklo pendžarkerel peskere najekh šajdipa ani relacia e averenca palo specifikano nišano, vakerel len thaj rekomendirinel e napia thaj e aktivipa te šaj i situacia te ovel jekhajekh. Sikljovel vašo xali e džuvljengoro thaj e avere minoritetnikane grupengoro ki historia, anel čhinavdipe thaj del rekomendacie ki akanutni situacia thaj lačharipe e situaciakere. Komparirinel pes ki relacia e averenca.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

8. klaso FŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR FŠ A. 8.1 O siklo kerel pozitivnikane šajdipa vaši komunikacia thaj jekhethani buti e manušenca saven isi averne kulturnikane perspektive, putarde thaj mangipasa leljarel o čhibakoro ververipe marzesa te sikljovel katar e aver thaj e averenge.

– putarde, patjivkerindoj o manušipe, kerel diskusia ani kerdi debata, vakerindoj fakte vašo peskere idee

– leljarel o čhibakoro ververipe leindoj pozitivnikani poza

– buvljarel peskere džanipa

– pendžarel e manušikane baripena thaj e idee save so anen čhibakoro ververipe

– del vakeripe vaši relacia čhib thaj nacionalnikano identiteto

O siklo premal e dromorina lel than ani diskusia thaj kerel diskusia.

Aktivnikane leljarel i relacia čhib thaj o nacionalnikano identiteto.

ČKR FŠ A. 8.2 O siklo ki dajakiri čhib xramonel tekstia kompleksnikane strukturasa ano jekhipe e peskere interesosa vakerindoj o baripen peskere dživdipaskere.

– kerel plesutne dende butja ki dajakiri čhib ane save sikavel peskoro gindipe thaj vakerel vaši peskiri nacionalnikani minoriteta ani relacia e averenca

– phandel e čhibakoro butikeripe, aktivnikano labaripe e dajakere čhibakoro thaj e fundavne džanipa ane kerde tekstia saven isi kompleksnikani struktura

– barjarel peskoro potencialo vašo kreativnipe

O siklo dende arkasa xramonel teksto kompleksnikane strukturasa ki dendi tema thaj premal o plano.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinel komparativnikane e resarinenca ko organizaciakoro thanipe Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: čhib thaj nacionalnikano identiteto, Dujto sundalikano maripe thaj genocido upral e Roma, adetia phandle uzal o čačipen, thami thaj moralo; prejudicie thaj diskriminacia, sundal trujal mande, aver thaj averne, sasto dživdipe, planoja vašo avutnipe, tradicionalnikano thaj modernikano, ulavde divesa thaj date.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj e forme e butjakere trubul te oven adaptirime ke šajdipa thaj e trubutnipa e siklengere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ke balansirime vjavaharia ke sa e štar čhibakere phirnipa (drabaripe, šunipe, vakeripe thaj xramovipe) ano komunikaciakoro konteksto. Neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko nivelo e čhibakere barjovipaskere thaj e persipa e sikleskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR FŠ B. 8.1 O siklo del vakeripe vaše klidarde historikane čipotipa thaj amalnikane procese save so kerde asaripe ko xali e Romengoro ani Hrvatska, Europa thaj sundal.

– xramonkerel e klidarde čipotipa ani modernikani thaj nevevaxtuni historia e Romengiri

– xramonkerel e historikane čipotipa thaj e procese save so si phandle e maškarselikane romane miškipasa thaj e genocidesa upral e Roma ani NDH thaj nacistikani Germania

– dikhel o asaripe e rasakere bisaburipaskoro, anticiganizmo, ksenofobia thaj o kritikane gindljarel vaše kodola amalnikane čipotipa ano konteksto e Dujtone sundaleskere maripaskoro thaj ano nevevaxtuno konteksto

– kerel butik o tasvirikane, xramome thaj audiovizuelnikane materialia, phandindo e historikane xainga, o siklo vazdel e analitikane phirnipa e kritikane gindipangoro.

O siklo vakerel thaj phandel e sebepura, palpalunipa thaj e klidarde historikane čipotipa thaj amalnikane procese save so kerde asari ko xali e romengoro ani Hrvatska, Europa thaj sundal.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: modernikani thaj nevevaxtuni historia e Romengiri, maškarselikano romano miškipe, genocido mamuj e Roma ano NDH thaj nacistikani Germania, e Roma ano dujto sundaleskoro maripe, rasakoro bisaburipe thaj anticiganizmo.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

I saikerin o sikavno adaptirinel premal o intereso e siklengoro ano konteksto e siklanakere saikeripaskoro savaxt deindoj arka e sikleske tromale te vakerel peskoro gindipe thaj del pučipa, korkori dikhel, del krisope thaj del čhinavdipe. E tekstia trubul te oven interesnikane thaj misalnikane premal o beršipe e siklengoro.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR FŠ C. 8.1 O siklo del vakeripe vašo ververipe e romane tradicionalnikane adetengoro so si phandle e čačipasa thaj e thamipasa, moralo thaj patjavipe.

O siklo xaljovel thaj barjarel o kabilipe e dikhipaskoro thaj vakeripaskoro e ververipangoro ke romane tradicionalnikane adetia, phandle uzal o čačipen thaj thamipe, moralo, maškarmanušikane relacie thaj patjavipe thaj kritikane kerel diskusia lenge.

O siklo xramonkerel e romane adetia phandle e čačipasa, thamipasa, moralosa thaj kodolesa phandle patjavipa ani lokalnikani thaj buvleder khedin.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: romane thaj tradiciakere adetia phandle e čačipasa thaj e thamipasa, moralosa thaj pakjavipasa.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 7-to thaj 8-to klaso ki FŠ sar maškarutni tema isi les o ververipe thaj o barvalipe e romane adetengoro thaj patjavipangoro phandle uzal o čačipe thaj thamipe, moralo thaj patjavipe. Sar kerel pe butik i apstraktikani tema, e sikle len dende butja vašo mujikano, xramome thaj artikano sikavdipe vaši kodoja tema, uzal o khedipe e saikerinengoro katar pašutno trujalipe (adetia thaj patjavipa, religioznipe, moralo…). O siklo sarjekh si dromardo ke verver xainga e evidentengere, mediengere, lilengere, magazinengere, interneto thaj ko rodljaripe andre ani romani khedin. Moljarel pe o koboripe e khedime džanipangoro vaše dende teme thaj labarel pe komplesnikane literaturnikane thaj artikane tehnike uzal o baro nivelo e korkoripaskoro, kreativnipe thaj inovativnipe vašo keripe e plakatengoro, egzebiciengoro, multimediengoro (xarne filmia), dersipe vaši škola vaj lokalnikani khedin vaše khedime saikeripa. SAr kerel pe vaše komparativnikane analize, trubutno si jekhethano butikeripe thaj e buterikane khedinasa, misaleske komparaciasa e tradicionalnikane romane thaj konvvencionalnikane moraloskoro katar o buterikano sel ane varesave thanipa (školipe, prandipe, genj e čhavengoro, manušikani komunikacia, dživdipaskoro stilo…).

E aktivipa thaj e saikerina sikavde ano akava resaripe si šartime e beršenca thaj e anglederutne sikljovipasa, a majbut si šartime e leljarde phirnipanca e siklengoro te komunicirinen e lokalnikane khedinasa thaj khedipasa e lakere materialnikane thaj bimaterialnikane šukaripaskoro thaj formirinel len thaj iranipasa komunicirinel. E siklenge si trubutno barjovipe e individuenca thaj e organizacienca *khedina( katar romano thaj buteripaskoro sel.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR FŠ D. 8.1 O siklo barjarel o pozitivnikano kulturnikano thaj nacionalnikano identiteto, dikhljarel e amalnikane procese thaj vjavaharia save so anen trubutnipe vašo arakhipe e čačipangere e nacionalnikane minoritetengere thaj del e temelnikane dokumentia vašo arakhipe e čačipangoro e nacionalnikane minoritetengoro thaj phandel i saikerin e dokumentoskiri vašoa rakhipe e manušikane čačipangere e misalenca katar o sakodivipe.

– xramonel i relacia maškar o bijekhipe, eksluzipe thaj bithamipe

– kerel diskusia thaj xaljovel sar oven kerde e prejudicie e buteripaskere naciakere premal e nacionalnikane minoritete thaj e nacionalnikane minoritetengere premal o buteripaskiri nacia

– del vakeripe vašo baro džanlipe e čipotakoro amalnikano eksluzianipe, prejudicie, diskriminacia, bahankerel thaj konstrukttivnikane lel than ane aktivipa save so anen phagipe e prejudiciengoro thaj e diskriminaciakoro premal e Roma ani lokalnikani khedin, Hrvatska thaj Europa

– pendžarkerel thaj del džanipe save čačipena arakhen pe e Konstitucionalnikane zakonesa vaše čačipena e nacionalnikane minoritetenca thaj o Zakono vaši čhib thaj lil e nacionalnikane minoritetengoro, e Zakonesa vašo phagipe e diskriminaciakoro

– vakerel e fundavne thanipa thaj resarina e Nacionalnikane strategiakere vaši inkluzia e Romengiri

O siklo labarindoj e dende informacie, del vakeripe vaše šerutne institucie thaj strategikane dokumentia save so anglikeren o arakhipe e nacionalnikane minoritetengoro ani Republika Hrvatska, ulavde e romane nacionalnikane minoritetesa thaj ekrel diskusia vašo čhand ko savo e čačipena e minoritetengere anglikeren pe ano sakodivutno dživdipe.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: bijekhipe, ikaldipe thaj bithamipe; prejudicie e butipaskoro premal e minoritete thaj e minoritetengoro premal o butipa; amalnipaskoro ikladipe, diskriminacia, Konstitucionalnikano kanuno vaše čačipena e nacionalnikane minoritetengere, Kanuno vašo čhiba thaj lila e nacionalnikane minoritetengoro, Kanuno vašo phagipe e diskriminaciakoro, Nacionalnikani strategia vaši inkluzia e Romengiri.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo barjarel o džanipe vašo xali e romane nacionalnikane minoriteteskere ani Hrvatska thaj Europa, vakerel e temelikane specifike e Romengere ani Hrvatska thaj Europa. Anavkerel e dokumentia save so arakhen e čačipena e Romengere ko europakoro nivelo sar generalnikane konvencie, konstitucionalo thaj zakonia, sar thaj e specifike save so si phandle e Romenca vaj romane nacionalnikane minoritetesa ani Hrvatska.

O siklo sikljovel vaše institucie thaj e šerutne droma ko europakoro thaj nacionalnikano nivelo. Kritikane dikhel ke zakonura thaj napia vi definirinel lengoro asaripe ko xali e Romengoro ani Europa, vaj pale ko xali e romane nacionalnikane minoriteteskoro ani Hrvatska. Argumentirime autorizirinel peskere poze, dikhel o kišlipe thaj del bahani vaše napia. Lela no dikhipe e poze e averengere thaj misala katar peskiri khedin.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

1. klaso ki MŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR MŠ A. 1.1 O siklo rodljarel o buvljaripe e dajakere čhibakoro thaj kerel diskusia vaši čhib sar saikerinakoro kotor peskere identitetoskoro.

– peskere lavenca del vakeripe thaj sikavel i čhib sar vastušej vaši komunikacia thaj džanlipe ko sundal

– xramonkerel o darhianipe e dajakere čhibakoro

– del formipe ke moljarnikane zurarde lava thaj komparirinel e pašipa thaj dikhindoj e ververipa maškar plesutni čhibakiri kultura thaj aver čhuba

O siklo premal e dromorina del vakeripa thaj kerel diskusia vaši dajakiri čhib sar saikerutno kotor peskere identitetoskoro.

ČKR MŠ A. 1.2 O siklo del forme peskere kulturnikane plesutnipaskoro.

– džaipe ano teatro, biblioteka, muzeum thaj aver kulturnikane institucie

– džaipe ano kino, festivalia, egzebicie

– aktivnikane leipe than ane butjarne kerdarlina thaj verver proektia

– dikhel o emocionalnikano aspekto e kulturnikane čipotengoro thaj o drabaripe e tekstongere tipongoro

O siklo dende arkasa alusarel thaj džal ke kulturnikane institucie, čipotipa thaj drabarel ververikane tipoja tekstoja thaj del vakeripe komparirindoj len e plesutne pozenca thaj baripenenca.

ČKR MŠ A. 1.3 O siklo ki dajakiri čhib xramonel tekstia saven isi kompleksnikani struktura ano harmonipe leskere interesosa sikavindoj o baripe peskere dživdipaskoro.

– korkorikane kerel plesutne butja ki dajakiri čhib ane save sikavel peskere poze thaj barjarel plesutno potencialo vašo kreativnipe.

O siklo dende arkasa xramonel teksto kompleksnikane strukturasa ki dendi tema thaj premal o plano.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe komparativnikane e realiziripasa e resarinengoro katar e organizaciakere thanipa Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj e manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: džaipe ke kulturnikane institucie thaj festivalia, maškarthemutno romano miškipe, lokalnikano kreativnipe thaj tradicia, arakhipe e manušikane thaj minoritetnikane čačipenengoro, integracia, akava sem me, miro sundal, mire školakere divesa, ulavde divesa thaj date, artipe, prakrita thaj ekologia, sporto, muzika, identiteto, aktuelnikane amalnikane teme.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj forme e butjakere trubul te oven kerde premal e šajdipa thaj e trubutnipa e sikleskere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ke balansirime vjavaharia ke sa e štar čhibakere phirnipa (drabaripe, šunipe, vakeripe thaj xramovipe) ano komunikaciakoro konteksto. Neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko nivelo e čhibakere barjovipaskere thaj e persipa e sikleskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR MŠ B. 1.1 O siklo analizirinel e resipa e maškarthemutne romane miškipaskoro katar o šird dži avdive.

– analizirinel e ververikane faze ko maškarthemutno romano miškipe

– komparirinel e role e ververikane romane organizaciengiri thaj individualcongoro andre ano maškarthemutno romano miškipe

– vazdel thaj kritikane del moljaripe vaše manuša thaj e čipote andre ano miškipe

– del vakeripe vaši poza e Indiakiri premal e Roma ano sundal thaj o vjavahari maškar India thaj maškarthemutno romano miškipe

O siklo del vakeripe vaše faze ko maškarthemutno romano miškipe, komparirinel e role ane romane organizacie thaj e individualcia andre ano miškipe thaj dende arkasa analizirinel e resipa e miškipaskere katar o šird dži avdive.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: maškarthemutno romano miškipe, romane organizacie, relacia India-Roma thaj relacia e Indiakiri thaj o maškarthemutno romano miškipe.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Sikavkeripe e siklanakere saikerinengoro buvljarel pe, džal pe dureder thaj dajandinel pe ke realizirime resina katar i fundavni škola. Rekomendirinen pe saikerina, metode, forme e butjakere, aktivipa thaj strategia e sikljovipaskere save so vazden thaj barjaren e sikleskoro korkornipe, komunikativnipe, analitikano phirnipe thaj kritikano gindipe.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR MŠ C. 1.1 O siklo analizirinel thaj kritikane gindinel vašo kreativnipe thaj i tradicia e Romengiri.

O siklo pendžarkerel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska, analizirinel, phandel, del diskusia thaj kritikane gindinel vašo kodova thaj ano peskoro rodljaripaskoro butikeripe thaj analiziripe labarel ververikane xainga e evidentongoro, mediengoro, lilengoro, magazinongoro, interneto thaj rodljaripe andre ani romani khedin

O siklo del vakeripe vaše pobuter elementi ako lokalnikano romano kreativnipe thaj i tradicia labarindoj ververikane xainga e evidentongoro.

ČKR MŠ C. 1.2 O siklo vakerel peskere ginde thaj xošipa vaši leskiri kultura thaj del forma katar peskoro persipe

– O siklo korkori pestar vakerel peskere poze vašo leskiri kultura argumentenca

– kritikane del resipe dži ververikane idee, poze thaj baripena

O siklo dende arkasa argumentirime vakerel peskoro gindipe vaši peskiri kultura thaj lel than thaj ničale lel than ane aktivipa

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: kreativnipe thaj tradicia e Romengiri ani Hrvatska (muzika, tanco, literatura, drama, artipe, skulptoripe,a rhitektura, filmo, stripo); rodljaripe andre ki romani khedin (khedipe e paramisjengoro, mitongoro, legendengoro, ritualengoro, rutninakoro, adetengoro, artikane kreativnipaskoro)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 1-to thaj 2-to klaso ki MŠ pendžarel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska, thaj baripenel peske (analizirinel, phandel, del diskusia thaj kritikane gindinel, vakerel peskere poze), sar thaj komparirinel e kreativnipasa e avere khedinenca thaj e dživdipasa e jekhberšalenca ane kodola khedina. Sar si buti vašo učeder nivelo e procesuiripaskoro sav oso phandel o kritikano gindljaripe, e sikle len dende butja vašo mujano, xramomo thaj artikano sikavdipe vaši kodoja tema, uzal o khedipe e ververikane saikerinengoro katar o kreativnipe e Romengoro (muzika, khelipe, literatura, piktoripe, kiparipe, arhitektura, filmo, stripo) thaj aver khedina vašo kompariripe. O siklo jekh si dromardo ke ververikane xainga e evidentongoro, medie, lila, magazinia, interneto thaj ko rodljaripe andre ani romani khedin (khedipe e paramisengoro, mitia, legende, ritualia, rutina, adetia, artikano kreativnipe). Labaren pe thaj kompleksnikane literaturakere thaj artikane tehnike uzal i uči nivela e korkoripaskiri, kreativnipe thaj inovativnipe vašo keripe plakate, prezentacie, egzibicie, multimedia (xarne filmia), dersipe vaši lokalnikani khedin vaj škola vaše khedime khedime saikerina. Moljarel pe na sade o kvantiteto e khedime materialongoro vaše dende teme, numaj thaj ulavde moljarel pe o kritikano gindipe e khedime materialongoro. Kodoleske so ovel kerdo lav vaše e komparativnikane analize, trubutno si o keripe jekhethano butikeripe thaj e buterikane khedinasa.

E aktivipa thaj e saikerina so si sikavde ano akava resipe šartime si e beršipasa thaj anglederutne sikljovipasa, a ulavde si šartime e leljarde phirnipa e sikleskere te kerel komunikacia e lokalnikane khedinasa thaj te khedel lakiri materialnikani thaj bimaterialnikani lačhin thaj te kerjarel len thaj irame te komunicirinel. E siklenge si trubutni timeskiri buti te šaj korkorutne te integririnen pe thaj te producirinen genjale saikerina thaj šukar te radžinen pe e informativnikane thaj e prezentaciakere phirnipanca. Thaj adžukhar si trubutno o vazdipe e jekhethano butikeripaskoro e individualconca thaj e organizacienca (khedina) romane thaj buteripaskere, sar thaj e institucienca save šaj te den materialo vašo rodljaripe (biblioteke, muzeumia, fakultete…).

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR MŠ D. 1.1 o siklo pendžarel pe e fundavne strategikane thaj institucionalnikane thaj zakoneskere pervazosa save so promovirinen arakhipe e minoritetnikane čačipangoro ani RH thaj i integracia e Romengri ano amalnipe thaj tamiripe e intekulturnikane dialogoskoro.

– vakerel e maškarthemutne thaj e nacionalnikane strategikane thaj institucionalnikane pervazia vašo arakhipe e čačipangoro thaj vazdipe e integraciakoro e Romengoro ano amalnipe

– xramonkerel o sistemo e arakhipaskoro e manušikane thaj minoritetnikane čačipangoro ani Republika Hrvatska

– xramonkerel vašo adava so kerel o intekulturnikano dialogo thaj soske si bare džanlipastar o keripe e demokratikane khedinakoro, rodljarel, xramonkerel thaj dokumentirinel e misala katar baxtagorali kolaboracia ano tamiripe e interkulturnikane dialogoskoro

O siklo labarindoj e dende informacie, vakerel e šerutne institucie thaj xramonkerel e maškarthemutne thaj nacionalnikane sisteme ko arakhipe e manušikane thaj minoritetnikane čačipena ani Republika Hrvatska ulavde akcentosa ke čačipa e romane nacionalnikane minoriteteskoro thaj dende dumesa lel than ani diskusia vašo interkulturnikano dialogo.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: maškarselikano thaj nacionalnikano strategiakoro thaj instituciakoro pervazo vašo arakhipe thaj avzdipe e integraciakoro e Romengoro ano amalnipe; saikeripe e arakhipaskoro e manušikane thaj minoritetnikane čačipangoro ani Republika Hrvatska; interkulturnikano dialogo

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo xorkerel e džanipa vašo maškarselikano thaj nacionalnikano strategikano thaj institucionalnikano pervazo vašo arakhipe e čačipangoro thaj inkluzia e Romengoro ano amalnipe. Xaljovel o interkulturnikano dialogo thaj dokumentirinel e misala katar baxtagorali praktika ko keripe e interkulturnikane dialogoskoro.

O siklo vakerel e šerutne institucie vašo arakhipe e manušikane thaj minoritetnikane čačipena, vakerel e baxtagorale misala katar interkulturnikano dialogo thaj šajdarel pe leske prakticipiripe e pozitivnikane praktikengoro. O siklo del barjovipe ke metode thaj e praktike savenge si resaripe o interkulturnikano dialogo.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

2. klaso ki MŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR MŠ A. 2.1 O siklo rodljarel o buvljaripe e dajakere čhibakoro thaj kerel diskusia leske sar saikerinalo kotor katar leskoro identiteto.

– labarel lava katar dajakiri čhib so si jekh e temasa thaj mangipaskere asaripasa ko lafikeripe thaj komunikaciakiri situacia

– pendžarel thaj ververinel e leksikane plastoja katar dajakiri thaj hrvatikani čhib, standardo thaj vakerdipe

– rodinkerel, khedljarel thaj analizirinel e evidente vaši dajakiri čhib

O siklo premal e dromorina rodinkerel, khedljarel thaj analizirinel e evidente vaši dajakiri čhib.

ČKR MŠ A. 2.2 O siklo del forme vaše peskere kulturnikane vakerdipa.

– džaipe ano teatro, biblioteka, muzeum thaj aver kulturnikane institucie

– džaipe ano kino, festivalia, egzebicie

– aktivnikane leipe than ane butjarne kerdarlina thaj verver proektia

– dikhel o emocionalnikano aspekto e kulturnikane čipotengoro thaj o drabaripe e tekstongere tipongoro

O siklo dende arkasa alusarel thaj džal ke kulturnikane institucie, čipote thaj drabarel ververikane tekstia thaj del vakeripe komparirindoj len plesutne pozenca thaj baripenenca.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe komparativnikane e realiziripasa e resarinengoro katar e organizaciakere thanipa Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj e manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: džaipe ke kulturnikane institucie thaj festivalia, miri dajakiri čhib, standardo, vakerdipe, migracia e Romengiri, stereotipia thaj prejudicie, kultura, filmo, medium, tromalo vaxt, terne, sikljovipe, avutnipaskere planoja, interesoja, aktuelnikane amalnikane teme, ulavde divesa thaj date

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj forme e butjakere trubul te oven kerde premal e šajdipa thaj e trubutnipa e sikleskere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ke balansirime vjavaharia ke sa e štar čhibakere phirnipa (drabaripe, šunipe, vakeripe thaj xramovipe) ano komunikaciakoro konteksto. Neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko nivelo e čhibakere barjovipaskere thaj e persipa e sikleskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR MŠ B. 2.1 O siklo argumentirime del vakerdipe vašo džanlipe e dromaripaskoro ani historia thaj i tradicia e Romengiri thaj e migracie e Romengere.

– vakerel e šerutne avipa e migraciakere e Romengere ani historia

– analizirinel e sebepura thaj e palpalunipa e migraciengere e Romengere ki hstoria

Analizirinel e nevevaxtune migracie e Romengere thaj čhivel lena no konteksto

– analizirinel o džanipe e dromaripaskoro ani historia thaj tradicia e Romengiri

– vakerel e funkcie e dromaripaskere

– rodljarel o motivo e dromaripaskoro ano filmeskoro thaj artipaskoro portretiripe e Romengoro

O siklo dende arkasa argumentirime del vakeripe vašo džanlipe e dromaripaskoro ani historia thaj tradicia e Romengiri thaj e migracie e Romengere.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: migraciakere avipa e Romengoro ki historia, nevevaxtune migracie e Romengere, džanlipe e dromaripaskoro ani historia thaj tradicia e Romengiri, dromaripe ano filmeskoro thaj artikano portretiripe e Romengoro.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Del pe rekomendacia vaše saikerina, metode, forme e butjakere, aktivipe thaj strategia e sikljovipaskoro savo so avel thaj vazdel pe ko siklikano korkoripe, komunikativnipe, analitikane phirnipa thaj kritikano gindipe.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR MŠ C. 2.1 O siklo analizirinel thaj kritikane gindinel vašo kreativnipe thaj i tradicia e Romengiri

– o siklo pendžarel e ververipa thaj e jekhipa ane adetia thaj e tradicie thaj ano peskoro sakodivipe thaj sakodivipe e jekhberšalengoro ane aver kulture

– xramonkerel disave aktivipa katar o sakodivutno dživdipe e čhavengoro thaj e ternengoro ane aver kulture thaj komparirinel pe kodolenca ani plesutni khedin

O siklo uzal o butvarikano rodipe arka anavkerel thaj genjel sa e fundavne kulturnikane specifikane elementia thaj e majpendžarde nišanja katar leskiri khedin thaj aver kulture thaj butvar dende arkasa vakerel e saikerina thaj e aktivipa katar i fabula.

ČKR MŠ C. 2.2 O siklo vakerel peskere ginde thaj e xošipa vašo leskiri kultura thaj del formipe ano peskoro persipe

– o siklo del argumentiripe vaše plesutne poze vaši peskiri kultura ane dende debate, rodljaripaskere proektia thaj av.

– džal dureder te vazdel thaj kritikane te gindinel vašo putardipe premal e ververikane idee, poze, thaj baripena

O siklo dende dumesa argumentirinel e plesutne poze so si phandle peskere kulturasa thaj ničale lel than ane aktivipa.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: kreativnipe thaj tradicia e Romengiri ani Hrvatska (muzika, tanco, literatura, drama, artipe, skulptoripe,a rhitektura, filmo, stripo); rodljaripe andre ki romani khedin (khedipe e paramisjengoro, mitongoro, legendengoro, ritualengoro, rutninakoro, adetengoro, artikane kreativnipaskoro)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 1-to thaj 2-to klaso ki MŠ pendžarel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska, thaj baripenel peske (analizirinel, phandel, del diskusia thaj kritikane gindinel, vakerel peskere poze), sar thaj komparirinel e kreativnipasa e avere khedinenca thaj e dživdipasa e jekhberšalenca ane kodola khedina. Sar si buti vašo učeder nivelo e procesuiripaskoro savo so phandel o kritikano gindljaripe, e sikle len dende butja vašo mujano, xramomo thaj artikano sikavdipe vaši kodoja tema, uzal o khedipe e ververikane saikerinengoro katar o kreativnipe e Romengoro (muzika, khelipe, literatura, piktoripe, kiparipe, arhitektura, filmo, stripo) thaj aver khedina vašo kompariripe. O siklo jekh si dromardo ke ververikane xainga e evidentongoro, medie, lila, magazinia, interneto thaj ko rodljaripe andre ani romani khedin (khedipe e paramisengoro, mitia, legende, ritualia, rutina, adetia, artikano kreativnipe). Labaren pe thaj kompleksnikane literaturakere thaj artikane tehnike uzal i uči nivela e korkoripaskiri, kreativnipe thaj inovativnipe vašo keripe plakate, prezentacie, egzibicie, multimedia (xarne filmia), dersipe vaši lokalnikani khedin vaj škola vaše khedime khedime saikerina. Moljarel pe na sade o kvantiteto e khedime materialongoro vaše dende teme, numaj thaj ulavde moljarel pe o kritikano gindipe e khedime materialongoro. Kodoleske so ovel kerdo lav vaše e komparativnikane analize, trubutno si o keripe jekhethano butikeripe thaj e buterikane khedinasa.

E aktivipa thaj e saikerina so si sikavde ano akava resipe šartime si e beršipasa thaj anglederutne sikljovipasa, a ulavde si šartime e leljarde phirnipa e sikleskere te kerel komunikacia e lokalnikane khedinasa thaj te khedel lakiri materialnikani thaj bimaterialnikani lačhin thaj te kerjarel len thaj irame te komunicirinel. E siklenge si trubutni timeskiri buti te šaj korkorutne te integririnen pe thaj te producirinen genjale saikerina thaj šukar te radžinen pe e informativnikane thaj e prezentaciakere phirnipanca. Thaj adžukhar si trubutno o vazdipe e jekhethano butikeripaskoro e individualconca thaj e organizacienca (khedina) romane thaj buteripaskere, sar thaj e institucienca save šaj te den materialo vašo rodljaripe (biblioteke, muzeumia, fakultete…).

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR MŠ D. 2.1 O siklo pendžarkerel thaj ane diskusie labarel e fundavne terminia phandle e inkluziasa e etnikane minoritetengoro ano amalnipe thaj dikhel te kerel o juristikano pervazo savo so šajdarel aktivnikani rola e dizutnengoro ani RH ano promoviripe e manušikane čačipenengoro thaj phagipe e diskriminaciakoro.

– del vakeripe thaj misalenca vakerel so si stereotipia, prejudicie thaj diskriminacia

– xaljovel thaj vakerel vašo termino integracia

– xaljovel thaj vakerel vašo termino inkluzia

– xaljovel thaj vakerel vašo termino asimilacia

– xaljovel thaj vakerel vašo termino akulturacia

– xaljovel thaj vakerel vašo termino segregacia

– xramonkerel e konstitucionalnikane čačipena thaj e obligacie e dizutnengere

– xramonkerel o čhand savesa o Zakono phagel i diskriminacia thaj arakhel e čačipena e nacionalnikane minoritetengoro

Del vakeripe vašo ververipe maškar o vakeripe e bimangipaskoro thaj e nasulipa katar bimangipe

O siklo, labarindoj e dende informacie, xramonkerel e fundavne terminia so si phandle e inkluziasa e etnikane minoritetengoro ano amalnipe, dende dumesa vakerel e majbare nišanja katar o zakonikano pervazo sav oso anel aktivnikani rola e dizutnenge ani RH ano anglipe e manušikane čačipangoro thaj phagerdipe e diskriminaciakoro thaj korkorutno vakerel varesave misala e baxtagorale dizutnikane iniciativengoro ano maripe vašo arakhipe e minoritetnikane čačipangoro e Romengoro thaj lel than ane klasoskere diskusie vašo čhand e phagerdipaskoro e diskriminaciakoro.

Rodljarel thaj misalenca del fakte vašo maripe ko arakhipe e čačipangoro e Romengoro ani RH (ande decizie katar EKMČ thaj e kherutne krisoja, kampanje, proektia e khedinengere, sikljovipaskere institucie, lokalnikani korkoriradžin, thaj av.)

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo xaljovel e fundavne terminia save so si labarde ano arakhipe thaj realizacia e minoritetnikane čačipangoro ar thaj arakhipe lengere kustikipaskoro thaj kulturakoro. O siklo sikljovkerel o juristikano pervazo e RH vaši inkluzia e minoritetengiri ano hrvatskakoro amalnipe.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo prekal e misala katar o nakhlipe thaj akanutni situacia del vakeripe vaše terminia thaj zakonikano pervazo vašo phagipe e minoritetnikane vaj pale manušikane čačipena sar thaj lengoro realiziripe.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

3. klaso MŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR MŠ A. 3.1 O siklo kerel diskusia vaši dendi vaj tromali tema ko temelo e kontekstoskoro thaj resle džanipa.

– kerel diskusia ano harmonipe e tromale alusarde vaj dende temasa thaj vakerel peskoro gidnipe

– labarel tehnike e aktivnikane šunipaskere ikerindoj e komentaria, dromarkerel e somvakerutne thaj lavkeripasa sava isi resarin ano reslipe e problemeskere situaciakoro vaj pale anipe e čhinavdipaskoro

– ko temelo e drabaripaskere persipaskoro thaj džanipaskoro vašo sundal kritikane kerel butik i tema

O siklo dende dromorinenca lel than ani diskusia thaj vakerel peskoro gindipe.

ČKR MŠ A. 3.2 O siklo del forma peskere kulturnikane sikavdipange

– džaipe ano teatro, biblioteka, muzeum thaj aver kulturnikane institucie

– džaipe ano kino, festivalia, egzebicie

– aktivnikane leipe than ane butjarne kerdarlina thaj verver proektia

– dikhel o emocionalnikano aspekto e kulturnikane čipotengoro thaj o drabaripe e tekstongere tipongoro

O siklo korkorikane alusarel thaj džal ke kulturnikane institucie, čipotipa thaj drabarel ververikane tipoja e tekstoskere thaj del vakerdipe komparirindoj len peskere pozenca thaj baripenenca.

ČKR MŠ A. 3.3 O siklo korkorikane alusarel teksto vašo drabaripe thaj komentirinel peskere poze, thaj kreativnikane vakerel dende arkasa vaše ververikane persipa.

– vakerel vašo leskoro alusaripe e tekstoskoro

– gindinljarel peskere ginde, mujikane vaj xramome, vašo temelnikane amalnikane baripena save so dikhel ano alusardo teksto (misal, demokratia, jekhajekhipe, tolerancia, plesutno tromalipe, solidarnipe, amalnikano jekhajekhipe)

O siklo korkorikane alusarel teksto vašo drabaripe, kritikane barikanel les thaj vakerel peskere poze, ginde thaj džidživdipa.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe komparativnikane e realiziripasa e resarinengoro katar e organizaciakere thanipa Kreativnipe thaj tradicia, Vaxt thaj than vi Identiteto thaj e manušikane čačipena.

Rekomendirime teme: džaipe ke kulturnikane institucie thaj festivalia, demokratia, jekhajekhipe, tolerancia, plesutno tromalipe, solidarnipe, amalnikano jekhajekhipe, politike dromarde premal e Roma ko nakhlipe, tradicia thaj kreativnipe e Romengoro, EU, Konsilo e Europakoro thaj e manušikane čačipena, ververikane dživdipaskere stiloja, volontiripe, aktivizmo, aktuelnikane amalnikane teme, ulavde divesa thaj date.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj forme e butjakere trubul te oven kerde premal e šajdipa thaj e trubutnipa e sikleskere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ke balansirime vjavaharia ke sa e štar čhibakere phirnipa (drabaripe, šunipe, vakeripe thaj xramovipe) ano komunikaciakoro konteksto. Neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko nivelo e čhibakere barjovipaskere thaj e persipa e sikleskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR MŠ B. 3.1 O siklo argumentenca del vakeripe vaše politike so si dromarde premal e Roma ano nakhlipa.

– komparirinel e ververikane politike premal e Roma ano nakhlipe

– del vakeripe vaši diskriminacia, socialnikano ikaldipe, paldipa, robipe, asimilacia thaj integracia ke historikane misala

O siklo dende arkasa argumentirime del vakeripe vaše politike so si dromarde premal e Roma ko nakhlipe.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: politika premal e Roma ani Hrvatska thaj ano sundal, diskriminacia, socialnikano ikaldipe, paldipa, robipe, asimilacia thaj integracia e Romengiri

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

E resarina realizirinen pe komparirindoj pe e realizaciasa e resarinengiri katar organizaciakoro thanipe Identitete thaj manušikane čačipena.

Del pe rekomendacia vaše saikerina, metode, forme e butjakere, aktivipe thaj strategia e sikljovipaskoro savo so avel thaj vazdel pe ko siklikano korkoripe, komunikativnipe, analitikane phirnipa thaj kritikano gindipe.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR MŠ C. 3.1 O siklo sikavel peskere ginde thaj xošipa peskere kulturake thaj formirinel plesutno nakhlipe

O siklo pendžarel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska thaj sundal, analizirinel len, phandlikerel, kerel diskusia thaj kritika vaš lende thaj ano peskoro rodljaripaskoro butikeripe labarel ververikane xainga e evidentengoro, mediengoro, lilengoro, magazinengoro, interneto thaj rodljaripe andre ani romani khedin.

O siklo disave elemente katar i plesutni kultura thanarel lena no konteksto e avere kulturengoro savenge džanlja prekal e ververikane xainga.

ČKR MŠ C. 3.2 O siklo analizirinel thaj kritikane gindinel vašo kreativnipe thaj tradicia e Romengiri.

O siklo lel than ani sira e aktivipangiri thanarde ano konteksto e tradiciakoro thaj e kreativnipaskoro e Romengoro thaj ko adava sikavel peskoro persipa, xošipa thaj korkorikano gindipe

O siklo korkorikane lel than thaj ničale kerel butik e aktivipa

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: kreativnipe thaj tradicia e romengiri ani Hrvatska; arakhipe thaj promoviripe e romane tradiciakoro thaj keativnipaskoro (khedina, egzibicie, promocie) thaj khedipe e saikerinengoro katar o direktikano rotiripe; drom premal o reslipe (tradicionalnikano thaj nevo čhand), finansiakoro lilvarnipe (tradicionalnikano thaj nevo čhand), dizutnikano lilvarnipe (tradicionalnikano thaj nevo čhand)

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 3-to thaj 4-to klaso ki MŠ sar maškarutni tema pendžarel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska thaj trubul te ovel deletime vaj te ovel lelo than ano aktivipa e arakhipaskoro thaj promoviripaskoro e tradiciakoro thaj e kreativnipaskoro e Romengoro (khedina, egzibicie, promocia). E siklen isi dendi buti vašo mujano, xramomo thaj artikano vakerdipe vaši kodoja tema, uzal e khedipa esaikerinengoro katar o direktikano trujalipe, a akcento si dendo ko rodljaripe thaj kritikano gindipe. Moljarel pe o kvantiteto e pendžaripangoro katar e khedime asavke rodljaripa (terenikano dikhinipe, khedipe, sistematizacia…). E kompleksnikane literaturnikane thaj artikane tehnike uzal o baro nivelipe e korkorinipaskoro, kreativnipaskoro thaj inovativnipaskoro o siklo labarel len vašo keripe plakate, prezentacie, egzibicie, multimedie (xarne filmia), dersipa e lokalnikane khedipaske vaše khedime materialia. Ulavdo akcento si ke teme save so nišankeren o drom premal o reslipe, sar thaj so si parivarnipe (jekhipa thaj ververipa ani relacia e avere khedinenca thaj beršalenca), finansiakoro lilvarnipe (sar te vastarel pe peskere finansienca ko tradicionalnikano thaj ko nevo čhand) thaj dizutnikano lilvarnipe (sar te ovel kerdi butik e peskere čačipena ko tradicionalnikano thaj nevo čhand).

E aktivipa thaj e saikerina so si sikavde ano akava resipe šartime si e beršipasa thaj anglederutne sikljovipasa, a ulavde si šartime e leljarde phirnipa e sikleskere te kerel komunikacia e lokalnikane khedinasa thaj te khedel lakiri materialnikani thaj bimaterialnikani lačhin thaj te kerjarel len thaj irame te komunicirinel. E siklenge si trubutni timeskiri buti te šaj korkorutne te integririnen pe thaj te producirinen genjale saikerina thaj šukar te radžinen pe e informativnikane thaj e prezentaciakere phirnipanca. Thaj adžukhar si trubutno o vazdipe e jekhethano butikeripaskoro e individualconca thaj e organizacienca (khedina) romane thaj buteripaskere, sar thaj e institucienca save šaj te den materialo vašo rodljaripe (biblioteke, muzeumia, fakultete…).

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR MŠ D. 3.1 O siklo pendžarkerel pe e sistemosa vašo arakhipe e manušikane čačipanca ano pervazo e Konsiloskoro e Europakoro thaj e Europakere Uniasa thaj dikhel e šajdipa katar o asari e dizutnengoro ko kreiripe thaj realizacia e politikengiri so si dende vašo arakhipe e manušikane čačipangiri thaj o involviripe e Romengoro ano amalnipe.

– xramonkerel o sistemo e manušikane čačipangoro ano pervazo e Konsiloskoro e Europakoro thaj EU

– del vakeripe thaj dokumentirinel o xali e Republika Hrvatskakoro thaj e hrvatikane dizutnengoro ani Europakiri Unia thaj sar kodova si relacirime ko autoriziripe e xaleskoro e Romengoro ani Europa

– xramonkerel e šajdipa vašo asaripe e dizutnengoro katar Republika Hrvatska ko formiripe e europakere putarde politikengoro

– xramonkerel thaj dokumentirinel e misala e baxtagorale kolaboraciakoro ano tamiripe e jekhethane hrvatikane kulturakoro thaj e šukar relaciengoro maškar o buteripaskoro sel thaj e preperutne e nacionalnikane minoritetengoro

– del vakeripe thaj misalenca del dajandipe vaše pozitivnikane thaj negativnikane asaripa ke medie (štampime thaj elektronikane, interneto), ko xali e Romengoro ano biando agor thaj Hrvatska

– del vakerdipe vaši rola e maškarselikane thaj hrvatikane biradžikane organizacie ano arakhipe e čačipengoro e Romengoro thaj deipe čhinavdipe vaše globalnikane thaj europakere probleme

– vakerel varesave katar e majdžanle maškarselikane thaj europakere civilnikane organizacie thaj xramonkerel e thanipa ko lengoro aktivipe

O siklo, labarindoj e dende informacie, xramonkerel o sistemo e arakhipaskoro e manušikane čačipangoro ano pervazo e KE thaj EU thaj vakerel e majdžanlipaskere nišani ako zakonikano pervazo sav oso del šajdipe ki aktivnikani rola e dizutnengoro katar RH ano kreiripe thaj asaripe ko formiripe e europakere politikengoro dende e arakhipaske e čačipangoro e Romengoro thaj korkorikane vakerel disave misala katar e baxtagorale maškarselikane iniciative thaj aktivipa e birajikane organizaciengere ano maripe vašo arakhipe e čačipangoro e Romengoro dende dumesa katar e medie vašo xali e romengoro ano biando agor, Hrvatska thaj i Europa.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: sistemo vašo arakhipe e manušikane čačipangoro ano pervazo e Konsiloskoro e Europakoro thaj Europakere Uniakoro; EU thaj autoriziripe e Romengoro ani Europa; asari e dizutnengoro ki Republika Hrvatska ke europakere putarde politike; misala avšo baxtagorale kolaboracie thaj šukar vjavaharipa e butipaskere selengoro thaj e nacionalnikane minoritetengoro; pozitvinikane thaj negativnikane asaripa e mediengoro ko xali e Romengoro khere thaj ani Hrvatska; maškarnacionalnikane thaj hrvatskakere birajikane organizacie thaj arakhipe e čačipangoro e Romengoro thaj e globalnikane thaj euripakere problemia; maškarnacionalnikane thaj europakere civilnikane organizacie

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo sikljovel džanipa vaše europakere institucie thaj lengiri rola, vaši korelacia e europakere institucienge thaj e hrvatikane institucienge, procesia e anipaskere e čhinavdipangoro, vaše aktivnikane role e hrvatikane amalnipaskoro ko europakoro amalnipe thaj europakere amalnipaskoro ko hrvatikano amalnipe. O siklo xaljovel o xali e minoritetengoro thaj e šajdipangoro ko aktivnikano leipe than ano kreiripe e politikengoro ki nacionalnikani thaj europakiri nivela.

O siklo xramonel e role e europakere instituciengoro ano europikano thaj hrvatikano amalnipe thaj lengoro asaripe ko xali e minoritetengoro. Kerel diskusia vašo mediumengoro asaripe ko minoritetnikano xxali, autorizirinel argumentirime peskere poze, vakerel e praktike thaj e misala thaj patjivkerel o gindipe e averengoro.

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina

Kerdipe butik e resarina

Terbiatikane-sikljovipaskere resarina ki digra e leljardipaskoro »šukar« ko agor e klasoskoro

4. klaso MŠ 105 aria

ORGANIZACIAKORO THANIPE: ČHIB THAJ KOMUNIKACIA (A)

ČKR MŠ A. 4.1 O siklo vakerel vaši dendi buti thaj tromali tema ko temelo e kontekstoskoro thaj e resle džanipaskoro.

– del formiripe e moljaripaskere vakeripaske, del vakeripe thaj del arka citatenca

– moljarel e averengere gindipa thaj si agordo vaše kompromisia e jekhethane čhinavdipaske ki problemeskiri situaciake

O siklo premal e dende dromorina pakjavinel e somvakerutne ane peskere poze thaj idee thaj del dajandipe ke misala.

– del buvljaripe e temake vašo lafikeripe labarindoj e akanutne džanipaske

– adaptirinel peskere poze upral o temelo e neve džanipange

ČKR MŠ A. 4.2 O siklo korkorikane alusarel tekstia vašo drabaripe thaj komentirinel peskere poze, thaj kreativnikane del vakeripe dende arkasa katar e ververikane persipa.

– del vakeripe vašo leskoro alusaripe e tekstoskoro

– gindinel vašo peskoro alusaripe e tekstoskoro

– gindljarel peskere ginde, džidživdipa thaj poze

– del formiripe ane peskere ginde, mujane thaj xramome, vaše temelnikane amalnikane baripena save so dikhlja ano teksto (misal, demokratia, jekhajekhipa, tolerancia, plesutno tromalipe, solidarnipe, amalnikano jekhajekhipe)

O siklo korkorikane alusarel teksto vašo drabaripe, kritikane moljarel les thaj del vakeripe vaše leskere plesutne poze, ginde thaj džidživdipa.

ČKR MŠ A. 4.3 O siklo del formiripe vaše peskere kulturnikane sikavipa.

– džaipe ano teatro, biblioteka, muzeum thaj aver kulturnikane institucie

– džaipe ano kino, festivalia, egzebicie

– aktivnikane leipe than ane butjarne kerdarlina thaj verver proektia

– dikhel o emocionalnikano aspekto e kulturnikane čipotengoro thaj o drabaripe e tekstongere tipongoro

O siklo korkorikane alusarel thaj džal ke kulturnikane institucie, čipotipa thaj drabarel ververikane tipoja e tekstoskere thaj del vakerdipe komparirindoj len peskere pozenca thaj baripenenca.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: politika premal e Roma ani Hrvatska thaj ano sundal, diskriminacia, socialnikano ikaldipe, paldipa, robipe, asimilacia thaj integracia e Romengiri

Rekomendirime teme: džaipe ke kulturnikane institucie thaj festivalia, demokratia, jekhajekhipe, tolerancia, plesutne tromalipa, solidarnipe, amalnikano jekhajekhipa, Roma vašo Dujto sundaleskoro maripe, xaingane materialia katar mujano kreativnipe, lokalnikani khedin thaj inkluzia e romane khedinakoro, sasto dživdipe, ververikane dživdipaskere stiloja, sundal butjakoro, aktuelnikane amalipnaskere teme, ikerdo barjovipe, ulavde dive thaj date

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Saikerina, metode thaj e forme e butjakere trubul te oven adaptirime ke šajdipa thaj e trubutnipa e siklengere. O sikavkeripe e čhibakere saikerinengoro temelinel pe ke balansirime vjavaharia ke sa e štar čhibakere phirnipa (drabaripe, šunipe, vakeripe thaj xramovipe) ano komunikaciakoro konteksto. Neve saikerina xuljaren pe ko temelo e pendžarde čhibakere saikerinengoro save so si adaptirime ko nivelo e čhibakere barjovipaskere thaj e persipa e sikleskere.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: VAXT (VRAMA) THAJ THAN (B)

ČKR MŠ B. 4.1 O siklo argumentirime del vakeripe vašo xali e Romengoro ko thanipe e Hrvatskakoro thaj e Europakoro vašo vaxt kana sas Dujto sundalikano maripe.

– analizirinel o xali e Romengoro anglo, kana sas thaj palo agordipe e Dujtone sundalikane maripaskoro ko thanipe e Hrvatskakoro thaj Europakoro

– pendžarel e temelnikane specifike e politikengere premal e Roma save sos as kerde ano NDH, nacistikani Germania thaj aver phuva katar e uniatia thaj xaljovel e politikane thaj e amalnikane trujalipa savendar sa adava ulo

– analizirinel e xainga phandindo thaj e tasdivipa e manušengere so ačhile dživde

– xaljovel e palpalunipa katar o cxidipe e Romengoro kana sas o Dujto sundalikano maripe ki avdivesutni situacia e Romengiri ani Hrvatska

– komparirinel e procese e angigaripaskere e genocidesa upral e Roma ani Hrvatska thaj ko nivelo e europakere thaj e maškarselikane institucie

O siklo dende arkasa argumentirime del vakerdipe vašo xali e Romengoro ko thanipe e Hrvatskakoro thaj e Europakoro vašo vaxt e Dujtone sundaleskere maripaskoro

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: genocido upral e Roma ani NDH thaj nacistikani Germania, rasakoro bisaburipe thaj anticiganizmo, e Roma ano Dujto sundalutno maripe thaj palo maripe ko thanipe e RH thaj Europakoro, avdivesutno xali e Romengoro, proceso e angigaripaskoro upral e Roma.

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Del pe rekomendacia vaše saikerina, metode, forme e butjakere, aktivipe thaj strategia e sikljovipaskoro savo so avel thaj vazdel pe ko siklikano korkoripe, komunikativnipe, analitikane phirnipa thaj kritikano gindipe.

ORGANIZACIAKORO THANIPE: KREATIVNIPE THAJ TRADICIA (C)

ČKR MŠ C. 4.1 O siklo analizirinel thaj kritikane gindljarel vašo kreativnipe thaj i tradicia e Romengiri.

O siklo pendžarkerel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska thaj ano sundal, analizirinel len, kerel diskusia thaj kritizirinel lena no peskoro rodljaripaskoro butikeripe, analizirinel len thaj labarel ververikane evidente, medie, lila, magazinia, internet thaj čhanda e rodljaripaskere andre ani romani khedin

O siklo vakerel disave elementia katar plesutni kultura thaj thanarel lena no konteksto e avere kulturengoro savenge džanel prekal e ververikane xainga.

ČKR MŠ C. 4.2 O siklo vakerel peskere ginde thaj xošia vaši peskiri kultura thaj del formipe vašo peskoro persipe

– o siklo sikavel thaj barjarel intereso thaj mangipe te džanel vaši peskiri kultura khedindoj thaj kerindoj butik e xaingane materialia katar o mujikano kreativnipe katar peskiri khedin (gilja, genjalina, paramisa, legende, fantazine paramisa).

O siklo korkorikane kerel inkluzia thaj ničale lel than ane aktivipa

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: kreativnipe thaj tradicia e romengiri ani Hrvatska; arakhipe thaj promoviripe e romane tradiciakoro thaj keativnipaskoro (khedina, egzibicie, promocie) thaj khedipe e saikerinengoro katar o direktikano rotiripe; drom premal o reslipe (tradicionalnikano thaj nevo čhand), finansiakoro lilvarnipe (tradicionalnikano thaj nevo čhand), dizutnikano lilvarnipe (tradicionalnikano thaj nevo čhand).

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo ano 3-to thaj 4-to klaso ki MŠ sar maškarutni tema pendžarel pe e kreativnipasa thaj e tradiciasa e Romengiri ani Hrvatska thaj trubul te ovel deletime vaj te ovel lelo than ano aktivipa e arakhipaskoro thaj promoviripaskoro e tradiciakoro thaj e kreativnipaskoro e Romengoro (khedina, egzibicie, promocia). E siklen isi dendi buti vašo mujano, xramomo thaj artikano vakerdipe vaši kodoja tema, uzal e khedipa esaikerinengoro katar o direktikano trujalipe, a akcento si dendo ko rodljaripe thaj kritikano gindipe. Moljarel pe o kvantiteto e pendžaripangoro katar e khedime asavke rodljaripa (terenikano dikhinipe, khedipe, sistematizacia…). E kompleksnikane literaturnikane thaj artikane tehnike uzal o baro nivelipe e korkorinipaskoro, kreativnipaskoro thaj inovativnipaskoro o siklo labarel len vašo keripe plakate, prezentacie, egzibicie, multimedie (xarne filmia), dersipa e lokalnikane khedipaske vaše khedime materialia. Ulavdo akcento si ke teme save so nišankeren o drom premal o reslipe, sar thaj so si parivarnipe (jekhipa thaj ververipa ani relacia e avere khedinenca thaj beršalenca), finansiakoro lilvarnipe (sar te vastarel pe peskere finansienca ko tradicionalnikano thaj ko nevo čhand) thaj dizutnikano lilvarnipe (sar te ovel kerdi butik e peskere čačipena ko tradicionalnikano thaj nevo čhand).

E aktivipa thaj e saikerina so si sikavde ano akava resipe šartime si e beršipasa thaj anglederutne sikljovipasa, a ulavde si šartime e leljarde phirnipa e sikleskere te kerel komunikacia e lokalnikane khedinasa thaj te khedel lakiri materialnikani thaj bimaterialnikani lačhin thaj te kerjarel len thaj irame te komunicirinel. E siklenge si trubutni timeskiri buti te šaj korkorutne te integririnen pe thaj te producirinen genjale saikerina thaj šukar te radžinen pe e informativnikane thaj e prezentaciakere phirnipanca. Thaj adžukhar si trubutno o vazdipe e jekhethano butikeripaskoro e individualconca thaj e organizacienca (khedina) romane thaj buteripaskere, sar thaj e institucienca save šaj te den materialo vašo rodljaripe (biblioteke, muzeumia, fakultete…).

ORGANIZACIAKORO THANIPE: IDENTITETIA THAJ MANUŠIKANE ČAČIPENA (D)

ČKR MŠ D. 4.1 O siklo pendžarkerel pe sa e resaripanca thaj e Akciakere planosa vaši realizacia e Nacionalnikane strategiakoro vaši inkluzia e Romengiri thaj e šajdipa e participiripaskoro e romengoro ano deletipe lakere realizaciakoro.

– fundavne saikerina katar Nacionalnikani strategia vaši inkluzia e Romengiri thaj Akciakoro plano vaši realizacia e Strategiakoro

– del vakeripe thaj misalenca del dajandipe ko šajdipe e inkluziakoro e Romengiri ano kreiripe thaj deletipe e strategiakere realizaciakoro

– analizirinel o baxtagoripe ki realizacia e Strategiakiri ki lokalnikani khedin

– leljarel e persipa ani komunikacia e lokalnikane radžipaskere thaj prezententenca ko KRNM, birajikano sektoro thaj e medie

O siklo, labarindoj e dikhle informacie, xramonel e resarina thaj e napia katar Nacionalnikani strategia vaši inkluzia e Romengiri thaj Akciakoro plano vaši realizacia e strategiakiri, dende dumesa analizirinel o realiziripe e strategiakoro ani lokalnikani khedin thaj o šajdipe e inkluziakoro ki romani khedin ano kreiripe e napiengoro katar lokalnikane akciakere planoja.

Saikerina vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

Rekomendirime teme: Nacionalnikani strategia vaši inkluzia e Romengiri thaj Akciakoro plano vašo realiziripa e strategiakoro; šajdipa vašo inkluzipe e Romengoro ano kreiripe thaj deletipe e kerdipaskoro buti ki strategia; kerdipa e strategiakiri ani lokalnikani khedin; komunikacia e lokalnikane radženca thaj e prezententenca ko KRNM-a, birajikano sektoro thaj medie

Rekomendacie vaši realizacia e terbiatikane-sikljovipaskere resarina:

O siklo pendžarkerel pe sa e specifikane dokumentonca save so si ki relacia e čačipangoro katar romani nacionalnikani minoriteta ani Hrvatska thaj lakiri inkluzia ano hrvatikano amalnipe. Vakerel e pozitivnikane, vaj pale e afirmativnikane napia vaši inkluzia e romane nacionalnikane minoriteteskere thaj aver nacionalnikane minoritete ani Hrvatska. Barjarel kompetencie vašo deletipe e realizaciakoro e napiengoro katar e strategikane dokumentia thaj isi les praktika ani komunikacia e šerutne aktivistonca save so isi lena sari ko xali e romane nacionalnikane minoriteteskoro ani Hrvatska.

E sikle korkorikane definirine e napia save so pozitivnikane keren asari ko xali e romane nacionalnikane minoriteteskere jekhajekh lengere persipasa. Komparirinene aktuelnikane napisa thaj anen čhinavdipa thaj rekomendacia. E sikle keren thaj praktikani buti prekal i komunikacia e šerutne aktivistonca vaši realizacia e nacionalnikane napiengoro, kabilime argumentirime te den rekomendacie vašo lačharipe e realizaciakoro e strategikane resengoro ko nivelo e Hrvatskakoro.

Ishodurlje odgoj-no-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

1. razred IO 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 1.1

Iškulašu svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka dă élje temur dîm okruženjur îm kari kustă, să învacă šî iskustvurlje śe ari.

– ku jednostavnă rečenicur svătešći dă temur dîm kustu a luj sukladno ku potreburlje šî interesurlje śe ari

– punji ureći šî priśepi

– postavalešći pitanjur

– dîm gură opisilešći śe véđi

Iškulašu ku puticaj svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka šî kuristilešći jednostavnă rečenicur. Pă lîngă poticaj punji ureći šî opisilešći.

JKR OŠ A. 1.2

Iškulašu, dăpă śe u ćitilit tekstu, izrazalešći gîndu šî osjećajurlje šî lji povezilešći ku iskustva śe ari jel.

– ku vorbilje a luj svătešći dă zapažanjurlje šî osjećajurlje dă tekst kari ji ćitilit

– opisilešći događajurlje šî likurlje ku iskustvurlje śe ari

– ku cîrtîlala ukă dîm gură izrazalešći stavu a luj dă tekstu kari u ćitilit

Iškulašu ku poticaj izrazalešći osjećajurlje šî gîndu. Ku maj mult ažutari opisilešći događajurlje šî likurlje. Ku poticaj svătešći dă tekst šî izrazalešći stavu a luj.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje s-ur ostvarali usporedno ku ishodurlje dîm područji Stvaralaštvo šî tradicije.

Temurlje kari îs preporučenă: puvešć šî kînćiśi kari îs kunuskući îm zajednică, familiji, razred, iškulašu, iškulă, učionică, zajednică, zavičaju, brojurlje, bojurlje, doburlje dă an, živadu śe kusta akasă, zîljilje îm săptămînă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Predpostavljalenj kă ur fij iškulaši kari ur avé različită znanji îm ljimbă. Învăcătoru trăbu să prilagodulaskă šî uskladalaskă dinamika ku kari ur învăca razvoju lu pojedină iškulaš. Sadîržaji dă ljimbă să temeljilešći pă komunikacije dă svat šî situacijurlje ku kari să arata ku pokreturlje, gesturlje, ku cîrtîlala, žoku, kînćiśilje šî ku dramatizacije. Sadîržaji hej noj să uvudulešći ku sadîržajurlje kari îs poznată, kari îs prilagođenă pă razină kari ari razvijilit iskustvurlje. Învăcătoru organizirilešći aktivnostur hunđi iškulaši svătešći šî sudjeluvulešći îm svat kari înguśi komunikacijskă situacijur.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

---

---

---

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 1.1

Iškulašu ku skladu dă aji śe ari să kunošći ku stvaralaštva kari să spunji dîm gură šî ku kînćiśilje dîm lokalnă zajednică hunđi kustă.

– să kunošći ku tradicije Romilor ku svatu šî ku puvešćilje kari ur punji ureći šî la kînćiśi kari îs kunuskući îm zajednică.

Iškulašu ku poticaju póći să kunóskă stvaralaštva ha śe să spunji dîm gură šî kînćiśilje dîm lokalnă zajednică.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: lokalna šî autohtonă kînćiśi lu Romilor šî puvešć kari îs kunuskući îm zajednică

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu pă asta razină ćar doživilešći lokalnă tradiciji šî stvaralaštvo š-îl kunóšći maj élfel dă tradicijskă stvaralaštvă dă većinskă narod. Jară kunošći kit îj važno să să păzaskă tradicije pă razina dă opservaciji, a maj pucîn pă razina dă reprodukciji. Să poticilešći razvoju dă motivaciji dă aktivnost ku kari s-u păzî tradicije, kari kunošći ka važna šî vrednă dă poštovanji, a atunśe šî očuvanji dă alćilje generacijur. Nu-j apukat likovno stvaralaštvo îm reprodukciji d-aje kă aje zahtjevilešći să šćiji grafomotorika kari tek s-u învăca.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod uvetovalići îs îm maj mikă dobă îm kari inka iškulaši n-or razvijilit pojmu dă »tradiciji« šî dă śe îj važno kit să să păzaskă. D-aje lji trîbu să lji înveci śe îj aje šî dă śe îj važnă, kum ar razvijili interesu dă baštină. Kum să faśi éiś dă periodu dă »imprinting«, vrednosturlje helj temeljnă, să koristilešći maj intenzivnă, a a lu iškulaš sadîržajur dîm gură kari priśepi šî stvaralaštva dă kîntat, ka kum îs brojalicurlje, kînćiśi d-elj jednostavnă, puvešć jedostavnă (legendur, bajkur) šî poeziji, melodijur d-elj jednostavnă šî struktura dă tekst.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 1.1

Iškulašu kunóšći elementurlje da obilježjur raznolikă dă identitet.

– kunošći sposbnosturlje a luj, obilježjurlje šî ulogurlje, opisilešći dîm śe să sastojulešći šî potkrepilešći ku primjerurlje dîm kustu a luj îm iškulă, familiji šî društvenă zajednică

– kunóšći šî šćiji kă pă órikići aspektur póći utjecili, a pă órikic nu póći

– kunóšći śe îj maj élfel šî razvijilešći senzibilitetu pă la aje śe îj različită

Iškulašu svjesno šî sîngur umîră šî opisilešći órikići a luj obilježjur šî ulogur îm familiji šî razred šî ku ažutari póći să fakă razlikă pă kari póći utjecili, šî pă kari nu.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: kum să kunušćenj sposobnosturlje a noštri, obilježjurlje šî uloga, kum să kunušćenj śe îj maj élfel šî kum să razvijilenj senzibilitetu pălîngă aje śe îj maj élfel.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu pă asta razină ćar véđi elje razlikur pă kari póći šî pă kari nu póći să utjecilaska.

Iškulašu să navodulešći aša să pótă umăra šî să opisilaskă obilježurlje dă okolină hunđi kustă šî să pótă da numi pă kari póći šî pă kari nu póći utjecili.

Ishodurlje odgojno-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

2. razred IO 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI : LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 2.1

Iškulašu skriji vorbi, a învăncătoru îl vudulešći, rečenicur šî tekstur d-elj ku struktură jednostavnă ali pă temă kari ji zadalită.

– să învacă abecedă pă ljimba kari svătešći akasă

– pripisilešći šî skriji rečenicur ku slovur d-elj mar kari îs primjerenă lu doba a luj, iskustvă, interesu šî šćućilje dă ljimba ku kari svătešći aka

– skriji pă ljimba ku kari svătešći aka kit să pótă izrazali śe să gînđešći šî sîmcă

Iškulašu ku povremenă ažutari pripisilešći šî skriji ku slovă d-elj mar vorbi šî rečenicur kari îs jednostavnă pă tema śe îj zadalită.

JKR OŠ A. 2.2

Iškulašu svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka dă temur kari îl okružulešći šî îm kari kustă, să învacă šî ku iskustva śe ari.

– ku jednostavnă rečenicur svătešći dă temur dîm kustu a luj kari ari îm tótă zî ovisino dă potreburlje šî interesur śe ari

– usvajalešći novi vorbă šî širilešći vokabularu a luj

– punji ureći šî ćitilešći ku razumjevanji

– pustavalešći pitanjur

– opisilešći aje śe veđi

– spunji dă doživljajurlje a luj

Iškulašu ku poticaj ku rečenicur d-elj jednostavnă svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka ali kuristilešći šî vokabularu kari u învăcat pîn aku. Kînd kapătă smjernicur punji ureći / ćitilešći, opisilešći šî pustavalešći pitanjur.

JKR OŠ A. 2.3

Iškulašu dăpă ś-o zavîršîlit ku lukru pă tekst, izrazalešći śe să gînđešći šî śe sîmcă šî aje povezilešći ku iskustva a luj.

– ku vorbilje a luj dîm kap spunji kum să sîmcă šî śe u văzut îm aje śe u ćitilit

– opisilešći događajurlje šî likuvurlje obzirom pă iskustva śe ari

– puvizilešći postupkurlje lu likovur ku postupkurlje a luj

– pă osnova dă predložak stvaralešći puvešće a luj pă lîngă iskustva ukă mašta śe ari jel sîngur

– ku vorbilje / ukă ku cîrtălala izrazalešći stavu a luj dă tekst kari u ćitilit

Iškulašu ku poticaj izrazalešći śe să gînđešći šî sîmcă, opisilešći događajurlje šî likovurlje. Kînd kapătă smjernicur stvaralešći puvešći pă predložak. Ku poticaj svătešći šî izrazalešći stavu a luj dă tekst.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje s-ur ostvarali kum s-ur ostvarali ishodurlje dîm organizacijskă područji Stvaralaštvo šî tradicije šî Identitetur šî prava dă óminj.

Temurlje kar îs preporučenă: puvešć šî kînćiśi kari îs poznată îm zajednică, familiji, razred, iškulaš, iškulă, zavičaju, brojur, životinjur, doburlje dă an, igračkur, doba dă zuvă, telă, îmbrăkămîntu šî înkălămîntu, mînkare šî butura, datumurlje helj śe îs posebnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Să pretpostavalešći kă ur fij iškulaši ku maj élfel predznanji îm kunušćeri dă ljimba ku kari svătešći aka. Învăcătoru trăbu să prilagodulaskă šî uskladalaskă dinamika ku kari u învăca svatu šî karće ku razvoju dă ljimbă a lu pojedină iškulaš. Također să pretpostavalešći kă iškulaši pă śasu dă hîrvăcešći ur învăca postupkurlje dă învăcat kum să skriji îm smislă kit să éjvi élśi predvježbur, să povizilaskă glasu ku slovă / grafemu, să povizilaskă glasu šî slovurlje îm vorba întragă, a vorbilje îm rečenicur šî pravilurlje dă osnovur dă skris.

Sadîržajurlje helj dă ljimbă kari să învacă să temeljilešći pă komunikacije dă svătit šî învăcala dîm situacijur dîm mimikur, gestur, pokretur, izrazurlje dîm cîrtălală, žok, kînćiśi šî dramatizaciji ku sredstvurlje helj zornă, a posebnă pažnji să dă a lu djelatnostu dă razvoju dă ćitilit šî dă skris.

Sadîržajurlje helj nóvi să uvudulešći pă temelju dă sadîržajur dă ljimbă kari îs prilagođenă pă razina dă razvoj šî iskustvă a lu iškulaš. Învăcătoru organizirilešći aktivnostur dă svătit šî svat îm kari iškulašu sudjeluvulešći îm činu dă svat kari îj osmišljen îm situacijur dă komunikaciji.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

---

---

---

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 2.1

Iškulašu reproducirilešći stvaralaštva dă Romilor kari să spunji dîm gură šî pîm kînćiśi šî kuristilešći tehnikur dă crtălit kit să să prikazalaskă doživljajurlje.

– recitirilešći, kîntă

– prepričilešći sadîržajurlje dă puvešć šî kînćiśi

– doživljaju a luj dă kînćit šî puvešći izrazalešći ku cîrtălala

Iškulašu ku poticaj spunji šî kîntă / recitirilešći unu kînćit ukă u arată ku cîrtălala

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: lokalna šî autohtonă kînćiši lu Romilor šî puvešć kari îs kunuskući îm zajednică, likovno să izrazalaska kum u doživilit kînćitu ukă puvešće.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 2. razred mar u svladalit osnovurlje dă ćitilit šî dă skris, d-aje póći maj benj să procesuirzaskă šî glazbenă šî ljimbă dă stvaralaštvă lu Romilor općenito (nu ćar lokalna sredina a luj), a pă lîngă grafomotorikă kari îj mar razvijilită póći konačno šî likovno să să izrazalaskă, pă razina dă doživljaj dă kînćit ukă puvešći. Pîm usvajanji dă vještină dă izrazalit îj îm stanji să đé jednostavnă iskaz dă aje kum doživilešći jezično ukă stvaralaštva dă kînćiśi. Nu să ašćaptă samostalno să kreirilaskă jezičnă, glazbenă ukă likovnă sadîržajur, nego kit să spuji doživljaju a luj ali pă iškulaš kit să lji hrabralaskă. Îm 2. razred să vrednilešći izvedba dă reprodukciji: kvaliteta dă recitaciji, kîntat. La radovur kari ur cîrtălit iškulaši šî izrazalešći doživljaju dă ljimba šî kînćit, a lu iškulaš să vrednilešći šî kvaliteta (kum prenusulešći osjećajurlje îm stvaralaštva dă cîrtălit, kit îs kreativnă) šî kvantiteta (kit iškulašu ustrajalešći îm aje). Să koristilešći tehnikurlje dă likovni pă razină plošnă (cîrtălală, bujulală), a ćar iznimno likovnă tehnikur (îm 3 dimenzijur), ka kum îj jednostavnă izradă ku plastelin, instalaciji, maskur šî aša.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje îm asta ishod îs uvjetovană ku doba, maj îm njenći stvorulit interes dă sadîržajur kari îs nudulići šî obrazovanje dă majînti (1. razred). Sadîržajurlje să ljagă ku broju šî složenostu: a lu iškulaš să nudulešći maj mari broj dă recitacijur, puvešć šî kînćiśi kari ari različită složenost, aša tot iškulašu kunošći îm jel sîngur śe póći svladali. Să koristilešći različită sadîržajur kum analognă, aša digitalnă, šî razredu să apukă să fakă kolekciji dă zadatkur îm izvedbă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 2.1

Iškulašu kunóšći različitostu dă potrebur šî sîmcală a lu toc iškulaši dîm razred šî să apukă să razvijilaskă osnovnă elementur dă komunikaciji ha asertivnă.

– kunóšći potreburlje šî kum să sîmcă

– kunóšći potreburlje šî kum să sîmcă alci iškulaš îm razred

– kunóšći različitosturlje šî razvijilešći senzibilitetu pă lîngă hej različită

– kunóšći primjerurlje dă ponašanji kari lji aduši pîn la nesporazum šî sukob îm razred

– kunóšći primjerurlje dă uspjeh šî neuspjeh dă rišilit sukoburlje helj jednostavnă întru vîršnjac

Iškulašu svjesno šî sîngur verbalizirešći potreburlje šî osjećajurlje a luj, kunóšći potreburlje šî osjećajurlje lu alci iškulaš.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: kum să kunušćenj osjećajurlje a noštri, kum să kunušćenj potreburlje šî osjećajurlje altuje, kum să kunušćenj śe îj maj élfel šî kum să razvijilenj senzibilitetu, kum să kunušćenj aje ponašanji kari aduši pîn la nesporazum šî skukob, kum să rišilenj sukoburlje jednostavnă antri vîršnjec.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu kunóšći različitosturlje šî sukladno ku aje kunóšći šî osjetilešći potreburlje lu alci. Razvijilešći senzibilitetu pă la alci šî ku élfel potrebur šî osjećajur šî razvijilešći vještinurlje dă komunikaciji ku kari póći rišili sukoburlje, ukă potreburlje îm ala moment.

Pă iškulaš să vodulešći jasno kit să iznosulaskă potreburlje šî osjećajurlje, kit să puji ureći šî să să înśerśi să priśepi potreburlje lu alci šî maj élfel. Órikići dîm metodur îs igrokazur ukă maj mult kit să să rišilaskă élje situacijur kari îs stvarnă întri vršnjac, ali ku facilitacije lu învăcătoru.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

3. razred IO 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 3.1

Iškulašu ku skrisu vudulit skriji rečenicur šî tekstur kari ari jednostavnă struktură pă zadană temă šî sukladno ku razvoju da ljimbă.

– skriji rečenicur šî tekstur kari ari jednostavnă struktură ku predložak, primjeren îj lu dobă dă kupij, iskustvă, interesu šî šćući dă ljimbă ku kari svătešći aka

-skriji kum ar izrazali śe să gînđešći šî osjetilešći pă ljimba kari svătešći aka

Iškulašu ku smjernicurlje skriji tekstur d-elj miś kari ari jednostavnă struktură ku tema śe-j zadalită.

JKR OŠ A. 3.2

Iškulašu svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka dă elje temur kari îl okružulešći šî îm kari kustă, să învacă šî ku iskustva śe ari.

– ku rečenicurlje helj jednostavnă svătešći dă elje temur kari ari îm tótă zî sukladno ku potreburlje šî interesu a luj šî izrazalešći gîndu a luj îm sklad ku situacije dă komunikaciji

– să învacă vorbi d-elj nóvi šî širilešći vokabularu

– punji ureći šî priśepi totu teksturlje ku struktura ha jednostavnă

– ćitilešći vorbi d-elj jednostavnă

– pustavalešći pitanjur

– izdvajalešći ideje glavnă dă tekst

– dîm gură opisilešći šî prepričilešći

– spunji dă doživljajur a luj

Iškulašu ku poticaj svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka, ali să izrazalešći ku rečenicur d-elj jednostavnă îm forma ha skrisă. Koristilešći vorbi d-elj nóvi ali lji să ažută šî širilešći vokabularu. Ku vodulală ćitilešći šî punji ureći šî priśepi totu.

JKR OŠ A. 3.3

Iškulašu dăpă ś-o lukrat pă tekst, izrazalešći gîndu a luj šî osjećajurlje šî lji povezilešći ku iskustva a luj śe ari.

– ku vorbilje a luj iznosulešći osjećajurlje šî śe u văzut îm aje śe u ćitilit

– opisilešći događajurlje šî likovurlje îm iskustva śe ari

– povezilešći postupkurlje lu likur ku postupkurlje a luj

– ku predlošku stvaralešći puvešće a luj ku iskustvurlje śe ari îm kustu śe kustă îm tótă zî uli maštă

– ku vorbilje / cîrtălala izrazalešći dakă ji să veđi ukă nu dă tekstu hăl književnă

Iškulašu ku poticaju izrazalešći śe să gînđešći šî śe osetilešći. Ku povremenă ažutari opisilešći događajurlje šî likovurlje.

Ku predlošku stvaralešći puvešći. Ku povremenă ažutari svătešći šî kótă vlastită stav dă tekst.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm organizacijskă područji Stvaralaštvo šî tradicije, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî prava lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: puvešćilje narodnă lu Romilor, zanaturlje šî zanimanurlje dîm zajednică, tradicijskă običajur, pravurlje kari ari învăcători šî kupiji, zajednica dă razred, zavičaju lu kupij, brojurlje, doba dă an, priroda, kalendaru – kum să ćamă lunjilje, stranurlje dă lumi, domu, kumpirala, kići îs śasur, sportu, vréme ha slobodnă, briga dă sănătaći, prometu, datumurlje helj posebnur.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Poučavanje dă sadîržajur helj dă ljimbă să temeljilešći pă komunikaciji ku kari să svătešći šî învacă dîm situacijur kari să arată ku mimikurlje, gesturlje, pokreturlje, likovnă izrazur, žokur, kînćiśi šî dramatizacijur ku sredstvurlje helj zornă, a posebno să dă pažnji lu razvoju lu djelatnostu dă ćitilit šî dă skris. Sadîržajur hej noj să uvudulešći pă temelju dă sadîržajurlje dă ljimbă kari îs prilagođenă ku razina dă jezičnă razvoj šî iskustva lu iškulaš. Învăcătoru organizirilešći aktivnostur hunđi să svătešći šî îm kari iškulašu ur sudjelovali îm činu dă svăitit šî hunđi ur înguśi situacijur dă komunikaciji.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR OŠ B. 3.1

Iškulašu prepričilešći događajurlje šî opisilešći pă osobur dîm prošlostu ali šî tradicije a luj (pîm puvešćilje dă tradiciji lu Romilor).

– usporedilešći iskustva dă kînva šî aku šî să învacă dă aje ś-o fost kînva povjestu a luj šî povjestu dîm lokalnă zajednică, komentirilešći śe îj slično šî maj élfel

– razvijilešći svijestu dă vrémi šî promjenur kari tréśi

– iškulašu să kunóšći ku puvešćilje helj narodnă a lu Romilor

– priśepi ideje dă puvešć helj narodnă

– prepričilešći puvešćilje narodnă

Iškulašu ku poticaju prepričilešći događajurlje šî opisilešći pă osobur dîm prošlostu šî tradicije a luj.

Iškulašu ku poticaju prepričilešći puvešće ha narodnă.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: puvešćilje narodnă a lu Romilor, zanaturlje šî zanimanurlje dîm zajednică, običaji hej tradicijskă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje dă lukru trăbu prilagodulit ku mogućnosturlje šî potreburlje lu iškulaš aša să să poticilaskă kit să zîkă mišljenje śe ari šî să oblikulaskă pitanjurlje, să zapazalaskă, să prosudulaskă šî să adukă zaključak. Preporučenă oblikur îs kit să prepričilaskă šî să opisilaskă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 3.1

Iškulašu arată šî faśi razlikă îm kultură ha specifičnă šî tradiciji îm običajurlje lu Romilor.

– iškulašu upuznulešći, faśi razlikă šî umără zanimanjurlje šî zanaturlje helj aktualnă šî tradicionalnă îm zajednica ha lokalnă ali šî îm alćilje zajednicur

– iškulašu să kunóšći ku običajurlje dă tradiciji kum să našći kupilu

Iškulašu ku poticaju umără órikići zanatur d-elj tradicijskă šî aktualnă îm zajednica a luj šî običajur kari îs vezană dă aje kum să našći kupilu.

JKR OŠ C. 3.2

Iškulašu punji ureći šî să învacă dă glazba lu Romilor, folklor šî dă maj mari aspekt dă glazbă kari îj tradicionalnă šî dă folklor îm europskă šî svjetskă nivo.

– iškulašu să kunóšći ku glazba lu Romilor šî ku folkloru îm maj mari aspekt

– să kunóšći ku glazba šî folkloru pă nivou hăl europskă šî svjetskă.

Iškulašu samostalno póći să prepoznulaskă stvaralaštva dă glazbă šî folklor.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: alaturlje šî zanimanjur helj aktualnă šî helj tradicijskă, običajurlje dă tradiciji kînd să našći kupilu, kînćiśilje lu Romilor šî folkloru (sadîržaju să adună dîm sredina hunđi kustă).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 3. razred arată šî maj mari razină dă samostalnost (ćitilešći, skriji, likovno să izrazalešći). Temurlje helj središnjă îm 3. razred îs tradicijskă šî aktualnă alatur šî zanimanjur, običajur helj tradicijskă kari îs ljigaći dă aje kum să našći kupilu šî dă glazba šî folkloru lu Romilor, d-aje mogućnosturlje kum s-ur ostvarali îs tari mulći, kum pojedinačno, aša š-îm korelaciji. Iškulaši kapătă zadatkur dîm gură, îm skris šî likovno să izrazalešći dă tóći 3 temur, a naglasaku îj pă adunat sadîržajurlje dîm neposrednă okruženji, raspravă dă jej šî kit să să provudulaskă različită tematskă zadatkur îm suradnji ku zajednica (npr. ljeźe ku maj bătîrn član dîm familiji). Îm 3. razred să vrednilešći saznanjurlje kari ur skupulit dă kićuš 3 temur dîm zajednica ha lokalnă šî kum s-u predstavali îm kolektivu dă razred.

Să koristilešći tehnikur d-elj književnă kari îs maj đirešă šî maj narativnă (prepričilală, sastavkur, stih d-elj jednostavan ku temă kari îj zadalită), tehnikur dă likovni kari îs maj složenă (îm dóvă š-îm tri dimenzijur), ka kum îj izrada dîm kolaž, izrada dă oblikur jednostavnă dîm plastelin, instalaciji, izložbur d-elj jednostavnă, maskur, replikaciji dă înbrăkămînt ukă predmetur dă upotrebă šî aša. Posebno să vridilešći prikupljanje dă građi dîm zajednică dă zanatur, zanimanjur, alatur, običajur kari îs vezană kum să našći kupilu, dă folklor (nošnje, kînćiśilje, žoku, običajur), baština ha materijalnă (înbrăkămîntu, predmeturlje dă upotrebă) ali šî baština ha nematerijalnă (izrekur, poslovicur, vicur) šî glazba. Posebna naglasak îj pă kunušćere dă stvaralaštva lu Romilor dîm alćilje pămînći ukă dîm altu pămînt dîm Europa.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje îm asta ishod îs uvjetovană ku doba, maj îm njenći făkut interes dă sadîržajur kari ur fost nudulići šî prethodnă obrazovanji (2. razred), a posebno îs uvjetovană spsobnosturlje lu iškulaši kit să pótă svăti ku zajednica ha lokalnă šî să pótă prikupuli materijalnă šî nematerijalnă dobrur. Sadîržajurlje să povećilešći ku broju šî ku složenost: ali iškulaši să nudulešći osim reprodukciji, maj šî produkciji dă ljimba nóvă šî likovna sadîržajur šî lukru istraživačkă kînd ur aduna tradicijskă obîrtničkă šî folklornă baštină.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 3.1

Iškulašu maj tari upoznulešći pojam dă pravă lu kupij šî pravurlje lu iškulaš, să apukă să gradalaskă stavurlje dă pravur a lu kupij šî învăcătoru îm zajednica dă razred, šî promicilešći zaštita dă pravurlje a luj šî lu alci iškulaš dîm razred.

– priśepi kă îm razred tot iškulašu ari potrebur d-elj jedninstvenă, mišljenje, svatu šî osjećajurlje kari zaslužulešći să fiji poštivilic

– razmatralešći pravurlje a luj šî pravurlje a lu alci dîm razred šî iškulă

– prepoznulešći situacijurlje îm kari îs pravurlje a luj šî pravurlje a lu alci ugroženă îm razred

– aduśi pravurlje dă razred kari definirilešći šî jé îm obzir pravurlje lu toc kupiji dîm zajednica dă razred

– îm situacijur kînd nu să poštivilešći pravurlje, a kari îs definirană ku pravilurlje dă razred, reagirilešći šî verbalizirešći kari pravilă îj prekîršilită

Iškulašu sîngur navodulešći órikići temeljnă pravur da kupij šî învăcător kari îs važnă să să poštivilaskă îm razred.

JKR OŠ D. 3.2

Iškulašu prepoznulešći potreburlje a luj šî potreburlje helj različită šî kum să sîmcă kupiji îm razred šî să apukă să razvijilaskă vještinurlje dă komunikacije ha asertivnă.

– să apukă să stjecilaskă vještinurlje dă lukru hăl timskă

– anazirilešći oblikurlje dă nesporazum ukă dă sukob îm razred ukă îm iškulă šî dă predlog kum să nu maj viji pîn la afel nesporazum

– kunóšći načinurlje kum să rišilešći sukoburlje helj nenasilnă

– prepoznulešći primarnă emocijur la jel šî la alci (fulušîje, žalje, frika, skîrba, mirgu, iznenađenje)

– sposoban îj kit să verbalizaskă potreburlje-j kîn îj îm situaciji să koristilaskă emocijurlje-j

– arată interes dă potrebur a lu alci kupij kîn véđi la jej pojedină emocijur

– kunošći élje ponašanjur kari smatralešći kă ji-s ugožulići pravurlje ukă dakă îs ugroženă pravurlje lu alci

Iškulašu ku ažutare sudjeluješći îm lukru hăl timskă, ku ažutare kunóšći šî navodulešći oblikur dă nesporazum ukă sukob îm razred šî sîngur navodulešći ponašanje šî postupkurlje lu învăcătoru šî lu alci kupij šî faśi kit să să sîmci k-îj poštivilit, kă uvjek benji u vinjit šî k-îj ravnopravnă član îm zajednica dă razred.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: prava lu kupij šî prava lu iškulaš, pravila dă razred, lukru îm tim, sukobu dă nesporazum îm razred, kum să rišilešći sukobu făr dă svadă/nasilji, kum să kunóskă emocijurlje primarnă, kum să verbalizaskă potreburlje a luj, komunikacije ha asertivnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu razvijilešći vještinurlje dă timskă lukru. Priśepi potreburlje dă tim ukă dă zajednică šî poreburlje lu tot članu dă tim kari îs maj élfel.

Sudjelešći šî aduśi pravilurlje kari prihvatalešći šî puštivilešći, a kari îs namjenjilići să éjvi korist zajednica ukă timu. Iškulašu kunóšći a luj šî pravurlje lu altora ka šî emocijurlje primarnă la jel sîngur šî la alci.

Iškulašu să poticilešći kit să lukri îm tim šî să fiji aktivan. Iškulašu să puticilešći să lukri îm maj miś grupur kum ar aduśi pravilurlje dă grupă šî să areći emocijurlje šî potreburlje kînd lukră šî să uvažalaskă emocijurlje šî poreburlje lu alci.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

4. razred IO 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 4.1

Iškulašu skriji tekstur d-elj ku struktură jednostavnă d-elj ku tema jednostavnă ukă zadalită sukladno ku razvoju dă ljimbă.

– oblikulešći šî skriji sastavak ku predložak kari îj primjeren dă doba luj, iskustvă, interes šî kunušćere dă ljimbă ku kari svătešći aka

– skriji ku predloškurlje šî ku planurlje helj kompozicijskă

– skriji tekstur d-elj miś dă predmetur ukă stvarnost

– skriji kum ar izrazali gîndu pă ljimba ku kari svitešći aka

Iškulašu ku modelurlje skriji tekstur d-elj miś kari ari jednostavnă struktură ku tema ha zadalită.

JKR OŠ A. 4.2

Iškulašu svătešći ku ljimba ku kari svătešći aka dă élje temur kari îl okružulešći, dă kari să învacă šî dă kari ari iskustvă.

– pă ljimba ku kari svătešći aka svătešći dă temur dîm kustu śe-l kustă îm tótă zî sukladno ku potreburlje šî interesu kari izrazalešći šî izrazalešći gîndu-š sukladno ku sitacijurlje dîm komunikaciji

– usvajalešći vorbi nóvi

– punji ureći šî ćitilešći ku razumjevanji tekstur ku struktură jednostavnă

– pustavalešći pitanjur

– izdvajalešći ideje ha glavnă dîm tekst

– opisilešći šî prepričilešći

– svătešći dă doživljajur a luj

– skriji sastavak ku planu kompozicijskă

– prikladno să izrazalešći ku skrisu ukă dîm gură îm situacijurlje helj dîm tótă zî

– organizirălešći svat ku struktura ha jednostavnă

Iškulašu ku poticaju pă ljimba ku kari svătešći aka svătešći dă elje temur kari îs dîm kustu śe-l kustă sukladno ku poreburlje-j šî interesu. Izrazalešći gîndu sukladno ku situacije dă komunikaciji šî širilešći vokabularu. Ku poticaju punji ureći / ćitilešći, pustavalešći pitanjur šî află ideje ha glavnă šî svătešći dă doživljajurlje a luj dă tekstu kari u ćitilit.

JKR OŠ A. 4.3

Iškulašu dăpă ś-o lukrat pă tekst, izrazalešći gîndu šî osjećajurlje šî lji povezilešći ku iskustva a luj śe ari.

– svătešći dă doživljaju a luj dă tekst, izrazalešći zapažanjurlje-j, gîndu šî osjećajurlje

– iskazalešći gîndu a luj ku vrednosturlje dîm tekst

– svătešći dă vrednosturlje dă tekst šî porukur šî dă postupkur dă likur ku alci iškulaš

– opisilešći događajurlje šî likurlje ku iskustva a luj

– povezilešći postupkurlje lu likur ku a luj

– pă osnova dă tekst, stvaralešći puvešće a luj ku iskustva dă kustu a luj ukă maštă ku kari razvijilešći potencijalu

– izražajno ćitilešći pă ljimba a luj

Iškulašu ku poticaju svătešći da doživljaju a luj dă tekstu kari u ćitilit šî izrazalešći zapažanjurlje-j, gîndu šî osjećajurlje-j.

Ku poticaj svătešći da porukurlje dă tekst šî dă postupkur dă likur kari opislilešći ku primjerurlje dîm tekst.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje dă stvaralaštvo šî tradicije, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî pravurlje lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: ličnosturlje kari îs dă zajednica lu Romilor, običajurlje, kum să šćimbă doburlje dă an, pravurlje lu kupij šî Konvencije dă pravurlje lu kupij, zavičaju lu kupij, vréme, zanimanjurlje, vréme slobodnă, glazba, sportu, sănătaće, varušu, alci šî maj élfel, datumurlje helj posebnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Învăcare dă sadîržajurlje dă ljimbă să temeljilešći pă komunikacije dă svat šî învacat dîm situacijurlje kari să arată ku mimika, gesturlje, likovni, žoku, kînćiśi šî ku dramatizacije ku sredstvurlje helj zornă, a posebnă pažnji să dă lu djelatnostu dă ćitilit šî dă skris. Sadîržaju hăl nov să uvodulešći pă temelju dă sadîržaju dă ljimbă kari u kunošći îm kari iškulašu u sudjelovali îm činu dă svat šî situacijurlje dă komunikaciji.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR OŠ B. 4.1

Iškulašu otkrivilešći, opazalešći ši opisilešći događajurlje helj važnă šî postignućurlje lu Romilor îm prostoru šî vréme îm kari kustă.

– kunošći ličnosturlje helj dîm povjest ali šî helj suvremenă dîm zajednica lu Romilor (književnjiś, političar, aktivišć, istraživač šî znanstveniś, umjetnjiś îm stvaralaštva dă film, glazbă šî likovni, sportaši šî dostignućurlje kari să punji îm śeva ka sljedu

– sîngur izlagalešći šî skriji tekst ku tema ha śe îj zadalită

Iškulašu kunošći ku poticaju, otkrivilešći, opazalešći šî opisilešći događajurlje važnă, osoburlje šî dostignućurlje lu Romilor. Oblikulešći tekst d-elj mik dă događajurlje važnă ukă dă osobur dîm vlastită izbor.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: ličnosturlje helj povjesnă šî suvremena dîm zajednica lu Romilor; književniś, političar, aktivišć, istraživač, znanstveniś, umjetnjiś îm stvaralaštva dă film, likovni šî glazbă, sport.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje::

Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje da lukru trăbu kit să să prilagodulaska ku mogućnosturlje šî potreburlje lu iškulaš ali kit să poticilaskă pă iškulaš să izrazalaskă mišljenja a luj šî oblikulaskă pitanjurlje, să opazalaskă sîngur, să prosudulaska šî zaključulaskă. Osim dă izlagală šî dă skris pă tema ha zadalită, oblikurlje kari maj îs preporučulići îs prepričavanje, šî opisivanje. Teksturlje trăbu fiji zanimljivă šî primjeren dă uzrast dă iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 4.1

Iškulašu kunóšći šî razlikulešći specifičnosturlje dă kultură šî tradiciji îm običajurlje lu Romilor.

– iškulašu să kunóšći ku tradicijskă običajur kari îs vezană da proslavă kum să šćimbă doburlje dă an

Iškulašu sîngur póći să kunoskă tradicijskă običajur dîm zajednica ha lokalna kari îs vezană dă aje kum să šćimbă doba dă an.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: običajurlje dă tradiciji kum să šćimbă doba dă an.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 4. razred arată mari razină da samostalnost (ćitilala, skrisu, izražalala îm likovni) š-îj osposobljen (dă hăla razred) dă suradnji ku zajednica. Tema ha središnji dă 4. razred îj običajurlje helj tradicijska kari îs vezană dă aje kum să šćimbă doba da an, k-îm anu întreg. Iškulaši kapătă zadatkur usmeno, îm skris šî likovno să izrazalešći da aje temă, a glavnă naglasak îj ka šî îm hăla razred kit să adunji sadîržajur dîm okruženji ha neposrednă, rasprava dă jej šî provudulala dă različită zadatkur d-elj tematskă îm suradnji ku zajednica (npr. lježe ku maj bătîrn član dîm familiji, kum obilježavalenj svetkurlje helj tradicijskă îm anu întreg). Šî maj dăparći să vrednilešći količina dă saznanjur kari anj adunat dă zadatkur ku temurlje dîm zajednica ha lokalnă šî predstavalala lu kolektivu dă razred. Inka să koristilešći književnă šî likovnă tehnikur, ku naglasak pă samostalnost, kreativnost šî inovativnost, a šî maj dăparći să vrednilešći građe śe anj adunat dîm zajednică dă tema dă tómnă, jarnă, primăvară šî dă vară.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalic îm asta ishod uvjetovalići îs ku doba, ku maj îm njenjći dat sadîržaj šî obrazovanji, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje usvujulići lu iškulaši kit să komunicirilaskă ku zajednica ha lokalnă šî să adunji materijalnă šî nematerijalnă benji.

Sadîržajulje jara să povećilešći ku broju šî ku složenostu: osim dă reprodukciji, lu iškulaši să nudulešći maj šî produkcije samostalnă dă sadîržajur helj likovna šî jezičnă šî jednostavnă lukru hăl istraživačkă la prepoznavanji šî prikupulală baština ha dă tradiciji. La kraju dă 4. razred mar îj akuljes atit materijal kit s-ar pućé să fakă izložbă ukă ćar smotră ukă priredbă îm kari s-ar slavali baština ha dă tradiciji.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 4.1

Iškulašu să kunóšći ku pravurlje dă kupil, ku pojmu dă društvenă nejednakost, razmatralešći pojmu dă dostojanstva da om šî să kunóšći ku pojmu dă predrasudur.

– objasnalešći pravurlje dă kupij sukladno dă Konvencije dă pravurlje lu kupij

– raspravljalešći dă posljedicur dă ponašanjur kari vinji dă stereotipur ukă predrasudur

– kunošći šî navodulešći ponašanjurlje šî postupkurlje lu osobur dîm zajednica dă zavičaj kari jel u kunóšći, a kari faśi jel să să sîmci k-îj puštivilit, kă benji u vinjit šî k-îj ravnopravnă.

Iškulašu sîngur navodulešći šî opisilešći órikići pravur dă kupij sukladno dă Konvencije da pravurlje lu kupij šî ku ažutare navodulešći primjerur kînd nejednakostu dă društvă utjecilišći pă nastanku dă predrasudur, odnosno kum predrasudurlje utjecilešći pă društva śe nu-j p-împrijună.

JKR OŠ D. 4.2

Iškulašu póći să kunóskă vrednostu dă potrebur helj različită, sîmcala šî mišljenja lu toc iškulaši îm razred šî razvijilešći vještinurlje da komunikacije ha asertivnă.

– sîngur šî otvoreno iznosulešći idejurlje-j šî stavurlje-j

– kunóšći šî opisilešći osjećajurlje-j šî iskustvurlje kari îs vezană dă pripadnost lu zajednica lu Romilor îm zavičaju îm kari kustă

– izrazalešći poštovanji pă lînga iskustvurlje lu alci iškulaš

– sudjelovalešći îm raspravă ali poštivilešći prava lu alci iškulaš pă élfel mišljenji

Ku poticaju sudjelovalešći îm raspravă dă osjećajur šî iskustvur kari îs vezană dă pripadnost dă manjină šî sîngur iznosulešći idejurlje-š šî stavurlje dă okruženje ha poznată lu sugovorniś.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: Konvencije dă pravur a lu kupil (pravurlje osnovnă), društvenă nejednakost, dostojanstva lu óminj, stereotipurlje šî predrasudurlje, kunušćere dă potrebur kari îs maj élfel, osjećajur šî gînd, komunikacije ha asertivnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu razvijilešći šî šćiji maj mult dă dokumentur kari svătešći dă pravurlje a lu óminj šî pravurlje lu kupij. Póći să kunoskă postupkurlje šî ponašanje lu familije-j maj daprópi šî dăparći šî póći să opisilaskă kum aje utjecilešći pă jel sîngur šî pă osjećajurlje a luj šî aje iznosulešći jasno. Vrednilešći śe îj maj élfel îm zajednica maj înprópi šî maj dăparći, ali šî svătešći dă vrednosturlje šî identitur îm »ju svat«. Póći să kunóskă temeljurlje dă stereotip šî predrasudur šî póći dă posljedicurlje a lor jasno să svătaskă.

Pă iškulaš să navudulešći pă »ju svat« kum ar arăta obilježjurlje îm ala smisao dă rod, nacionalnă pripadnost, familije šî aša. Póći să kunóskă sličnosturlje šî razlikurlje ku alci pîm kari definirilešći identitetu a luj. Pă iškulaš să navodulešći kit să formirilaska stavurlje kari nu-s obilježenă ku stereotipur šî pîm jelji ku diskusije formirilešći prihvaćanje dă različita šî nu diskriminaciji.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

5. razred IO 105 sati

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 5.1

Iškulašu svătešći pă ljimba ku kari svatešći aka dă élje temur kari îl okružulešći, îm kari kustă šî dă kari să învacă.

.

– svătešći pă ljimba ku kari svătešći aka dă vrednosturlje dă tekst, dă porukur šî dă postupkurlje lu likur

– opisilešći događajurlje šî likurlje obzirom dă aje okruženji îm kari kustă

– povezilešći postupkurlje lu likur ku hélj a luj šî lji objasnalešći

– poštivilešći pravilurlje dă ponašanji ha mîndră šî izbjegavalešći ponašanje ha nasilnă

– primjetilešći raznolikost dă ljimbă îm situacijurlje dă komunikaciji

– primjenilešći odgovarajući formă šî vrednosturlje dă ljimba ku kari svătešći aka

Iškulašu ku smjernicurlje svătešći dă élje temur dîm kustu dîm tótă zî pă aje ljimba ku kari svătešći aka. Opisilešći likurlje šî postupkurlje a lor îm tekst kari ari jednostavnă, pripovjednă šî opisnă struktură.

JKR OŠ A. 5.2

Iškulašu ku idejurlje dă tekst izrazalešći osjećajurlje a luj šî lji povezilešći ku iskustva a luj śe ari.

– izdvajalešći vorbilje helj ključna

– svătešći dă temur dă tekst

– svătešći ku aje svîrhă kit să împerci iskustvurlje

– svătešći dă zapažanjurlje šî gîndu dă aje śe u ćitilit

Iškulašu ku poticaju izdvajalešći ideje glavnă dă tekst. Pă poticaj izrazalešći zapažanjurlje šî gîndu.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje dă Stvaralaštvo šî tradicije, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî prava lu óminj.

Temurlje kari îs preporućulići: zîljilje šî datumurlje kari îs posebnă lu zajednica lu Romilor, manjinurlje, identitetu, pămîntu šî nacionalnostu, zavičaju šî domovina, alci šî maj élfel, lume lîngă minji, svakodnevica a mé, kustu îm iškulă, aktivnosturlje dă vréme kînd avenj slobodno, domu a mjov, stanovanje.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Îm 5. šî 6. razred nu-j posebno istaknalit procesu dă opismenilit, nego s-ur ostvarali kîn u fi ukomponiralit îm alćilje ishodur. Sadîržajurlje, metodurlje šî obliśi dă lukru trîbu kit să prilagodulaskă ku mogućnosturlje šî ku potreburlje lu iškulaš. Povećanje dă sadîržajur dă ljimbă să temeljilešći ku komunikacije skrisă šî ku învăcala dîm situacijur dă žok, kînćiśi šî dramatizaciji šî ku maj élfel sredstvur d-elj zornă. Sadîržajurlje helj nóvi să uvodulešći pă temelju dă sadîržajurlje da ljimbă kari îs prilagodulići pă razina dă ljimbă šî razvoju šî iskustva lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR OŠ B. 5.1

Iškulašu usporedilešći uloga šî utjecaju lu pojedinc dîm zajednică ku razvoju dă identitet šî gînđešći dă aje kit îj važno să să očuvulaskă baština a nóstră.

– opisilešći značenjurlje dă boji šî simbolur pă zastava lu Romilor

– objasnalešći dă śe să obilježălešći Zuva lu Romilor, šî dă numi lu elje odlukur kari îs adušă pă Elśi kongres lu Romilor kari u fost îm London 1971.

– punji pitanjur kari îs ljigaći dă povjest dă narodu a luj

– svătešći dă načinur pă kari să obilježilešći događajurlje šî praznjiśi

– usporedilešći kum să obilježilešći Zuva lu Romilor îm zajednica a luj ku alćilje zajednicur, ku razina ha nacionalnă šî îm alćilje dîržavur.

Iškulašu opisilešći uloga šî utjecaju lu pojednic šî zajednică pă razvoju dă identitet šî važnostu dă očuvanji dă baštină.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: simbolurlje pă zastava lu Romilor, Zuva lu Romilor, Élśi kongres lu Romilor îm London, prazniśi îm zajednica a mé, zîljilje šî datumurlje posebnă lu zajednica Romilor, manjinurlje, identitetu, pămîntu šî nacionalnosturlje, zavičaju šî domovina.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Învăcătoru prilagodulešći sadîržajurlje ku interesu lu iškulaš îm kontekstu dă sadîržaj dă nastavă šî trăbu stalno să poticilaskă pă iškulaš să adukă mišljenje a luj šî oblikovulaskă pitanjurlje, sîngur zapazalešći, prosudulešći šî zaključulešći. Teksturlje trăbu să fiji zanimljiv šî primjeren dă uzrastu lu iškulaš. Poučavanje da sadîržajurlje dă nastavă să širilešći, nastavalešći šî oslanjalešći pă ishodurlje helj ostvarenă dîm razrednă nastavă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 5.1.

Iškulašu koristilešći različită tehnikur d-elj umjetničkă šî pă pozitivan način izrazalešći simbolurlje helj nacionalnă.

– iškulašu razvijilešći vještinurlje îm likovni, glazbeni, recitatorskă šî stvaralačka aktivnostur îm kari skólă osjećajurlje dă nacionalna pripadnost.

Iškulašu sîngur reproducirilešći (likovno, glazbeno šî recitatorski) unu dîm tóći simbolurlje helj nacionalnă (zastava lu Romilor ukă himna)

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: simbolurlje lokalnă, nacionalnă šî internacionalnă lu zajednica lu Romilor (zastava, himna šî aša).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Dăpă śe u stjecilit dîm 1.-4 razred slika ha cjelovita śe îj tradicijskă stvaralaštvă šî baština šî kum trăbu s-u adunji šî osnažalaskă, îm 5. razred iškulašu prelazalešći pă nastava predmetnă ku razina dă samostalnostu nalt šî shodno ku aje razvijilešći vještinurlje dă likovni, glazbeni ukă recitatorskă šî stvaralačkă aktivnostur îm kari skólă osjećajurlje dă nacionalna pripadnost. Iškulaši prepoznulešći nacionalnă šî internacionalnă simbolur lu zajednica lu Romilor šî să apuka să upoznulaskă ku različită ustanovur kari služulešći dă zaštita dă tradiciji šî identitet (udrugurlje, županijurlje, dîržava). Kum dă identitet lu kupij-a îj vorba dă tema ha apstraktnă, să koristilešći različită tehnikur dă pojednostavalit šî dă približilit temurlje dă identitet lu kupij, jej na primjer, sîngur póći stvarali gîrbu, zastava ukă slogan da zajednică lu kari pripadalešći. Dă institucijur kari služulešći dă zaštită šî kari promicilešći tradicije, ka šî pravurlje lu Romilor mar să apukă să svătaskă îm asta dobă kum ar usvojuli vještinurlje dă očuvanji baština a lor ali šî să zagovaralaska pravurlje šî daka n-ar nastavali iškula dăpă śe zavîršîlešći osnovnă iškula.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm ishod îs uvjetovalići ku doba, ku obrazovanje dă majînti, ku vještinurlje usvojulići šî ku očekivanjurlje să saznalaskă šî maj mult dă jel sîngur šî povjestu a luj, ljimba, kultura, običajurlje, stvaralaštva a luj dîm tot pojedină predmet îm nastava predmetnă. Lu asta să prilagodulešći nastava dă historije, geografiji, ljimbă ali šî alćilje predmetur ka kum îs tehnički šî likovni (kum să oblikovulešći predmeturlje kari să odnosulešći pă identitet). Posebnă pažnji să povetilešći kum să upoznulešći kupiji ku pravurlje a lor šî obavezurlje nu ćar îm zaštită nego šî općenito zaštita dă pravur, ku naglasak pă suradnji ku udrugur šî să koristilaskă uslugur îm zajednică (zdravstvenă, socijalnă, obrazovnă). Lu iškulaši îj nužno să lukri îm tim kum ar integrili šî producirili saržajurlje šî vladanje bună dîm vještinurlje dîm informatika šî prezentaciji.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 5.1

Iškulašu razvijilešći mišljenje šî stavurlje kari îs vezană ku pripadnost lu manjina lu Romilor, razvijilešći pozitivnă kulturnă identitet šî promicilešći zaštita da pravurlje a luj šî lu alci îm razred, iškulă šî îm zajednică.

– navodulešći obilježjurlje helj kulturnă lu manjina lu Romilor dă zavičaju a luj pă kari îj ponosan

– opisilešći osjećajurlje a luj šî iskustva kari îs ljigaći ku pripadnostu lu zavičaj îm kari kustă

– navodulešći kulturnă razlikur kari postojulešći îm razred, iškulă, îm zajednica ha lokalnă ku pripadnostu dă spol, ljimba, religiji, nacionalna pripadnost, povezilešći élje razlikur ku identitetu

– prepoznulešći ponašanje kari îj posljedica dă predrasudur dă la nacije većinskă pă lîngă nacionalnă manjina šî manjina pă lîngă nacije ha većinskă

Iškulašu ku poticaju istražalešći šî dă numi lu órikići kulturna razlikur kari postojulešći îm zajednica lokalnă, odredilešći identiteu-š šî raspravljalešći dă obilježjurlje a luj šî zaključulešći kit îj važno să să poštivilaskă različitosturlje îm zajednică.

JKR OŠ D. 5.2

Iškulašu uvažalešći različitostu dă mišljenji lu toc iškulaši dîm razred šî razvijilešći vještinurlje dă komunikacije ha asertivnă.

– faśi analiză šî izvodulešći zaključkurlje ali šî poštivilešći mišljenje a lu altora

– odredilešći kari ulogă ari dijalogu, pregovaranje šî kum să aduśi zaključak dă aje kum să ostvaralešći pravurlje lu toc iškulaši îm razred

– razvijilešći vještinurlje dă lukru îm tim šî sudjelovalešći îm lukru dă tim îm različită ulogur

Iškulašu sîngur faśi doprinos îm lukru dă tim, sîngur sudjeluješći îm rasprava dă razred, izrazalešći šî dă argumentur, slobodno zîśi śe să gînđešći šî dă zaključkur šî poštivilešći pravurlje lu alci šî mišljenje ha maj élfel.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: kulturnă obilježjur lu manjina lu Romilor dîm zavičaj; opisilala dă osjećajurlje šî iskustvurlje a nóštri kari îs ljigaći pă zavičaj lu kari pripadalenj, kulturnă razlikur îm razred, îm iškulă, îm lokalnă zajednică pă lîngă pripadnostu dă spol, ljimbă šî nacionalnă pripadnost, predrasudur lu većină pă lîngă manjină šî manjina pă lîngă većină; komunikacije asertivnă

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu razvijilešći stavurlje šî mišljenje kari îs ljigaći ku identitetu, ali ku fokusu pă identitetu a luj. Póći să kunóskă različitostur šî sličnostur ku alci šî pă istă să poštivilaskă. Priśepi identitetu dă manjină ku fokus pă etničkă, religijskă šî identitetu dă ljimbă îm odnos ku narodu hăl većinskă. Prepoznulešći predrasudurlje, kum većinska identitet pă hal manjinska, aša šî manjinskă pă većinskă. Dodatno razvijilešći sposobnostu dă lukru îm tim šî îm zajednică pă poziciji da maj mulc šî manjina îm tim šî îm zajednică.

Pă iškulaš să poticilešći kit să iskazalaskă obilježjurlje dă kulturnă etnicitet ku fokusu pă zajednica lokalnă. Faśi zadatkur îm tim šî lji aduśi îm prilikur kit să lukri dîm poziciji dă većină šî manjină. Objasnalešći obilježjurlje kum dă identitetu hăl većinskă aša šî dă hăl manjinskă. Pă iškulaš să poticilešći să iznosulaskă mišljenje šî stavurlje śe ari dă obilježjur helj različită šî dă aje să svătešći îm tim.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

6. razred IO 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 6.1

Iškulašu komunicirilešći pă ljimba ku kari svătešći aka dă élje temur kari îl okružulešći šî îm kari kustă.

– pă ljimba ku kari svătešći aka svătešći dă temurlje dîm kustu kari kustă îm tótă zî

– raspravljalešći šî usporedilešći mišljenja a luj ku mišljenje dîm tekst šî a lu alci iškulaš

– kunóšći temurlje helj glavnă dîm tekstu književnă

– aktivno punji ureći šî postavalešći pitanjur dă aje śe nu priśepi

Iškulašu ku smjernicurlje śe kapătă aktivno punji ureći šî svătešći dă temur kari îl pratalešći îm tótă zî, šî veđi kari îj smisao pravă dă tekst, a kit să poštivilaskă vještinurlje dă svatu pristojnă.

JKR OŠ A. 6.2

Iškulašu pă temelju dă idejurlje dîm tekst ś-o văzut izrazalešći gîndu šî osjećajurlje šî lji povezilešći ku iskustvurlje śe ari.

– ku promlematika śe u văzut faśi tematizaciji dă tekst

– faśi bilješkur kum ar priśepi tekstu šî kum ar objasnali maj benj doživljaju hăl literarnă

– objasnalešći iskustva a luj šî stavurlje šî lji usporedilešći ku helj dîm tekst

– află idejur d-elj pozitivnă dă tekst šî ponašanje lu likur, šî lji usporedilešći ku okolina a luj

Iškulašu ku smjernicurlje izrazalešći šî objasnalešći mišljenje dă tekst šî îl potvîrdălešći ku primjerur dîm tekst.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje ha organizacijskă Stvaralaštvo šî tradicije, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî pravurlje lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: migracije lu Romilor, običajurlje kari îs ljigaći ku ciklusu dă kustat, zîljilje šî datumurlje helj posebnă, manjinurlje, zajednica ha lokalnă, pravurlje lu kupij, familije šî zajednica, lume pă lîngă minji, alci šî maj élfel, obrazovanje, sănătaće, okolišu, vréme slobodnă, vréme planîrzîtă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Îm 5. šî 6. razred nu-j ku posebnă ishod istaknalit procesu da skris, numa s-u ostvarali aša dă u fi ukomponiralit îm alćilje ishodur. Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje dă lukru trăbu să prilagodulaska ku mogućnosturlje šî potreburlje lu iškulaš. Învăcala dă sadîržajurlje dă ljimbă să temeljilešći ku komunikacije ha dă skris šî dă svătit dă situacijurlje dă žok, kînćiśi šî dramatizaciji šî ku sredstvurlje zornă. Sadîržajur d-elj nóvi să uvodulešći pă temelju dă sadîržajur dă ljimbă kari îs poznată šî prilagodulići dă razina dă razvoju dă ljimbă šî iskustva lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR OŠ B. 6.1.

Iškulašu objasnalešći događajurlje ključnă dă povjest kari ur avut mari utjecaj pă položaju lu Romilor îm Europa šî îm Lumi šî cară.

– să upoznulešći ku uzrokurlje dă migraciji Romilor dă kînva šî obradalešći uzrokurlje šî posljedicurlje dă migraciji

– pă karće dă geografiji póći să kunóska kalje glavnă dă migraciji lu Romilor dîm Indije šî dîm prostoru lu Europa

Iškulašu navodulešći šî povezilešći uzrokurlje, posljedicurlje šî tjeku dă događajur ključnă kari ur avut utjecaj pă položaju lu Romilor îm Europa š-îm lumi šî cara, šî să jé îm obzir kontekstu dă prostor.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: migracije lu Romilor, uzrokurlje šî kalje dă migraciji, migracije pă karće dă geografiji.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Învăcătoru prilagodulešći sadîržajurlje ku interesu lu iškulaš îm kontekstu dă sadîržaju dă nastavă, a pă iškulaš stalno poticilešći să iznosulaskă mišljenje šî să oblikulaskă pitanjurlje, sîngur să zapazalaskă, prosudulaskă šî să zaključulaskă. Teksturlje trăbu să fiji zanimljivi šî primjeren dă uzrastu lu iškulaš. Învăcala dă nastavnă sadîržajur să širilešći, nastavalešći šî oslanjalešći pă ishodurlje helj ostvaralići.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 6.1

Iškulašu istražalešći raznolikostu šî gîzdăśije dă običajur lu Romilor šî vjerovanje kari îs ljigaći dă ciklusu dă kustat.

– iškulašu să upoznulešći ku raznolikostu šî gîzdăśije dă običajur lu Romilor šî vjerovanje kari îs ljigaći dă ciklusu dă kustat

– opisilešći, faśi anlaliză, povezilešći šî kritički raspravljalešći dă jej šî lji propitilešći

– îm lukru istraživačkă koristilešći različita izvorur dă podatkur, medijur, knjigur, časopisur, Internet šî istražalešći zajednica lu Romilor.

Iškulašu opisilešći običajurlje lokalnă kari îs ljigaći dă ciklusu dă kustat, a dă kari u saznalit dîm medijur.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: običaji dă tradiciji kari îs ljigac da ciklus dă kust (kum să našći kupilu, kustu dă kupil mik, tînjiréme, însuréme, bătîrnjéme, mórće)

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 6. razred ari središnji temă kari îj ljigată ku običajurlje dă ciklusu da kustat (zuă śe s-u năskut, djetinstvo, tînjiréme, braku, zrelostu, bătîrnjéme, mórće). Iškulaši kapătă zadatkur dă spus dîm gură, dă skris šî dă likovno să să izrazalaskă da aje temă, a glavnă naglasak îj kit să akuljagă sadîržajur dîm okruženje a luj (običajurlje, ritualurlje, praksa…), rasprava dă jej šî provodulala dă zadatkur îm suradnji ku zajednica. Tema îj tari složenă d-aje îj iškulašu uputulit pă različita načinur hunđi u afla izvorur dă podatkur, medijur, knjigur, časopisur, internet ka šî istraživanji îm zajednica lu Romilor. Să vrednilešći količina dă saznanjurlje śe s-u adunat dă temur kari ur fost zadalići šî să koristilešći tehnikurlje dă likovni šî helj književnă ku mari razină dă samostalnost, kreativnost šî inovativnost dă izradă da plakat, prezentaciji, izložbă, multimediji (film d-elj mik), predavanji da iškulă ukă zajednică lokalna dă adunat sadîržaj. Să nastavalešći ku pribiližavanje ku institucijur kari služulešći da zaštită ku kari să promicilešći tradicije, ka šî prava lu Romilor.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalic îm asta ishod îs uvjetovana ku doba, obrazovanje dă majînti, ku vještinurlje kari ur fost usvojulići šî očekivanje kit să saznalaskă maj mult da jej šî dă kultura a lor šî povjest, ljimbă, kultură, običajur, stvaralaštvă, dîm tot predmetu îm nastavă.

Lu aje să prilagodulešći nastava dîm povjest, geografiji, ljimba ali šî alci predmetur ka kum îs tehnički, šî likovni (oblikulala dă predmet kari să odnosulešći pă identitet). Posebnă pažnji să posvetilešći lu aje kit să să upoznulaskă iškulaši ku pravurlje šî obvezurlje a lor nu ćar îm zaštită dă tradiciji šî identitet, nego dă zaštita dă pravă općenito, ku naglasak pă suradnji ku udrugur šî să koristilaskă uslugur îm zajednică (zdravstvenă, socijalnă, obrazovnă). A lu iškulaši îj nužan lukru îm tim kum ar integrili šî producirili samostalo sadîržajurlje šî vladanje ku vještinurlje dă informatika šî prezentaciji.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 6.1

Iškulašu razvijilešći pozitivnă identitet dă kultură šî nacionalnă identitet.

– dă numi lu nacionalnă manjinur îm sredina aluj šî opisilešći značajkurlje kulturnă

– šćiji kă iškula šî zajednica ha lokarnă u faśi maj mulći kulturur kari îs îm interakciji

– arată privîrženost lu običajurlje helj narodnă šî znamenitosturlje lu manjina lu Romilor pă afel način kari uvažalešći pravurlje šî potreburlje lu tot pojedincu šî lu grupilor

Iškulašu sîngur opisilešći kultura šî običajurlje lu manjina lu Romilor kari aduśi doprinos lu găzdăśije dă kultură lu zajednica ha lokalnă šî ku poticaj raspravljalešći dă uključenost dă manjina lu Romilor îm kustat ku zajednica lokalnă.

JKR OŠ D 6.2

Iškulašu să upoznulešći ku sustavu dă pravur lu kupij dîm Hîrvatska.

– opisilešći šî kritički gînđešći kit îs ljigaći pravurlje lu kupij šî lu mama šî tata

– prepoznulešći situacijurlje šî namjera kari ugrozulešći sigurnostu lu kupij (kupiji să vinđi, să iskoristilešći spolno, lji însălješći)

Iškulašu sîngur dă numi lu pravilurlje helj pravnă kari štitilešći pravurlje lu kupij šî ku poticaj raspravljalešći dă pravilurlje helj društvenă kari štitilešći pă kupij šî pravurlje hunđi îs kupiji sigurnă îm zajednică šî familiji.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: manjina ha nacionalnă îm sredina lokalnă: običajurlje narodna šî kulturnă obilježjur lu nacionalnă manjină lu Romilor, pravurlje šî potreburlje lu pojedincur šî lu grupilor; sustavu dă zaštită dă pravur lu kupij îm Republika lu Hîrvatska (pravurlje lu kupij šî roditeljstvo, kînd îj sigurnostu lu kupij ugrozulită).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu razvijilešći šî povećilešći znanje da pravur šî obavezur îm društvă îm tóći mikro okruženjur šî zavičajur dîm kari vinji. Razvijilešći pozitivnă stav, kum pă lîngă etnicitetu a luj, aša šî pă la etnicitetu lu alci. Iškulašu kunóšći situacijurlje kari lji aduśi pîn la aje kit să ugrozulaskă pă alci šî pă jel.

Iškulašu să poticilešći kit să istražalaskă šî areći običajurlje lu manjina lu Romilor. Iškulašu pîm običajur šî kultură objasnalešći utjecaju lu zajednica većinskă pă manjina lu Romilor šî zajednica lu manjină pă zajednica većinskă. Iškulašu usporedilešći pravurlje lu óminj, kupij šî pravurlje lu nacionalnă manjin šî ku svatu identificirilešći îm kari slučaj ar ugrozuli pravurlje lu alci pă pravurlje lu alta osobă, šî pă kari način pućenj ostvarali pravurlje a să nu ugrozulenj pravurlje lu altora.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

7. razred IO 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 7.1

Iškulašu stvaralešći prilikur d-elj pozitivnă dă komunikaciji šî suradnji ku osobur kari ari maj élfel prespektivur dă kultura, otvoreno šî znatiželjno usvajalešći različitosturlje dă ljimbă ku voji kit să să înveci dă la alci šî ku alci.

– usvajalešći različitostu dă ljimb, razvijilešći tolernacije šî komunikacije dă ljimbă

– priśepi kă îm komunikaciji óminji koristilešći različită ljimb, objasnalešći dóvă šî maj mulći ljimb šî jé stav d-élj pozitivnă da maj elfel.

– svătešći otvoreni, poštivilešći udljudnostu, šî dokazalešći idejurlje-š

– širilešći znanje

– kunošći vrednosturlje dă om šî idejurlje kari aduśi različitost îm ljimb

– obrazložulešći odnosu dă ljimb ku identitetu nacionalnă

Iškulašu ku poticaj usvajalešći različitostu dă ljimb šî razvijilešći komunikacije ha otvorenă îm situacijur kari îs različită.

JKR OŠ A. 7.2

Iškulašu pă ljimba ku kari svătešći aka skriji tekstur d-elj ku strukura složenă îm skladu ku interesu aluj šî ku isticilala dă vrednostu dă kustat.

.

– învăcătoru lji ažută samostalno să stvaralaskă uratkur pă ljimba a luj îm kari arată mišljenje stvaralačkă šî svătešći dă manjina a luj

– povezilešći djelatnostu dă ljimb, upotreba aktivnă dă ljimba ku kari svătešći aka šî znanje ha osnovnă îm oblikovanji dă tekstur ku struktura jednostavnă

– îš razvijilešći potencijalu da stvaralaštvo

Iškulašu ku poticaj skriji tekst ku struktura složena dă tema kari îj zadalită.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje ha organizacijskă Stvaralaštvo šî tradicije, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî pravurlje lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: dóvă ukă maj mulći ljimb, ljimba šî identitetu nacionalnă, identitetu dă zavičaj šî manjină, Băješi îm Hîrvatska šî îm lumi šî cară, pravurlje lu cîgănś, stereotipurlje šî predrasudurlje, lume lîngă minji, śe îj anume a śe maštă, kultura šî zabava, interesu lu hej tînjir, alci šî élfel, zîljilje šî datumurlje posebnă

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje dă lukru trăbu să să prilagodulaskă ku mogućnosturlje šî potreburlje lu iškulaš. Poučavanje da sadîržajur dă ljimb să temeljilešći ku odnosu kari îj uravonotežen ku vještinurlje dă ljimbă kićuš patru (ćitilală, punji ureći, svatu, skrisu) îm kontekstu da komunikaciji. Sadîržajurlje helj noj să uvodulešći pă temelj da élje sadîržajur da ljimbă kari îs poznată šî prilagođulići pă aje razină kari dă razvoj šî iskustvă lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR OŠ B. 7.1

Iškulašu objasnalešći događajurlje ključna dă povjest kari ur avut utjecaj pă položaju lu Romilor îm Hîrvatska.

– opisilešći procesu kum s-ur sililit Băjaši pă loku îm Hîrvatska dîm kap pînă astăs šî utjecaju dă ala proces pă razmještaju Romilor astăs

– kunošći složenostu / raznolikostu lu zajednica lu Romilor îm Hîrvatska š-îm lumi šî povezilešći aje složenost ku migracije Romilor pîm prošlost

– să învacă dă ropstvo îm kontekstu Romilor

– usporedilešći naseljenostu, razmještaju šî položaju društvenă lu Romilor îm Hîrvatska ku položaju Romilor îm alćilje dîržavur

Iškulašu navodulešći šî ljagă uzrokurlje, posljedicurlje šî tjeku dă historiji ključnă kari u utjecilit pă položaju lu Romilor îm Hîrvatska, šî să jé îm obzir kontekstu dă prostor.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: procesu kum s-ur sililit Băješi îm Hîrvatska, Băješi îm Hîrvatska šî îm lumi, migracije lu Romilor, ropstvo šî povjestu lu Romilor, naseljenostu šî razmještaju prostornă šî društvenă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Învăcătoru prilagodulešći sadîržajurlje ku interesu lu iškulaš îm kontekst dă sadîržaj dă nastavă kari stalno poticilešći pă iškulaš kit să iznosulaskă mišljenje šî să oblikulaskă pitanjurlje, sîngur zapazalešći, prosudulešći šî zaključulešći. Teksturlje trăbu să fiji zanimljivă šî primjerenă lu uzrastu da iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 7.1

Iškulašu istražalešći raznolikostu šî găzdăśije dă običajur lu Romilor šî vjerovanjurlje kari îs ljigaći ku pravurlje šî pravda, moralu šî vjerovanje.

– iškulašu să kunóšći ku raznolikostu šî găzdăśije dă običajur lu Romilor šî vjerovanjurlje kari îs ljigaći ku pravurlje šî pravda, moralu šî vjerovanje

– opisiliešći, faśi analiză, povezilešći, kritički faśi diskusiji dă jej šî să întrabă kum îs

– îm lukru istraživačkă koristilešći različită izvorur dă podatkur, medijur, knjigur, časopisur, Internet šî istražalešći îm zajednica lu Romilor

Iškulašu opisilešći običajurlje lu Romilor kari îs ljigaći ku prava šî ku pravda, moralu šî ku aje ljigată vjerovanje îm zajednica lokalnă.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: običajurlje lu Romilor šî vjerovanje kari ari veză ku prava šî điriptaće, moralu šî vjerovanje.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 7. šî 8. razred ka tema ha središnji ari raznolikostu šî găzdăśije dă običajur šî vjerovanji kari îs ljigaći ku pravurlje šî ku pravda, moralu šî ku vjerovanje. Kum să faśi dă tema ha apstraktna, iškulaši kapătă zadatkur dă usmeno, îm skris šî likovno să izrazalaska dă temă, šî akuljeźi sadîržajur dîm okruženji (običajurlje šî vjerovanje, religije, moralu…). Iškulašu îj podjednako uputit pă različită izvorur da podatkur, medijur, knjigur, časopisur, Internet šî pă istraživanji îm zajednica lu Romilor. Să vrednilešći količina dă saznanjur dă temurlje helj zadalići šî să koristilešći tehnikurlje dă likovni šî helj književnă kari îs maj složenă ku mari razina da samostalnost, kreativnost šî inovativnost dă izradă dă plakat, prezentaciji, izložbă multimediji (film d-elj mik), predavanji da iškula šî zajednica lokalnă dă sadîržajurlje helj adunaći.

Kum să faśi dă analizurlje helj komparativnă, tari îj nužnă suradnje ku stanovništva ha lokalnă, na primjer kit să să usporedilaskă moralu lu Romilor ku hăl konvencionalnă lu narod îm pojedină područji (iškula, braku, broju dă kupij, komunikacije ha mîndră, stilovi da kust …).

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod îs uvjetovană ku doba šî ku obrazovanje dă maj îmnjenći, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje kari ur usvojulit iškulaši kit să pótă svătaskă ku zajednica lokalnă šî să adunji materijalnă šî benjilje nematerijalnă šî să lji điragă šî komunicirilaskă. A lu iškulaš îj nužan lukru îm tim kum ar integrîzî šî producirili sadîržajurlje šî vladanje bună ku vještinur dîm informatika šî prezentaciji. Tot aša îj nužno kit să să razvijilaskă suradnje ku orikic dîm organizacijur (udrugur) lu narodu lu Romlor šî hăl većinskă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 7.1

Iškulašu kunošći višestrukostu dă identitet šî razmatralešći načelurlje osnovnă / demokratskă procesur kari zaštitilešći điriptaće lu óminj šî điriptaće lu manjină îm društvă šî razvijilešći pozitivnă indentitet dă kultură šî hăl nacionalnă.

– faśi razlikă întri identitetu hăl manjinskă, nacionalnă šî identitetu dă Hîrvec

– opisilešći śe a ljij / a luj značalešći dostojanstvo šî objasnalešći dă śe điriptaće dă dostojanstvă pripadalešći a lu tot omu

– prepoznulešći ponašanje kari îj posljedica dă stereotip šî predrasudur

– kritički gînđešći šî faśi verbalizaciji pă mogućnost dă utjecaj pă razvoju šî obilježjurlje dă identitetu a luj

– objasnalešći značenje dă kulturnă identitet

– kunóšći načelurlje kari îs temelj šî zaštită dă điriptaće lu manjină îm Europa šî îm Hîrvatska

– objasnalešći značenje dă pojavă kînd îs društvenă isključen, kînd ari śinjiva predrasudur, kînd îj śinjiva diskriminirit

– opisilešći śe îj demokracije šî faśi razlikă îm aje śe îj demokratskă šî śe n-uj demokratskă oblik da upravalit šî navodulešći primjerur dîm zajednică, iškulă, familiji

– kunóšći značenje kînd póći să đé mišljenje šî să izrazalaskă šî kit îj važno să šćiji să prihvatalaskă mišljenje lu altu

Iškulašu sîngur faśi razlikă šî povezilešći obilježjurlje dă zavičaj, dă dom, identitetu većinskă nacionalnă šî manjinskă, sîngur raspravljalešći dă razvoju a luj šî hăl kulturnă, a éiś koristilešći informacijur dă načelur kari ari doprinos šî štitilešći điriptaće lu manjina îm društvă.

JKR OŠ D. 7.2

Iškulašu razmatralešći procesurlje društvenă šî pravilurlje helj đirepći kari ari doprinos la promicanji kit să fiji kićuj doj spolur ravnopravnă îm društvă šî razmatralešći pozitivnă šî negativna implikaciji dă aje kînd să însóra tînăr šî ari familiji aša tînăr.

– iškulašu să kunóšći ku načelurlje ku kari s-ur šćimbat položaju dă cîgănś pîm povjest

– aduśi stavurlje šî aje śe să gînđešći dă ravnopravnost întri spolur

– opisilešći šî kritički gînđešći dă ala način îm kari să poštivilešći điriptaće lu cîgănś kari ari utjecaj pă odnosur îm familiji

– să upoznulešći ku institucijur šî điriptaće pravnă kari promicilešći ravnopravnostu dă spol îm Hîrvatska

– navodulešći lumilje šî zaslugurlje lu élje Romkinjur pă kari kunóšći

– usporedilešći prednosturlje šî nedostatkurlje dă brak šî familiji kînd să zasnivilešći kînd îs maloljetnă šî aje totu usporedilešći kum îj kînd îs punoljetnă kînd zavîršălešći iškula

– kristički razmatralešći totu aspekturlje dă aje kînd îj totu dogovoreno maj îm njenjći, ukă kînd trîbu să să însóri ku sîla

Iškulašu, ku informacijurlje helj predočena, razmatralešći procesurlje društvenă šî điriptaće pravnă kari aduśi doprinos îm promicanji dă ravnopravnost îm spolur. Iškulašu dă argumentur dă élje razlogur dă śe îj važno kit să să poštivilaskă pravurlje lu iškuluš pă odluka samostalnă dă aje kînd s-u însura, ari slobodan izbor šî să adunji ku śinji s-u însura, ari pravo să nu tunji îm brak maj îmnjenći dă śe u avé 18 aj šî ari slobodă să odlučulaskă kînd u avé kupij šî kum aje problematikă utjecilešći pă kust šî pă integraciji.

– iškulašu razamatralešći uzročnă-posljedničnă povezanost dă običaj kind să însor tînăr šî ari familiji ku mogućnost da obrazovanji šî să-š aflji lukru

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: identitetu da zavičaj, većinskă šî manjinskă; Hîrvatskă šî identitetu dă domovină; dostojanstva a nóstră; stereotipurlje šî predrasudurlje; identitetu kulturnă; zaštita dă pravur lu nacionalnă manjiur îm Europa šî îm Hîrvatska; isključulala dîm društvă, diskriminacije, upravljala ha demokratskă šî ha śe nu-j demokratskă; sloboda dă gînd šî dă izrazalit, položaju dă cîgănś pîm historiji; ravnopravnostu dă spol, pravur dă cîgănś, kînd să însóră, kînd să însóră ku sîla, kînd îj gîrjonă a maloljetnă îj, kînd să însor tînăr šî ari familiji ku mogućnost dă obrazovanji šî să-š aflji lukru.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu razvijilešći znanje dă demokraciji šî odnosu dă većină šî manjină. Iškulašu promislilešći dă élje situacijur kari îs uzrokovană ku predrasudur šî stereotipur. Promislilešći dă odnosu dă većină šî manjină. Razvijilešći znanje dă alćilje skupinur kari ur fost ukă inka îs îm položaj d-elj nepovoljnă. Promislilešći šî dă élje potrebur kari îs afirmativnă kum s-ar postignili jednakost.

Iškulašu kunóšći mogućnosturlje helj śe îs nejednakă îm odnos ku alćilje kari ari obilježjur d-elj specifičnă, lji iznosulešći šî preporučulešći akrivnosturlje kum ar faśi să fiji tóći situacijurlje p-împrijună. Să învăcă dă položaju lu cîgănś pîm povjest šî položaj a lu alćilje skupinur dă manjin pîm povjest, zaključulešći šî dă preporukur ovisno dă situciji šî položaj îm kari îs aku. Usporedilešći pă jel sîngur šî pă alci.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

8. razred IO 105 sati

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR OŠ A. 8.1

Iškulašu stvaralešći prilikur pozitivnă dă komunikaciji šî suradnji ku osobur kari ari maj élfel perspektiva dă kultură, ku mari znatiželji usvajalešći razlikur dă ljimb ku voji kit să să înveci dă la alci šî dă alci.

– dăsfăkut, poštivilešći uljudnostu, raspravalešći îm raspravă kari îj pripremilită hunđi dokazalešći idejurlje-š

– usvajalešći različitostu da ljimbă šî apukă stavu hăl pozitivnă

– proširilešći znanje śe ari

– póći să kunóskă élje vrednostur šî idejur îm om kari aduśi različitostu dă ljimbă

– obrazložulešći odnosu dă ljimbă šî identitet nacionalnă

Iškulašu pă lîngă smjernicur sudjelovalešći îm rasprava šî raspravlalešći. Aktivno usvajalešći kari îj odnos dă ljimbă šî identitetu hăl nacionalnă.

JKR OŠ A. 8.2

Iškulašu skriji tekstur, pă ljimba ku kari svătešći aka, d-elj složenă îm skladu ku interesu a luj hunđi isticilešći vrednosturlje dă kust.

– faśi uratkurlje a luj pă ljimba ku kari svătešći aka îm kari arată kum să gînđešći šî svătešći dă manjina a luj

– ljagă djelatnostu dă ljimbă, uporaba ha aktivnă dă ljimba ku kari svătešći aka šî znanje ha osnovnă îm oblikovanji dă tekstur kari ari struktură d-elj složenă

– razvijilešći potencijalu da stvaralaštvo

Iškulašu ku poticaj skriji tekst d-elj ku struktura složenă pă tema śe îj zadalită.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje ha organizacijskă Stvaralaštvo šî tradiciji, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî điriptaće lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: ljimba šî identitetu nacionalnă, Drugi svjetski rat šî genocidu pă Băješ, običajur kari îs ljigaći dă điriptaći, pravda šî moral; predrasudur šî diskriminaciji, lume pă lîngă minji, alci šî maj élfel, kustu sănătos, planurlje dă aje śe u fi, tradicionalno šî moderno, zîljilje šî datumurlje posebnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje dă lukru trăbu să să prilagodulaskă ku mogućnosturlje šî ku potreburlje lu iškulaš.

Poučavanje da sadîržajur dă ljimb să temeljilešći ku odnosu kari îj uravonotežen ku vještinurlje dă ljimbă kićuš patru (ćitilală, punji ureći, svatu, skrisu) îm kontekstu da komunikaciji. Sadîržajurlje helj noj să uvodulešći pă temelj da élje sadîržajur da ljimbă kari îs kunoskući šî prilagođulići pă aje razină kari dă razvoj šî iskustvă lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR OŠ B. 8.1

Iškulašu objasnalešći događajurlje helj ključnă šî procesu društvenă kari ur avut mari utjecaj pă položaj lu Romilor îm Hîrvatska, Europa šî îm lumi.

– opisilešći događajurlje ključnă îm puvešće lu Romilor ha modernă šî suvremenă

– opisilešći događajurlje šî procesurlje kari ari veză ku pokretu međunarodnă lu Romilor šî ku genocidu îm NDH šî kari u fost îm Njemačka ha nacističkă.

– procjenilešći utjecaju dă netîrpeljivost, anticiganizam, ksenofobiji šî kritički promislilešći dă pojavur helj društvena îm ala kontekst kînd u fost Drugi svjetski rat šî îm kontekstu suvremenă

– iškulašu razvijilešći vještinurlje helj analitičkă šî dă mišljenje ha kritičkă kînd lukră pă materijalur d-elj slikovnă, skrišă šî audio vizualnă, šî povijesnă

Iškulašu navodulešći šî povezilešći uzrokurlje, posljedicurlje šî kalje dă događajur helj povjesnă šî dă procesurlje društvenă kari ur avut utjecaj pă položaju lu Romilor îm Hîrvatska, Europa šî îm lumi.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: puvešće lu Romilor ha suvremenă šî modernă, pokretu lu Romilor hăl međunarodnă, genocidu pă Băješ îm NDH šî îm Njemačka ha nacističkă, Băješi îm tabără, netrpeljivostu dă rasă, anticiganizam.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Învăcătoru prilagodulešći sadîržajurlje ku interesu lu iškulaš îm kontekstu dă sadîržaj šî stalno trăbu să poticilaskă kit să iznosulaskă mišljenje a luj šî să oblikulaskă pitanjurlje, sîngur să zapazalaskă, prosudulaskă šî să zaključulaskă. Teksturlje trăbu să fiji zanimljivi šî primjernă ku uzrastu lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR OŠ C. 8.1

Iškulašu tumačalešći običajurlje tradicionalnă a lu Romilor kari îs maj élfel šî îs ljigaći ku điriptaće, pravda, moralu šî ku vjerovanje

– iškulašu priśepi šî razvijilešći sposobnostu dă tumačalit običajurlje lu Romilor kari îs ljigaći ku điriptaće, pravda, moralu šî ku vjerovanje šî kritički raspravljalešći dă jej

Iškulašu opisilešći šî razvijilešći običajurlje lu Romilor kari îs ljigaći ku điriptaće, pravda, moralu šî ku aje povezană ku vjerovanje îm zajednica lokalnă šî maj dăparći.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: običajurlje dă tradicije lu Romilor kari îs povezană ku pravurlje šî ku điriptaće, moralu šî ku vjerovanje.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 7. šî 8. razred ka tema ha središnji ari raznolikostu šî găzdăśije dă običajur šî vjerovanji kari îs ljigaći ku pravurlje šî ku pravda, moralu šî ku vjerovanje. Kum să faśi dă tema ha apstraktna, iškulaši kapătă zadatkur dă usmeno, pisano šî likovno să izrazalaska dă temă, šî akuljeźi sadîržajur dîm okruženji (običajurlje šî vjerovanje, religije, moralu…) Iškulašu îj tot aša dă uputit pă različită izvorur da podatkur, medijur, knjigur, časopisur, Internet šî pă istraživanji îm zajednica lu Romilor. Să vrednilešći količina dă saznanjur dă temurlje helj zadalići šî să koristilešći tehnikurlje dă likovni šî helj književnă kari îs maj složenă ku mari razina da samostalnost, kreativnost šî inovativnost dă izradă dă plakat, prezentaciji, izložbă, multimediji (film d-elj mik), predavanji dă iškula šî zajednica lokalnă dă sadîržajurlje helj adunaći.

Kum să faśi da analizurlje helj komparativnă, tari îj nužnă suradnje ku stanovništva ha lokalnă, na primjer kit să să usporedilaskă moralu lu Romilor ku hăl konvencionalnă dă narod îm pojedină područji (iškula, braku, broju dă kupij, komunikacije ha mîndră, stilurlje dă kust …).

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod îs uvjetovană ku doba šî ku obrazovanje dă maj îmnjenći, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje kari ur usvojulit iškulaši kit să pótă svătaskă ku zajednica lokalnă šî să adunji materijalnă šî benjilje nematerijalnă šî să lji điragă šî komunicirilaskă. A lu iškulaš îj nužan lukru îm tim kum ar integrîzî šî producirili sadîržajurlje šî vladanje bună ku vještinur dîm informatika šî prezentaciji. Tot aša îj nužno kit să să razvijilaskă suradnje ku órikic dîm organizacijur (udrugur) lu narodu lu Romilor šî hăl većinskă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR OŠ D. 8.1

Iškulašu razvijilešći identitetu nacionalnă šî kulturnă, razmatralešći procesurlje šî odnosurlje kari aduśi doprinos kit să să zaštitilaskă pravurlje lu manjinâ šî navodulešći dokumenturlje temeljnă dă zaštită dă pravur lu nacionalnă manjină šî află šî povezilešći sadîržaju dă dokument dă zaštita dă pravilje lu ominj ku primjerurlje dîm kustu dîm tótă zî.

– opisilešći odnosu hunđi nu-s toc p-împrijună, hunđi îs isključulic šî hunđi îj mari nepravda

– raspravljalešći dă aje kum vinji pîn la predrasudur la nacije ha većinskă pă lîngă manjinur šî manjina pă lîngă nacije većinskă

– objasnalešći značenje kînd îs društveno isključenj, kînd śinjiva ari predrasudur, kînd îs diskriminiranj, dă predlog šî îj aktivan îm aktivnostur kari suzbijilešći predrasudurlje šî diskriminacije pă lîngă Băješ îm zajednica lokalnă, îm Hîrvatska šî Europa.

– kunóšći šî navodulešći kari pravur štitilešći Ustavu dă manjinur šî Zakonu dă ljimbă šî karći lu manjină, Zakonu ku kari să suzbijilešći diskriminacije

– navodulešći područjurlje šî ciljurlje dă Nacionalnă strategiji dă uključulit pă Băješ

Iškulašu, ku informacijurlje predočenă, navodulešći kari institucijur îs glavnă šî dokumenturlje strateškă kari promicilešći zaštita dă manjinur îm Hîrvatska, a posebno manjina lu Romilor šî raspravljalešći dă élje načinur pă kari să promicilešći îm kustu śe kustă îm tótă zî.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: nu împrijună, isključulala šî nepravda; predrasudurlje lu većina pă lîngă manjină šî manjina pă lîngă većină; isključulala dîm društvă; diskriminacije, zakonu dă Ustav dă pravur lu manjinur, Zakonu dă ljimba šî karće lu manjini, Zakonu dă suzbijilit diskriminacije, Strategija ha nacionalnă hunđi să uključulešći pă Romilor.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu razvijilešći znanje dă položaj lu Romilor îm Hîrvatska šî Europa, navodulešći obilježjurlje šî podatkurlje lu Romilor îm Hîrvatska šî Europa. Dă numi lu dokumentur kari štitilešći pravurlje lu Romilor pă razina dă Europă šî Hîrvatska ka konvencije, ustavu šî zakonu, aša šî specifičnă kari să odnosulešći pă Băješ ukă pă manjina lu Romilor îm Hîrvatska.

Iškulašu să învacă dă institucijur šî dionicur glavnă pă razina dă Europa šî ha nacionalnă. Kritički să osvîrnălešći pă zakonur šî mjerur šî pă utjecaju a lor pă položaju lu Romilor îm Europa šî pă položaju lu manjina lu Romilor îm Hîrvatska. Ku argumetnur zastupulešći stavurlje-š, véđi śe îj falalešći šî dă predlog dă mjeră. Jé îm obzir stavurlje lu alci šî primjerurlje dîm zajednică.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

1. razred SI 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR SŠ A. 1.1

Iškulašu istražalešći kit îj ljimba a luj rasprostranjenă šî dă jé svătešći ka dă identitetu a luj.

– ku vorbilje a luj obrazlazalešći šî objasnalešći ljimba ka sredstva dă komunikaciji šî kunušćere dă lumi šî cara.

– opisilešći a d-unđi u vinjit svatu kari svătešći

– oblikulešći vrednosturlje dă tvrîdnjur šî usporedilešći śe îj slično šî śe maj élfel îm kultura a luj šî a lu alci

Iškulašu ku smjernicurlje obrazlazalešći šî raspravljalešći dă ljimba a luj ku kari svătešći aka ka dă identitetu a luj.

JKR SŠ A. 1.2

Iškulašu oblikulešći obrascurlje dă kultura a luj.

– merźi îm kazalištă, knjižnică, muzej šî îm alćilje ustanovur

– merźi îm kină, festivalur, izložbur

– aktivno lukră îm radionicur šî projektur

-véđi aspektu dă emocijur îm događajurlje kulturnă šî kînd să ćitilešći maj élfel tipur dă tekstur

Iškulašu ku poticaj adună šî posjetilešći ustanovur kulturnă, događajur šî ćitilešći maj mulći vîrstur dă tekstur šî lji usporedilešći ku stavurlje šî ku vrednosturlje a luj.

JKR SŠ A. 1.3

Iškulašu pă ljimba a luj skriji tekstur kari ari struktură složenă îm sklad ku interesu šî vrednosturlje dă kustu a luj.

– sîngur stvaralešći uratkur pă ljimba a luj îm kari arată stavurlje-š šî razvijilešći potencijalu dă stvaralaštva

Iškulašu ku poticaju skriji tekst kari ari struktură složenă pă tema kari îj zadalită.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje ha organizacijskă Stvaralaštvo šî tradiciji, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî điriptaće lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: merźi îm posjetă îm ustanovur kulturnă šî pă festivalur, pokretu Romilor međunarodnă, tradicije šî stvaralaštva lokalnă lu Romilor, pravurlje lu manjină šî lu óminj štitilešći, integracije, asta mes ju, lume a mé, zîljilje šî datumurlje posebnă, umjetnost, priroda šî ekologije, sportu, glazba, identitetu, temurlje kari îs aktualnă îm društvă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Sadîržajurlje, medoturlje šî oblikur dă lukru trăbu prilagodulit ku mogućnosturlje šî ku potreburlje lu iškulaš.

Poučavanje da sadîržajur dă ljimb să temeljilešći ku odnosu kari îj uravonotežen ku vještinurlje dă ljimbă kićuš patru (ćitilală, punji ureći, svatu, skrisu) îm kontekstu dă komunikaciji. Sadîržajurlje helj noj să uvodulešći pă temelj da élje sadîržajur da ljimbă kari îs poznată šî prilagođulići pă aje razină kari dă razvoj šî iskustvă lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR SŠ B. 1.1

Iškulašu faśi analiză dă postignućur da pokretu lu Romilor hăl međunarodnă dîm kap pîn astăs.

– faśi analiză dă postignućur da pokretu lu Romilor hăl međunarodnă

– usporedilešći ulogurlje lu organizacijur lu Romilor ku pokretu lu Romilor hăl međunarodnă šî kritički procjenilešći osoburlje šî događajurlje îm pokret

– objasnalešći stavu lu Indije pă lîngă Băješ îm lumi šî cară šî odnosu lu Indije ku pokretu međunarodnă lu Romilor

Iškulašu umără fazurlje dă pokretu međunarodnă lu Romilor, usporedilešći ulogurlje dă pokret šî ku poticaju faśi analiză dă postignućur dîm kap pîn astăs.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlj:

Temurlje kari îs preporučenă: pokretu međunarodnă lu Romilor, organizacijurlje lu Romilor, odnosu lu Indije ku pokretu međunarodna lu Romilor.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Învăcala dă sadîržajur dă nastava să širilešći, să nastavalešći šî razvijilešći šî să oslanjalešći pă ishodurlje kari s-ur ostvaralit îm osnovnă iškulă. Să preporučulešći sadîržajurlje, metodurlje, oblikurlje dă lukru, aktivnosturlje šî strategijurlje dă învăcală kari poticilešći šî razvijilešći să fiji iškulaši samostalnă, maj komunikativnă, vještinurlje dă gînd kritičkă šî analitičkă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR SŠ C. 1.1

Iškulašu faśi analiză šî kritički gînđešći dă stvaralaštva šî tradicije lu Romilor.

– iškulašu să kunóšći ku stvaralaštva šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska, faśi analiză, ljagă, diskutirilešći šî kritički să gînđešći dă aje

– îm lukru a luj istraživačkă koristilešći različită izvorur dă podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet šî istraživanje îm zajednica lu Romilor

Iškulašu navodulešći maj mulći elementur dă stvaralaštva šî tradicije lu Romilor ha lokalnă šî koristilešći različită izvorur dă podatkur.

JKR SŠ C. 1.2

Iškulašu izrazalešći gîndu a luj šî kum šî osjećajurlje dă kultura a luj, šî oblikulešći iskustva a luj.

– iškulašu spontano iznosulešći stavurlje dă kultura a luj šî dă argumentur

– kritički pristupulešći la idejur, stavur šî vrednostur

Iškulašu ku poticaj aduśi argumentur šî dă stav dă kultura a luj šî să uključulešći šî redovito să uključulešći îm aktivnostur.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: stvaralaštva šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska (kînćiśilje, žoku, književnostu, drama, slikarstvo, kiparstvo, arhitektura, filmu, stripu); istraživanje întri zajednica lu Romilor (să akulježi puvešćilje, motivurlje, legendurlje, ritualurlje, rutinurlje, običajurlje, stvaralaštva ha umjetničkă).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 1. šî 2. razred să upoznulešći ku stvaralaštva šî ku tradicija lu Romilor îm Hîrvatska, šî îl vrednilešći dă jel (faśi analiză, povezilešći, svătešći šî kritički să gînđešći, dă stavurlje a luj), usporedilešći ku stvaralaštva lu alćilje zajednicur šî ku kustu lu vîršnjaci-j îm zajednicur.

Kum să faśi dă maj mari razină dă procesuiranji kari uključulešći promišljanje kritičkă, iškulaši kapătă zadatkur dîm gură, skrišă šî likovno să să izrazalaskă dă aje temă, prikupulešći sadîržajur dă stvaralaštva lu Romilor (glazba, žoku, književnostu, dramă, slikarstvo, kiparstvo, arhitektură, filmurlje šî stripurlje) šî alćilje zajednicur dă usporedilit. Iškulašu îj uputit pă maj mulći izvorur da podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet šî pă istraživanjur îm zajednica-j (adună puvešć, motivur, legendur, ritualur, rutinur, običajur, stvaralaštvă umjetničkă). Koristilešći tehnikur dă likovni šî d-elj književna ku mari razină da samostalnost, kreativnă îj šî inovativan dă izrada dă plakat, prezentaciji, izložbă, multimediji (film d-elj mik), predavanji dă zajednica lokalna ukă dă iškulă dă prikupulit sadîržajur. Nu să vrednilešći količina dă sadîržajur kari ur adunat, nego šî mišljenje kritičkă dă sadîržajur kari ur adunat. Kum să faśi dă analiza komparativnă, tari nužna îj šî suradnje ku zajednica većinskă.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod îs uvjetovană ku doba šî ku obrazovanje dă maj îmnjenći, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje kari ur usvojulit iškulašu kit să pótă svătaskă ku zajednica lokalnă šî să adunji materijalnă šî benjilje nematerijalnă šî să lji điragă šî komunicirilaskă. A lu iškulaši îj nužan lukru îm tim kum ar integrîzî šî producirili sadîržajurlje šî vladanje bună ku vještinur dîm informatika šî prezentaciji. Tot aša îj nužno kit să să razvijilaskă suradnje ku órikic dîm organizacijur (udrugur) lu narodu lu Romlor šî hăl većinski kari póći să đé građe dă kutat (knjižnicurlje, muzejurlje, iškuljile mar...).

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR SŠ D. 1.1

Iškulašu să kunóšći ku osnovurlje dă strategiji, instituciji, ku okviru dă zakon kari promicilešći pravurlje lu manjinur îm Hîrvatska šî itegracije lu Romilor îm izgradnji îm dijalogu hăl interkulturalna.

– navodulešći okviru hăl međunarodnă, nacionalna šî institucionalnă kari štitilešći pravurlje šî poticilešći intergacije lu Romilor îm društvă

– opisilešći sustavu kari štitilešći pă óminj šî pravurlje lu manjinur îm Hîrvatska

– opisilešći śe faśi dijalogu interkulturalnă šî dă śe îj važnă izgradnje dă zajednica ha demokratskă,

– kótă, opisilešći šî skriji îm dokumentur suradnje ha uspješnă kum ar gradali dijalogu hăl interkulturalnă

Iškulašu, ku informacijurlje śe ari, navodulešći institucijurlje glavnă šî opisilešći međunarodnă šî nacionalnă sustav dă zaštită da pravur a lu óminj îm Hîrvatska ku posebna naglasak pă pravur lu manjina lu Romilor. Ku poticaj sudjeluješći îm lježi dă dijalogu hăl interkulturalnă.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: međunarodnă šî nacionalna strateškă okvir dă zaštită dă pravur šî dă poticilit integracije lu Romilor îm društvă; sustavu dă zaštită pravurlje lu óminj šî manjinur îm Republika lu Hîrvatska; dijalogu interkulturalnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu šćiji maj mult dă međunarodnă, nacionalnă, strateškă šî institucionalnă okvir dă zaštitilit pravurlje šî dă ukljućulit pă Băješ îm društvă. Priśepi dijalogu iterkulturalnă šî dokumentirilešći primjerurlje kari ur fost tari uspješnă îm praksa ku izgradnje dijalogu hăl interkulturalna.

Iškulašu navodulešći institucijurlje glavnă kari štitilešći pravurlje lu óminj šî manjinur, navodulešći primjerurlje uspješnă dîm dijalogu interkulturalnă šî lji dă mogućnost kit să lji koristilaskă îm praksa. Iškulašu să poticilešći pă razvoj dă metodur šî praksă kari dă cilj ari dijalogu interkulturalnă.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

2. razred SI 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR SŠ A. 2.1

Iškulašu kótă kit îj ljimba a luj rasprostranjenă šî faśi ljeźi dă jé ka dă dărabu dă identitetu a luj.

– koristilešći vorbi dîm ljimba a luj kari îs prikladnă ku tema šî ku učinku dă svat šî ku situacijurlje dîm komunikaciji

– kunóšći šî faśi razlikă îm leksičkă slojur îm ljimba lu Romilor šî ljimba lu Hîrvecilor, standardu šî narječje

– kótă, adună šî faśi analiză dă podatkur dă ljimba a luj

Iškulašu kótă pă lîngă smjernicur, adună šî faśi analiză dă podatkur dă ljimba a luj.

JKR SŠ A. 2.2

Iškulašu oblikulešći obrascurlje dă kultura a luj.

– merźi îm kazalištă, knjižnică, muzej šî îm alćilje ustanovur dă kultură

– merźi îm kină, pă festivalu, izložbur,

– aktivan îj pă radionicur šî pă alci projektur

– véđi aspektu emocionalnă dă kulturnă događajur šî da tekstur kari îs maj élfel tipur

Iškulašu ku poticaj îš adună šî merźi îm kulturna ustanovur, događajur šî ćitilešći tekstur šî lji obrazložulešći šî lji usporedilešći ku stavurlje šî vrenosturlje a luj.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje hă organizacijskă Stvaralaštvo šî tradiciji, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî điriptaće lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: merźi îm posjetă îm ustanovur kulturnă šî pă festivalur, ljimba a mé ku kari svătesk aka, migracije lu Romilor, stereotipurlje šî predrasudurlje, kultura, filmu, medijurlje, vréme slobodnă, tînjiréme, obrazovanje, planurlje dă aje ś-o fij, interesur, temurlje kari îs aktualnă, zîljilje šî datumurlje posebnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlj:

Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje dă lukru trăbu să să prilagodulaskă ku mogućnosturlje šî ku potreburlje lu iškulaš.

Poučavanje da sadîržajur dă ljimb să temeljilešći ku odnosu kari îj uravonotežen ku vještinurlje dă ljimbă kićuš patru (ćitilală, punji ureći, svatu, skrisu) îm kontekstu da komunikaciji. Sadîržajurlje helj noj să uvodulešći pă temelj da élje sadîržajur da ljimbă kari îs poznată šî prilagođulići pă aje razină kari dă razvoj šî iskustvă lu iškulaši.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR SŠ B. 2.1

Iškulašu ku argumentur objasnalešći značaju dă putovanji îm historiji, tradiciji šî migraciji lu Romilor.

– navodulešći valurlje glavnă dă migracije lu Romilor pîm historiji

– faśi analiză dă uzrokur šî posljedicur dă migraciji lu Romilor pîm historiji

– faśi analiză dă migracije suvremena lu Romilor šî lji punji îm kontekst

– kunóšći značaju dă putovanji îm historiji šî tradiciji lu Romilor

– navodulešći funkcije dă putovanji

– kótă motivu dă putovanji îm portreturlje dă likur šî filmur

Iškulašu ku poticaj dă argumentur šî objasnalešći značaju dă putovanji îm historiji, tradiciji šî migraciji lu Romilor.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: valurlje da migraciji pîm historiji, migracije suvremenă lu Romilor, značaju dă putovanji îm historije lu Romilor, putovanje îm film šî likovnă portretiranji lu Romilor.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Să preporučulešći sadîržajur, metodur, oblikurlje dă lukru, aktivnosturlje šî strategijurlje dă învăcală kari poticilešći šî razvijilešći îm iškulaš samostalnost, komunikativnost, vještinurlje analitičkă šî gîndu kritičkă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR SŠ C. 2.1

Iškulašu faśi analiză šî kritički gînđešći dă stvaralaštva šî tradicije lu Romilor.

– iškulašu kunóšći śe îj p-împrijună šî śe nu-j îm običajur šî tradicijur îm svakodnevica a luj šî a lu vîršnjaci-j îm alćilje kulturur

– opisilešći órikići aktivnostur dîm kustu dîm tótă zî a lu iškulaš šî lu hej tînjir îm alćilje kulturur šî lji usporedilešći ku helj a luj dîm zajednică

Iškulašu ku ažutare dă numi šî umără elementurlje helj osnovnă šî kulturnă šî obilježjurlje kari îs maj kunuskući îm zajednica a luj šî alćilje kulturur šî ku ažutare ponavlalešći sadîržajurlje prigodnă šî aktivnosturlje dăpă predložak.

JKR SŠ C. 2.2

Iškulašu izrazalešći gîndu šî osjećajurlje dă kultura a luj šî oblikulešći iskustva-š

– iškulašu dă argumentur dă stavurlje a luj îm kultură šî izlaganji, îm istraživačkă projektur šî aša

– nastavalešći să razvijilaskă mišljenje kritičkă šî kit îj dăsvăkut pă lîngă maj élfel idejur, stavur šî vrednostur

Iškulašu ku ažutare povremenă dă argumentur dă stavurlje a luj kari îs ljigaći dă kultură šî redovito lukră îm aktivnostur.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: stvaralaštvo šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska (kînćiśilje, žoku, književnostu, drama, slikarstvo, kiparstvo, arhitekrura, filmu, stripu); îm tótă zî šî kustu lu tînjir îm kultura a lor šî îm alćilje kulturur; istraživanje întri zajednica lu Romilor (să akuljeźi puvešćilje, motivurlje, legendurlje, ritualurlje, rutinurlje, običajurlje, stvaralaštva ha umjetničkă).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 1. šî 2. razred să upoznulešći ku stvaralaštva šî ku tradicija lu Romilor îm Hîrvatska, îl vrednilešći dă jel (faśi analiză, povezilešći, svătešći šî kritički să gînđešći, dă stavurlje a luj), usporedilešći ku stvaralaštva lu alćilje zajednicur šî ku kustu lu vîršnjaci-j îm zajednicur.

Kum să faśi dă maj mari razină dă procesuiranji kari uključulešći promišljanje kritičkă, iškulaši kapătă zadatkur dîm gură, skrišă šî likovno să să izrazalaskă dă aje temă, prikupulešći sadîržajur dă stvaralaštva lu Romilor (glazba, žoku, književnostu, dramă, slikarstvo, kiparstvo, arhitektură, filmurlje šî stripurlje) šî alćilje zajednicur dă usporedilit. Iškulašu îj uputit pă maj mulći izvorur da podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet šî pă istraživanjur îm zajednica-j (adună puvešć, motivur, legendur, ritualur, rutinur, običajur, stvaralaštvă umjetničkă). Koristilešći tehnikur dă likovni šî d-elj književna ku mari razină da samostalnost, kreativnă îj šî inovativan dă izrada dă plakat, prezentaciji, izložbă, multimediji (film d-elj mik), predavanji dă zajednica lokalna ukă dă iškulă dă prikupulit sadîržajur. Nu să vrednilešći količina dă sadîržajur kari ur adunat, nego šî mišljenje kritičkă dă sadîržajur kari ur adunat. Kum să faśi dă analiza komparativnă, tari nužna îj šî suradnje ku zajednica većinskă.

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod îs uvjetovană ku doba šî ku obrazovanje dă maj îmnjenći, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje kari ur usvojulit iškulašu kit să pótă svătaskă ku zajednica lokalnă šî să adunji materijalnă šî benjilje nematerijalnă šî să lji điragă šî komunicirilaskă. A lu iškulaš îj nužan lukru îm tim kum ar integrîzî šî producirili sadîržajurlje šî vladanje bună ku vještinur dîm informatikă šî prezentaciji. Tot aša îj nužno kit să să razvijilaskă suradnje ku orikic dîm organizacijur (udrugur) lu narodu lu Romlor šî hăl većinski kari póći să đé građe dă kutat (knjižnicurlje, muzejurlje, iškuljilje mar...)

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR SŠ D. 2.1

Iškulašu kunóšći šî îm raspravur koristilešći pojmurlje osnovnă kari îs ljigaći da uključulala dă manjina etničkă îm društvă šî razmatralešći okviru hal pravnă kari omogućulešći uloga aktivnă lu óminji dîm Hîrvatska îm promicilala dă điriptaće lu óminj šî suzbijanje dă diskrminaciji.

– objasnalešći šî ku primjerurlje potrkrepilešći śe îs stereotipur, predrasudur šî diskriminacije

– priśepi šî opisilešći śe îj pojmu dă integracijă

– priśepi šî opisilešći śe îj pojmu dă inkluzijă

– priśepi šî opisilešći śe îj pojmu dă asimilacijă

– priśepi šî opisilešći śe îj pojmu dă akulturacijă

– priśepi šî opisilešći śe îj pojmu dă segregacijă

– opisilešći điriptaće dă ustav šî odgovornostu lu građanj

– opisilešći načinu pă kari Zakonu dă suzbijanji dă diskriminaciji štitilešći pravurlje lu toc pripadniśi lu manjinur

– objasnalešći kari îj razlikă întri svatu dă mîržnji šî zločinu dîm mîržnji

– kótă šî ku primjerurlje krepilešći primjerur dă borbă kari štitilešći prava lu Romilor îm Hîrvatska

(presuda ESLJP šî sudurlje dă aka, kampanjurlje, projekturlje lu udrugur, instiucijur hunđi să învacă, samouprava lokalnă šî aša maj dăparći

Iškulašu, ku informacijurlje predočenă, opisilešći pojmurlje osnovnă kari îs ljigaći dă ukljućulală dă manjina etničkă îm društvă, ku ažutare navodulešći obilježjurlje dîm okviru dă zakon kari îs maj značajnă šî omogučulešći uloga aktivnă lu građan îm Hîrvatska îm promicilala dă pravurlje lu óminj šî să suzbijilaskă diskriminacije šî sîngur navodulešći órikići primjerur dă inicijativur kari îs uspješnă îm borbă dă zaštita dă pravurlje lu manjina lu Romilor šî lukra îm raspravurlje dă razred kum să să suzbijilaskă diskriminacije.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu priśepi pojmurlje osnovnă kari să koristilešći dă zaštită šî kum să să ostvaralaskă pravurlje lu manină ka šî kum să štitilaskă nasljeđe šî kultura. Iškulašu învacă okviru pravnă lu Hîrvatska dă ukljućulit pă manjinur îm društva dă Hîrvec.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu ku primjerurlje dîm historiji šî ku situacijurlje dă aku objasnalešći pojmurlje šî okvirurlje dă zakon kari îs ljigac dă pravur lu manjinur kari să kîršălešći odnosno pravurlje lu óminj ka šî kum s-ar ostvarali.

Ishodurlje odgoj-nă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

3. razred SI 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR SŠ A. 3.1

Iškulašu raspravalešći dă tema hă zadalită ukă ha slobodnă îm kontekstu dă znanji śe u stjecilit.

– raspravljalešći îm skladu ku tema ha slobodnă, adunată ukă zadalită šî obrazložulešći gîndu a luj

– primjenilešći tehnikurlje kum să puji aktivno ureći ku komentarur kari îl podîržălešći, să uputulaskă šî să pregovaralaskă ku sugovorniku dă svîrhă dă problematizirălală dă temur šî îngărmadă să rišilaskă situacijurlje dă problemur ukă să adukă odlukur

– pă temelj dă iskustva šî znanji dă lumi śe ari îm ćitilit kritički să osvîrtălešći pă élje temur

Iškulašu ku smjernicurlje raspravalešći šî obrazlazalešći gîndu a luj.

JKR SŠ A. 3.2

Iškulašu oblikulešći obrascurlje dă kultura a luj.

– merźi îm kazalištă, knjižnică, muzej šî îm alćilje ustanovur dă kultură

– merźi îm kină, pă festivalu, izložbur

– aktivan îj pă radionicur šî pă alci projektur

– véđi aspektu emocionalnă dă kulturnă događajur šî dă tekstur kari îs maj élfel tipur

Iškulašu sîngur ukă ku poticaj îš adună šî merźi îm kulturnă ustanovur, događajur šî ćitilešći tekstur šî lji obrazložulešći ku stavurlje šî vrenosturlje a luj.

JKR SŠ A. 3.3

Iškulašu sîngur îš adună tekst kari u ćitili šî u dă komentarur dă stavurlje a luj šî izrazalešći stvaralački potaknalit ku iskustvurlje śe ari.

– obrazložulešći odabiru a luj dă tekst

– promislilešći gîndu, doživljajurlje šî stavurlje

– oblikulešći gîndu, dîm gură ukă skris, dă vrednostur temeljnă dă društvă kari u văzut îm tekst kari š-u akuljes (npr. demokracije, ravnopravnostu, tolerancije, sloboda, solidarnostu, điriptaće lu društvă)

Iškulašu sîngur îš akuljeźi tekst kari u ćitili, kritički îl vrednilešći šî objasnalešći stavurlje, gîndu šî doživljajurlje.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje hă organizacijskă Stvaralaštvo šî tradiciji, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî điriptaće lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: merźi îm posjetă îm ustanovur kulturnă šî pă festivalur, demokraciji, hunđi išćenj toc p-împrijună, toleranciji, sloboda a nóstră, solidarnost, điriptaće dă društvă, politika kari merźi la Băješ pîm historiji, tradicije šî stvaralaštva lu Romilor, Vijeće lu Europa šî prava lu óminjilor, stilurlje dă kust, volontiranje, aktivizmu, temurlje kari îs aktivnă îm društvă, zîljilje šî datumurlje helj posebnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Sadîržajurlje, metodurlje šî oblikurlje dă lukru trăbu să să prilagodulaskă ku mogućnosturlje šî ku potreburlje lu iškulaš.

Poučavanje dă sadîržajur dă ljimb să temeljilešći ku odnosu kari îj uravonotežen ku vještinurlje dă limbă kićuš patru (ćitilală, punji ureći, svatu, skrisu) îm kontekstu dă komunikaciji. Sadîržajurlje helj noj să uvodulešći pă temelj da élje sadîržajur dă ljimb kari îs poznată šî prilagođulići pă aje razină kari dă razvoj šî iskustvă lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR SŠ B. 3.1

Iškulašu ku argumentur objasnalešći politika kari îj usmjerenă la Romilor pîm historiji.

– objasnalešći politikurlje kari îs usmjerenă la Romilor pîm historiji.

– objasnalešći śe îj diskriminacije, kînd îj socijalnă iskljućulit, śe îj progonu, ropstvo, asimilacije šî integracije ku primjerurlje dîm historiji

Iškulašu ku argumentur objasnalešći politika kari îj usmjerena la Romilor pîm historiji.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: politika pă lîngă Romilor îm Hîrvatska šî îm lumi, diskriminacije, kînd îj socijalnă isključulit, progonu, ropstvo, asimilacije šî integracije Romilor.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlj:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje dă organizaciji Identiteturlje šî pravurlje lu óminj. Să preporučulešći sadîržajur, metodur, oblikur dă lukru, aktivnostur šî strategijur dă învacat kari poticilešći šî razvijilešći îm iškulaš să fiji samostalan, komunikativan šî să razvijilaskă vještinurlje analitičkă šî kritičkă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR SŠ C. 3.1

Iškulaši îš izrazalešći gîndu šî osjećajurlje dă kultură šî đireźi iskustva a luj

– iškulašu să kunóšći ku stvaralaštva šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska šî îm lumi, faśi analiză, lji ljagă, diskutirilešći šî kritički raspravljalešći dă jej

– dă lukru a luj hăl istraživačkă, dă analiză koristilešći izvorur dă podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet šî istražalešći îm zajednica a luj

Iškulašu navodulešći órikići elementur dă kultura a luj šî lji punji îm kontekst ku alćilje kulturur dă kari u saznalit pîm maj mulći izvorur.

JKR SŠ C. 3.2

Išuklašu faśi analiză šî kritički promislilešći dă stvaralaštvă šî tradiciji lu Romilor.

– iškulašu lukră îm niz dă aktivnostur kari îs smještenă îm kontekst dă tradiciji šî stvaralaštvo lu Romilor šî izrazalešći iskustva, osjećajurlje šî śe să gînđešći.

Iškulašu ku poticaj ari argumentur šî raspravljalešći dă stvaralaštva šî tradicije lu Romilor šî sîngur să ukljućulešći šî redovito îj ukljućulit îm aktivnostur.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: stvaralaštva šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska; zaštita šî promocije dă tradiciji šî stvaralaštva lu Romilor (udrugurlje, izložburlje, promocijurlje) šî să adunji sadîržajurlje dîm sredina ha neposrednă; kalje pă kari u fi irit (pă tradicionalnă šî nov način), să fij financijski pismen (pă tradicionalnă šî nov način), să fij građanski pimen (pă tradicionalnă šî nov način).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu îm 3. šî 4. razred ari središnji temă să să kunóskă ku stvaralaštva šî ku tradicije lu Romilor îm Hîrvatska šî trăbu pratalaskă ukă să să uklućulaskă îm élje aktivnostur kari štitilešći šî promovirilešći stvaralaštva lu Romilor (udrugurlje, izložburlje, promocijurlje). Iškulaši kapătă zadatkur dîm gură, d-elj skrišă šî dă crtălit dă aje temă, šî adună sadîržajur dîm okruženje pă lîngă jel, a naglasak îj pă kutari šî promišljenje ha kritičkă. Iškulašu îj maj pucîn mînat pă maj élfel podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet, a maj mult pă aje kit să kóći îm zajednica a luj. Să vrednilešći količina dă spoznaji dă podatkur kari ur adunat ku afel istraživanji (pă teren să opazalaskă, să adunji, să fakă sistematizaciji... ). Tehnikurlje književnă šî likovnă kari îs maj đirešă ku mari razină dă samostalnost, kreativnost šî inovativnost iškulašu koristilešći dă izrada dă plakat; prezentaciji, izložbur, multimedijur (film d-elj mik), predavanjur dă zajednica lokalnă dă sadîržajur kari ur adunat. Maj mari naglasak îj pă élje temur kari obilježilešći kalje dă zrelost, ka kum îj kînd rămîj mamă šî tată (śe îj p-împrijună šî śe nu-j îm ala odnos ku alćilje zajednicur šî vîršnjakur), financijski să fiji pismen (kum să upravljalaskă ku financijur pă tradicionalan šî maj nov način) šî građanskă să fiji pismen (kum să să zalagalaskă dă pravurlje a luj pă načinu hăl tradicionalnă šî hăl nov).

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod îs uvjetovană ku doba šî ku obrazovanje dă maj îmnjenći, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje kari ur usvojulit iškulašu kit să pótă svătaskă ku zajednica lokalnă šî să adunji materijalnă šî benjilje nematerijalnă šî să lji điragă šî komunicirilaskă. A lu iškulaš îj nužan lukru îm tim kum ar integrîzî šî producirili sadîržajurlje šî vladanje bună ku vještinur dîm informatikă šî prezentaciji. Tot aša îj nužno kit să să razvijilaskă suradnje ku órikic dîm organizacijur (udrugur) lu narodu lu Romilor šî hăl većinskă kari póći să đé građe dă kutat (knjižnicurlje, muzejurlje, iškuljilje mar...).

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR SŠ D. 3.1

Iškulašu să kunóšći ku sustavu kari štitilešći prava lu óminj îm okviru lu Vjeće lu Europi šî lu Unije lu Europi šî razmatralešći mogućnostur dă utjecaju lu građanj pă kreaciji šî provedbă dă politikă kari îj namjenilită să štitilaska pravurlje lu óminj šî să ukljućulaskă pă Băješ îm društvă.

– opisilešći sustavu kari štitilé pravurlje lu óminj îm okviru lu Vijeće lu Europi šî EU

– objasnalešći šî dokumentirilešći položaju lu Hîrvatska šî lu građani dîm Hîrvatska îm Unije lu Europi šî kum odnosulešći aje pă položaju lu Romilor kari să zastupulešći îm Europa

– opisilešći mogućnosturlje lu građanji dîm Hîrvatska kari ari utjecaj pă oblikovanji dă politika europskă kari îj javnă

– opisilešći šî dokumentirilešći primjerurlje dă suradnje uspješnă îm izgradnji dă kultură lu Hîrvec šî odnosurlje bunji întri narodu većinskă šî manjinskă

– objasnalešći šî ku primjerur potkrepilešći utjecaju dă medijur kari îs pozitivnă šî negativnă (hăl skris šî elektonička, internet) pă položaju lu Romilor îm zavičaj šî îm Hîrvatska

Iškulašu, ku informacijurlje predoćulići, opisilešći sustavu kari štitilešći pravurlje îm okviru lu Vijeće lu Europi šî EU šî navodulešći kari îs maj značajnă obilježjur dă okviru dă zakon kari lji omogućulešći să éjvi aktivnă ulogă lu građanj dîm Hîrvatska îm kreirilală šî utjecilala pă oblikovanje dă politikă kari îj namjenjenă dă zaštită dă pravur lu Romilor šî samostalno navodulešći órikići primjerur kari îs uspješnă međunarodnă inicijativur šî aktivnostur lu organizacije ha nevladină îm borbă să štitilaska pravurlje lu Romilor îm zavičaj, îm Hîrvatska šî Europa.

– objasnalešći uloga lu međunarodnă šî organizaciji lu Hîrvatska ha nevladină kari štitilešći pravurlje lu Romilor šî kari rišilešći problemurlje helj globalnă šî europskă

– navodulešći órikići dîm maj važnă međunarodnă šî europskă ogranizacijur šî opisilešći područje dă djelovanje a lor

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlj:

Temurlje kari îs preporučenă: sustavu dă zaštita dă pravur îm okviru lu Vijeće lu Europi šî lu Unije dîm Europa; EU šî položaju lu Romilor îm Europa; kum utjecilešći óminji dîm Hîrvatska pă politika ha europskă šî javnă; primjerurlje dă suradnji ha uspješnă šî odnosurlje bunj ku većinskă narod šî ku nacionalnă manjinur ; utjecaju pozitivnă šî negativnă dă medijur pă položaju lu Romilor îm zavičaj šî îm Hîrvatska; međunarodnă šî hîrvatskă nevladină organizacijur šî zaštita da pravur lu Romilor šî problemurlje globalnă šî europskă; međunarodnă šî civilnă organizacijur.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu stjecilešći znanji dă europskă instucijur šî da uloga kari ari, dă korelacije lu institucijurlje helj europskă šî hîrvatska, dă procesur dă adus odlukur, da ulogur da društva ha aktivnă dîm hîrvatska pă društva dîm Europa, šî društva dîm Europa pă društva dîm Hîrvatska. Iškulašu priśepi položaju lu manjină šî dă mogućnost aktivno să kreirilaskă politika pă razina ha nacionalnă ukă europskă.

Iškulašu opisilešći uloga lu institucijurlje helj europskă šî društva lu Hîrvec šî utjecaju a lor pă položaju lu manjinur. Raspravalešći dă utjecaju lu medijur pă položaju dă manjină, zastupulešći ku argumentur stavurlje a luj, navodulešći praksa šî primjerurlje šî uvažalešći gîndu lu alci.

Ishodurlje odgojnă-obrazovnă

Razrada dă ishodur

Ishodurlje odgojnă- -obrazovnă pă razină dă usvojenost »bun« kînd u fi kraju dă razred

4. razred SI 105 śasur

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: LJIMBA ŠÎ KOMUNIKACIJE (A)

JKR SŠ A. 4.1

Iškulašu raspravalešći dă tema hă zadalită ukă ha slobodnă îm kontekstu dă znanji śe u stjecilit.

– oblikulešći tvîrdnjurlje helj vrednosnă, lji obrazložulešći šî potkrepilešći ku citatur

– procjenilešći gîndu lu alci šî îj spreman să apuśi kompromisur kum ar rišili îngărmadă situacijurlje problemskă

– ku znanje śe ari proširilešći tema dă svat

– stavurlje a luj prilagodulešći ku temelju dă spoznajurlje nóvi

Iškulašu ku smjernicurlje śe ari usmjerilešći šî uvjerilešći pă sugovornjiś îm stavurlje šî idejurlje a luj šî lji potkrepilešći ku primjerur.

JKR SŠ A. 4.2

Iškulašu sîngur îš adună tekst kari u ćitili šî u dă komentarur dă stavurlje a luj šî izrazalešći stvaralački potaknalit ku iskustvurlje śe ari.

– obrazložulešći odabiru a luj dă tekst

– promislilešći gîndu, doživljajurlje šî stavurlje

– gîndu oblikulešći, dîm gură ukă skris, dă vrednostur temeljnă dă društvă kari u văzut îm tekst kari š-u akuljes (npr. demokracije, ravnopravnostu, tolerancije, sloboda, solidarnostu, điriptaće lu društvă)

Iškulašu sîngur îš akuljeźi tekst kari u ćitili, kritički îl vrednilešći šî objasnalešći stavurlje, gîndu šî doživljajurlje.

JKR SŠ A. 4.3

Iškulašu oblikulešći obrascurlje dă kultura a luj.

– merźi îm kazalištă, knjižnică, muzej šî îm alćilje ustanovur dă kultură

– merźi îm kină, pă festivalu, izložbur

– aktivan îj pă radionicur šî pă alci projektur

– véđi aspektu emocionalnă dă kulturnă događajur šî dă tekstur kari îs maj élfel tipur

Iškulašu sîngur îš akuljeźi ustanovurlje kulturna šî događajur kari u posjetili, ćitilešći maj mulći vîrstur dă tekstur šî objasnalešći šî lji usporedilešći ku stavurlje šî vrednosturlje a luj.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Ishodurlje să ostvaralešći usporedno ku ishodurlje dîm područje ha organizacijskă Stvaralaštvo šî tradiciji, Vréme šî prostoru šî Identiteturlje šî điriptaće lu óminj.

Temurlje kari îs preporučenă: merźi îm posjetă îm ustanovur kulturnă šî pă festivalur, demokraciji, hunđi išćenj toc p-umprijună, toleranciji, sloboda a nóstră, solidarnost, materijalu izvornă dă stvaralaštva kari să spunji dîm gură, zajednica ha lokalnă šî ukljućulala dă zajednica lu Romilor, stilurlje dă kust kari îs maj élfel, lume dă lukru, temurlje dă društvă helj akrivnă, razvoju hăl održivă, zîljilje šî datumurlje helj posebnă.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Sadîržajurlje, metodurlj šî oblikurlje dă lukru trăbu să să prilagodulaskă ku mogućnosturlje šî ku potreburlje lu iškulaš.

Poučavanje dă sadîržajur dă ljimbă să temeljilešći ku odnosu kari îj uravonotežen ku vještinurlje dă ljimbă kićuš patru (ćitilală, punji ureći, svatu, skrisu) îm kontekstu dă komunikaciji. Sadîržajurlje helj noj să uvodulešći pă temelj da élje sadîržajur dă ljimbă kari îs poznată šî prilagođulići pă aje razină kari dă razvoj šî iskustvă lu iškulaš.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: VRÉME ŠÎ PROSTORU (B)

JKR SŠ B. 4.1

Iškulašu ku argumentur objasnalešći položaju lu Romilor îm područje lu Hîrvatska šî Europa dă aje vrémi kînd u fost Drugi svjetski rat.

.

– faśi analiză dă položaju lu Romilor kînd u fost, îm aje vrémi šî kînd u trikut tabăra îm Hîrvatska šî îm Europa

– kunóšći obilježjurlje temeljnă dă politikă pă lîngă Romilor kari s-u navodulé îm NDH, îm Njemačka ha nacističkă šî îm alćilje pămînći kari îs saveznicur šî priśepi okolnosturlje dă politikă šî da društvă îm kari s-u îmnăstămit

– faśi analiză šî uključulešći svjedočanstvur lu hej śe ur putut să sképi šî să kušći maj dăparći

– priśepi posljedicurlje hunđi ur stradalit Romi îm vréme kînd u fost Drugi svjetski rat šî položaju lu Romilor îm Hîrvatska kari ari astăs

– usporedilešći procesu kînd s-u priznilit genocidu pă Băješ îm Hîrvatska šî pă razina dă institucijur dîm Europa šî helj međunarodnă

Iškulašu ku poticaj šî ku argumentur objasnalešći položaju lu Romilor îm područje lu Hîrvatska šî Europa dă aje vrémi kînd u fost Drugi svjetski rat.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučena: genocidu kari u fost pă Băješ îm NDH šî îm Njemačka ha nacističkă, netrpeljivostu dă rasă, anticiganizam, Băješ îm Drugi svjetski rat šî kînd u trikut tabăra îm Hîrvatska šî îm Europa, položaju lu Romilor astăs, procesu kînd s-u priznilit genocidu pă Băješ.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Să preporučulešći sadîržajur, metodur, obliś da lukru, aktivnostur šî strategijur dă învăcală kari poticilešći šî razvijilešći samostalnost îm iškulaš, komunikativnost, mišljenje kritičkă šî analitičkă.

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: STVARALAŠTVO ŠÎ TRADICIJE (C)

JKR SŠ C. 4.1

Iškulašu faśi analiză šî kritički promislilešći dă stvaralaštvă šî tradiciji.

– iškulašu să kunóšći ku stvaralaštva šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska šî îm lumi, faśi analiză, lji ljagă, diskutirilešći šî kritizirilešći dă jej

– dă lukru a luj hăl istraživačkă, dă analiză koristilešći izvorur dă podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet šî istražalešći îm zajednica a luj

Iškulašu navodulešći órikići elementur dă kultura a luj šî lji punji îm kontekst ku alćilje kulturur dă kari u saznalit pîm alćilje izvorur.

JKR SŠ C. 4.2

Iškulaši îš izrazalešći gîndu šî osjećajurlje dă kultură šî đireźi iskutva a luj

– iškulašu arată šî razvijilešći interes šî radoznalost dă kultura a luj šî adună šî lukră pă materijalur dă stvaralaštva dîm zajednica a luj kari să spunji dîm gură (kînćiśi, brojalicur, puvešć, legendur, bajkur...)

Iškulašu sîngur să ukljućulešći šî redovito îj ukljućulit îm aktivnostur.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Temurlje kari îs preporučenă: stvaralaštva šî tradicije lu Romilor îm Hîrvatska; zaštita šî promocije dă tradiciji šî stvaralaštva lu Romilor (udrugurlje, izložburlje, promocijurlje) šî să adunji sadîržajurlje dîm sredina ha neposrednă; kalje pă kari u fi irit (pă tradicionalnă šî nov način), să fij financijski pismen (pă tradicionalnă šî nov način), s fij građanski pimen (pă tradicionalnă šî nov način).

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlj:

Iškulašu îm 3. šî 4.razred ari središnji temă să să kunóskă ku stvaralaštva šî ku tradicije lu Romilor îm Hîrvatska šî trăbu pratalaskă ukă să să ukljućulaskă îm élje aktivnostur kari štitilešći šî promovirilešći stvaralaštva lu Romilor (udrugurlje, izložburlje, promocijurlje). Iškulaši kapătă zadatkur dîm gură, d-elj skrišă šî dă cîrtălit dă aje temă, šî adună sadîržajur dîm okruženje pă lîngă jel, a naglasak îj pă kutari šî promišljenje ha kritičkă. Iškulašu îj maj pucîn mînat pă maj élfel podatkur, medijur, kenvij, časopisur, internet, a maj mult pă aje kit să kóći îm zajednica a luj.

Să vrednilešći količina dă spoznaji dă podatkur kari ur adunat ku afel istraživanji (pă teren să opazalaskă, să adunji, să fakă sistematizaciji... ). Tehnikurlje književnă šî likovnă kari îs maj đirešă ku mari razină dă samostalnost, kreativnost šî inovativnost iškulašu koristilešći dă izrada dă plakat; prezentaciji, izložbur, multimedijur (film d-elj mik), predavanjur dă zajednica lokalnă dă sadîržajur kari ur adunat. Maj mari naglasak îj pă élje temur kari obilježilešći kalje dă zrelost, ka kum îj kînd rîmîj mamă šî tată (śe îj p-umprijună šî śe nu-j îm ala odnos ku alćilje zajednicur šî vîršnjakur), financijski să fiji pismen (kum să upravljalaskă ku financijur pă tradicionalan šî maj nov način) šî građanskă să fiji pismen (kum să să zalagalaskă dă pravurlje a luj pă načinu hăl tradicionalnă šî hăl nov).

Aktivnosturlje šî sadîržajurlje iskazalići îm asta ishod îs uvjetovană ku doba šî ku obrazovanje dă maj îmnjenći, a posebno îs uvjetovană ku vještinurlje kari ur usvojulit iškulašu kit să pótă svătaskă ku zajednica lokalnă šî să adunji materijalnă šî benjilje nematerijalnă šî să lji điragă šî komunicirilaskă. A lu iškulaš îj nužan lukru îm tim kum ar integrîzî šî producirili sadîržajurlje šî vladanje bună ku vještinur dîm informatikă šî prezentaciji. Tot aša îj nužno kit să să razvijilaskă suradnje ku órikic dîm organizacijur (udrugur) lu narodu lu Romilor šî hăl većinskă kari póći să đé građe dă kutat (knjižnicurlje, muzejurlje, iškuljilje mar...).

PODRUČJE DĂ ORGANIZACIJI: IDENTITETURLJE ŠÎ PRAVA LU ÓMINJ (D)

JKR SŠ D. 4.1.

Iškulašu să kunóšći ku tóći ciljurlje šî planurlje Akcijskă dă provedbă dă Strategiji ha nacionalnă dă ukljućulit pă Băješ šî mogućnost kit să sudjelovalaskă Băjašu îm praćenje dă provedbă.

– navodulešći sadîržaju hăl osnovna dă Strategije nacionalnă da ukljućulit pă Băjaš šî Planu hăl akcijskă să provedilit Strategijurlje

– objasnalešći šî ku primjerur potkrepilešći mogućnost da ukljućulit pă Romilor îm kreiranji šî să pratalaskă provedba da strategiji

– faśi analiza dă provedba ha uspješnă dă Strategiji îm zajednica a luj ha lokalnă

– kapătă iskustva îm komunikaciji ku predstavniśi lokalnă dîm VRNM, sektoru nevladină šî medijur

Iškulašu, ku informacijurlje predočenă, opisilešći ciljurlje šî mjerurlje dă nacionalnă strategijur dă ukljućulit pă Băješ šî Akcijskă planu da provedbă strategije, ku ažutare faśi analiză dă provedbă dă strategiji îm zajednica lokalnă šî mogućnost dă ukljućulit pă zajednica lu Romilor îm aje kit să kreirilaskă mjerurlje da planur dă akcijur lokalnă.

Sadîržajurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlj:

Temurlje kari îs preporučenă: Nacionalnă strategiji dă ukljućulit pă Romilor šî Akcijskă plan da provedbă dă strategiji; mogućnost să să uključulaska pă Romilor îm provedbă da strategijur; provedba dă strategiji îm zajednica ha lokalnă; komunikacije ku vlastu ha lokalnă šî ku predstavniši dîm VRNM, šî ku nevladin sektor šî ku medijurlje.

Preporukurlje ku kari s-ur ostvarali odgojnă-obrazovnă ishodurlje:

Iškulašu kunóšći dokumenturlje helj specifičnă kari să odnosulešći pă pravurlje lu manjina îm Hîrvatska šî pă ukljućulala a ljij îm društva lu Hîrvatska. Navodulešći pozitivnă, odnosno mjerurlje afirmativnă da ukljućulit pă manjina lu Romilor šî alćilje manjinur îm Hîrvatska. Razvijilešći kompetencijur dă pratalit provedbur dă mjerur dîm dokumentur strateška šî stjecilešći praksă îm komunikaciji ku dioniś glavnă kari utjecilešći pă položaju lu manjina lu Romilor îm Hîrvatska.

Iškulaši sîngur definirilešći mjerurlje kari utjecilešći pozitivno pă položaju lu manjina lu Romilor sukladno ku iskustva a lor. Usporedilešći mjerurlje ku mjerurlje aktualnă šî aduśi zaključkur šî preporukur. Iškulaši objavalešći radu praktičan pîm komunikaciji ku dioniśi glavnă da provedbă da merurlje nacionalna, îs sposobna ku argumentur să đé preporukur dă poboljšanji dă provedba ciljurlje strateška pă razina lu Hîrvatska.